Vera - 01.03.1985, Blaðsíða 6

*-
4
leyfa barninu aö uppgötva heiminn, tekur
mamman að sér miðilshlutverk og færir
því heiminn á disk. Allt og sumt sem barnið
lærir er að aðlagast viðbrögðum, vænting-
um móður sinnar.
Byrði barnsins
Það hlýtur að vera hægt að endurskoða
hvaö það er að vera gott foreldri án þess
að vera of neikvæður. Germaine Greer lét
í það skína í bók sinni Kvengeldingurinn
að það þurfi ekki að ala börn upp, þau sjái
um sig sjálf svo fremi sem líkamlegum
þörfum þeirra sé fullnægt. En það er auð-
vitað öllum Ijóst að börn þarfnast virkrar
þátttöku fullorðinna á þroskaskeiði sínu.
En fullorðna fólkið þarf að draga sig í hlé
og gefa barninu svigrúm til að mynda eigin
sambönd, fikra sig sjálft áfram. Barnið
þyrfti að vera án þeirrar byrðar, sem ,,vel-
uppalið” barn þarf að bera, svo sem þeirr-
ar að uppfylla óskir foreldra sinna fremur
en sínar eigin og þeirrar að þurfa að endur-
gjalda botnlausa ást og fórnfýsi — þá byrði
að vera uppbót í lífi annarra. í stað þess að
vera öðrum til sóma, fengi barnið að vera
sjálfu sér til sóma.
Þeir foreldrar sem trúa á goðsögur, trúa
því að barn þarfnist ástar, skilnings, hand-
leiðslu og umfram allt öryggis og að engir
utan þeir sjálfir séu þess umkomnir að
veita barninu þetta. Svona foreldrar eru
seint reiðubúnir til að viðurkenna að þeir
sýni barninu of miklaathygli. í nafni örygg-
is (umfram allt má barnið ekki finna til
óöryggis!) má barnið ekki reyna að klifra í
stiga, fá áður óséða barnapíu eða sofa
annars staðar en heima hjá sér. í nafni
öryggis er barninu neitað um hornstein
allrar þekkingar, hið óvænta. Og til að
auka öryggistilfinningu barns síns, telja
foreldrar sig þurfa að vera yfirvegaðir,
skaplausir og sjálfum sér samkvæmir
fram í rauðan dauðann. Dæmi um slíka for-
eldraeru þeir sem ekki sýna reiði þótt upp-
áhaldsbókin þeirra sé rifin í tætlur heldur
setjast niður með barninu og útskýra
hvers vegna sumt sé leyft og annað ekki,
rétf eins og barnið væri fullþroska einstak-
lingur. Þessir foreldrar skipta ekki skapi,
þeir rífast t.d. aldrei svo barnið heyri til. í
stað þess að sýna einlægar tilfinningar,
mannlega hegðun, snúa þeir snurfusaðri
sparihlið að barninu. i nafni öryggistilfinn-
ingar barnsins eða til að upphefja sjálf sig
og fegra?
Er ástin ofbeldi?
Eftirfarandi tilvitnun lýsir vel þeirri teg-
und ástar, sem hér er verið að lýsa og end-
urskoða:
„Mikilvægasta verkefni okkar er að
veita barninu móðurást og hlýju. . . við
verðumalltafaðveratilstaðar. . .efviðer-
um ekki sá öxull, sem líf barnsins okkar
snýst um, þá hefur okkur mistekist.” Þessi
tilvitnun kemur frá alheimsráðstefnu um
velferð bana, sem haldin var árið 1958 og
er því nærri aldafjórðungs gömul. Við
myndum flestar taka undir hana. En er það
ást að gera sjálfa sig að miðpunkti tilver-
unnar, þeim „öxli, sem allt snýst um”? Er
þaö í raun og veru ást, sem kemur foreldr-
um til að verja barn sitt öllum áföllum, smá-
um sem stórum í stað þess að leyfa þeim
að takast á við þau sjálf? Er ekki flest þaö
sem fellur undir „umhyggju” foreldra bara
virðulegt nafn á kröfu um eignarrétt?
Bestu foreldrarnir eiga þægustu börnin.
Þýðir ekki þessi setning aðeins það, að
þeim foreldrum hefur tekist best upp, sem
hafa aðlagað barnið rækilega að eigin
skoðunum og kröfum? Sálfræðingurinn R.
D. Laing hefur haldið því fram að ást af
þessu tagi ætti meira skylt við ofbeldi en ,
kærleika: „Allt frá fæðingu verður barnið V
að þolaofbeldi sem nefnt er ást, alveg eins
og foreldrar þess, ömmur og afar urðu að
gera. Þetta ofbeldi beinist fyrst og fremst
að því að eyðileggja þá eiginleika sem I
barninu kunnu að búa. Eyðileggingin tekst
oftast nær. U.þ.b. sem barnið hefur náð
fimmtán ára aldri er það orðið eins og hin-
ir, hálfrugluð mannvera sem hefur aðlag-
ast hálfruglaðri veröld, þetta er það sem
við köllum að vera normal. Ást og ofbeldi
ættu að vera andstæður. Ofbeldi heftir
frelsi, þvingar aðra til að gera það sem
þeim er á móti skapi án tillits til tilveruréttar
eðaeiginleika. Ástin hins vegar lætur ífriði
hlýlega og af tillitssemi. Viö erum að eyöi-
leggja hvort annað með ofbeldi grímu-
klæddu sem ást.” (The Politics of Experi-
ence”) Ef við einhvern tíma lærum að gefa
börnum okkar svigrúm og frelsum þau
undan þeirri kúgun sem þau búa viö í nafni
móðurástar, þá fyrst getum við sagt að við
elskum án ofbeldis. Þeirra frelsun yrði um
leið okkar frelsun undan oki goðsagn-
anna.
(Þessi pistill er stytt endursögn á grein-
inni The Myth of Motherhood, eftir Lee
Comer, enska kvenfrelsiskonu, sem á þrjú
börn. Ms)

6