Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2008, Qupperneq 36

34
Margrét Guðmundsdóttir
málkunnáttunni geri okkur ekki kleift að gera ráð fyrir augljósri breyt-
ingu, þá sé eitthvað að því líkani.
Víkjum þá aftur að tilgátunni sem sett var fram í (5). Eftir undan-
farandi umijöllun má lagfæra hana:
(9) Málbreyting er nýjung, sem felur í sér að einingar eða reglur
innan málkerfisins verða til, umbreytast eða hverfa. Hún kvikn-
ar í málkunnáttu við flutning hennar milli kynslóða þannig að
bam á máltökuskeiði „mistúlkar“ upplýsingar sem það fær sem
leiðir til þess að um leið og málkunnátta þess mótast tekur mál-
kerfið, eða þættir í því, á sig aðra mynd en það hefur hjá öðmm.
Málbreyting felst í þeim málfræðilega mun sem er milli mál-
kunnáttu bamsins og málkunnáttu fyrirmynda þess og er grein-
anlegur í formlegri lýsingu á málkunnáttunni.
Saman draga því líkanið í (6) og tilgátan í (9) upp mynd af því hvemig
málbreytingar eiga sér stað.
Einhver gæti sagt sem svo: „Er þetta ekki alltof þröngt líkan? Málið
er alltaf í hægfara þróun, það er alltaf eitthvað að sækja á og annað að
hörfa en þetta líkan birtir málbreytingu sem skyndileg umskipti í stað
þess að sýna hana í stærra samhengi.“ Svarið við slíkri gagnrýni er að
finna í næsta kafla þar sem tvö ný hugtök em kynnt til sögunnar.
3.3 Smábreyting og smástíg málþróun
Hinn glöggskyggni gagnrýnandi hefur rétt fyrir sér í því að líkanið er
orðið þröngt. Það undanskilur mikilvæg atriði sem nauðsynlegt er að
hafa í huga til að skilja málbreytingar.
Hér að framan var íjallað um það þegar lítilsháttar munur á
hljóðum kemur upp, eins og þegar i verður þannig að okkur heyrist
það vera „dálítið opið“. Gert var ráð fyrir því að slíkt félli ekki undir
skilgreininguna á málbreytingu nema því aðeins að munurinn væri
nógu mikill til að raska formlegri mállýsingu.
Þrátt fyrir þetta er varla vafamál að oft er slíkur munur undanfari
samfalls hljóðana og þá málbreytingar. Þeir sem unnu við að hlusta á
upptökur í RÍN-rannsókninni kannast áreiðanlega margir við að hafa
hlustað á málhafa þar sem „örlaði á flámæli", til dæmis þannig að i var