Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2008, Side 28

26
Margrét Guðmundsdóttir
3. Hvernig verður málbreyting?
3.1 Inngangur
Hér að framan hefur verið lögð áhersla á að greina milli þess þegar
nýjung kviknar í málkunnáttu og þegar fólk tekur upp málbreytingu
sem þegar hefur kviknað. Einnig hafa verið færð rök að því að nýjung-
ar kvikni gjama hjá bömum, þar sé uppspretta málbreytinga. Ekki
felst í því sú fullyrðing að hún sé endilega sú eina. í einhvers konar
heildarlíkani af málbreytingum má allt eins gera ráð fyrir að fleiri upp-
sprettur kæmu við sögu. Hér verður hins vegar aðeins hugað að þess-
ari gerð málbreytinga — þessu broti úr heildarlíkani af málbreyting-
um, sem hægt er að láta sig dreyma um og vert er að stefna að.
Hér verður unnið út frá þeirri skilgreiningu á málbreytingu að
hún sé kviknun nýjungar í málkunnáttu. Ný málkunnátta verður til
sem hefur að geyma málfræðileg atriði sem em ný af nálinni. Reynt
er að skilgreina hvernig málbreyting á sér stað og þá um leið hvað
hún er.
3.2 Líkan af málbreytingu
Byggt er á eftirfarandi tilgátu:
(5) Málbreyting er nýjung sem kviknar í málkunnáttu við flutning
hennar milli kynslóða og felur í sér að um leið og málkunnátta
mótast hjá bami á máltökuskeiði tekur hún á sig aðra mynd en
hún hefur hjá öðrum.
Skýra þarf hvemig og hvers vegna þetta gerist, sem og hvers kyns
breytingar geti átt sér stað. Hér þarf að árétta að tilgátunni er ekki
ætlað að útiloka að málbreytingar geti kviknað á fleiri vegu.
Hugsanlega er þetta ein gerð af mörgum. Hins vegar myndu aðrar
„uppsprettur“ um leið fela í sér annars konar skýringar og afmarkan-
ir. Samkvæmt þessari tilgátu er málbreyting til dæmis ekki þróunar-
ferli frá einu stigi til annars og í raun ekki eiginleg breyting því að
ekkert er tekið og því breytt í eitthvað annað en það var. Ef hins vegar
málkunnátta getur breyst hjá fullorðnu fólki, t.d. vegna áhrifa frá öðm