Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2008, Page 39

Málbreytingar í Ijósi málkunnáttufrœði
37
tíma eru þetta samt sem áður breytingar sem verða hjá málnotend-
unum. Það sem lítur út fyrir að vera flóð og íjara í tungumálinu á sér
rætur hjá málnotendunum, það verða einhverjar breytingar hjá þeim
þó að við getum ekki fest hendur á þeim nema skoða tungumálið sem
massa. Breyting á málfræði er aldrei bara í tungumálinu, ytra byrði
málsins, sem ijallað var um í kafla 2.2. Tungumálið er nokkurs konar
safn af „málkunnáttum“, rétt eins og skógur er safn trjáa. Og skógur-
inn breytist ekki nema einhverjar breytingar verði á trjánum.
í mörgum tilvikum er áreiðanlega borin von að menn geti fundið
ástæður þróunar af því tagi sem hér hefur verið fjallað um. Þama geta
líklega spilað saman margir þættir, félagslegir og málfræðilegir.
Breytingar á reglum málsins geta t.d. hugsanlega haft áhrif á fleira en
einmitt það sem breytingamar sjálfar ná til. Þannig getur hljóð-
breyting t.d. haft áhrif á það hvers konar tengsl hljóða og kyns blasa
við nýjum málnotendum og eins má hugsa sér að setningagerð sem
hverfur úr málinu geti á einhvem hátt veiklað stöðu annarrar setn-
ingagerðar, t.d. þannig að hún verði einangraðra eða sérstakara fyrir-
bæri í málinu en áður. Slíkt getur verið erfitt að sjá og enn erfiðara að
sýna fram á tengslin.
Hvert hefur þá þessi umræða leitt okkur? Er sú skilgreining á mál-
breytingu sem mynd (6) sýnir gagnslaus? Nei, svo tel ég alls ekki
vera. Hins vegar verðum við að gera okkur grein fyrir því að sú mál-
breyting sem þar er lýst getur átt sér undanfara sem skilgreiningin
annaðhvort nær ekki til eða hentar ekki til að lýsa.
3-4 Samantekt
I þeirri tilgátu um málbreytingar og skilgreiningu sem hér hefur verið
sett fram er gengið út frá því að nýjungar kvikni hjá bömum á mál-
tökuskeiði. Kannski em uppsprettumar fleiri en ýmis rök hníga að því
að hér sé um svo gjöfula uppsprettu að ræða að vert sé að einangra
hana og rannsaka til hlítar.
Lykilatriði í líkaninu er túlkun þeirra upplýsinga sem bamið fær
gegnum málbeitingu fyrirmyndanna. í stuttu máli má segja að líkanið
svari spumingunni Hvernig verða málbreytingar? á þessa leið: