Vera - 01.03.1985, Blaðsíða 35

Prinsessan verður drottning
„Geföu þið fram Gabriel”
Höf. Snjólaug Bragadóttir
Útg. Örn og Örlygur
Rvik. 1984.
Linda, stjúpdóttir bresks blaöakóngs og
íslenskrar hjúkrunarkonu, svífur um á rós-
rauðu peningaskýi í leit að hinum rétta,
hinni sönnu ást, því án hennar er hún að
sjálfsögðu tilfinningalegt rekald. Þess á
milli tekur hún viðtöl við frægt fólk um allan
heim og er ,,á vettvangi” þar sem helstu
hörmungar i heiminum gerast eins og t.d.
flóð og námaslys. Hún lendir oft í miklum
hrakningum og hörmungum í þessu starfi
sínu, en hún er blaðamaður af lífi og sál og
lætur ekkert aftra sér þegar vinnan er ann-
ars vegar. Hún er sífellt önnum kafin og
störfum hlaðin en slappar svo rækilega af
þess á milli á einhverjum afskekktum en
notalegum stað með viskýglas í hönd.
í byrjun sögunnar hrapar hún með flug-
vél niður á litla, klettótta og frumstæða
eyju. Hún kemst ein af, vafin í ullarteppi. Á
eyjunni dvelur hún þar til velvaxinn líkam-
inn hefur náð fullum bata með góðra
manna hjálp. Ennfremur rekur þar á fjörur
hennar dularfullan draumaprins sem
kyssti Lindu í námunni forðum „réttur og
sléttur námuverkamaður”. Sá koss var
svo heitur að hann brennur enn á vörum
hennar.
Hefst nú heilmikið hugarvíl hinnar ríku
blaðaprinsessu. Getur hún: fræg, rík,
falleg, gáfuð og dugleg elskað þennan
myndarlega, stritandi fátækling? eða er
hann einhver annar en hann segist vera?
Þetta er hin dularfulla ráðgáta bókarinn-
ar sem á að halda lesandanum spenntum.
Fram á sögusviðið stígur svo fleira ríkt
fólk, allt glæsilegt og flest hávaxið og Ijós-
hært. Líf þessara persóna gengur þrauta-
laust fyrir sig aö mestu og er stöðgut verið
að gæða sér á Ijúffengum safaríkum steik-
um, eftirréttum sem eru hreint augnayndi
og öðru hnossgæti. Á undan skvetta menn
í sig nokkrum lystaukum, sporðrenna Ijúf-
um vínum með matnum og drekka ómælt
viský með kaffinu á eftir, einsog ríku fólki
sæmir.
Svona bókmenntir hafa verið flokkaðar
undir heitinu „afþreyingarbókmenntir”.
Þá er átt við bækur sem notaðar eru til
þess að drepa tímann með, hafi maður
einhvern aflögu. En er ekki hægt að hafa
ofan fyrir sér og gleyma volæði hversdags-
ins með einhverju innihaldsríkara?
Bókmenntir geta verið góðar eða slæm-
ar og vanti afþreyingu velur maður vænt-
anlega fyrri kostinn, því slæmar bækur eru
leiðinlegar. Slæmar bækur skilja lesand-
ann eftir tóman í höfðinu og skilningssljó-
ann á lífið og tilveruna, þyrstan og svang-
an. Góðar bækur afturá móti geta gert það
að verkum að tíminn fljúgi frá manni auk
þess sem skilningurinn á margbreytileika
lífsins eykst og maöurverðurglaöur, sadd-
ur og ánægður.
Þó bækur á borð við þá sem hér hefur
verið gerð að umræðuefni, hafi ekkert það
að bjóða sem geri þær eftirsóknarverðar,
þyrpast þær inn á markaðinn og eiga sér
stóran hóp óþreyjufullra lesenda, sem
bíða í röðum eftir bókinni sinni um hver jól.
Þessar bækur kaupast upp, lesast upp,
bókstaflega étast upp hratt einsog krem-
brauö en eru líka álíka frauðkenndar og
þau og skilja ekkert eftir nema kannski
dulitla klístraða froðu á efri vörinni og
hungur í kjarnmeira fóður.
Gyða
Hátt uppi:
Bryndís Schram
(Setberg) 1984
,,Og svo bara gifti ég mig. . . ”
. . . segir forsætisráðherrafrúin, sem
hætti að fljúga átta mánuöum eftir aö hún
gifti sig, „það var ekki beint bannaö að
vera gift, en það var ekki venja. Það hefði
líka verið erfitt að samræma fjölskyldulíf
og flug” segir hún ennfremur en ekki er
spurt fyrir hvern, eöatil hvers — hvort slíkt
háttalag hefði hugsanlega veriö einhvers
virði. Og Eddavirðist hafa það ágætt „fyrir
framan arininn í ró og næði”, eins og segir
í myndatextanum, í faðmi fjölskyldunnar
úti í Arnarnesinu góða.
Hinar konurnar i flugfreyjubókinni giftu
sig svo bara líka, allar nema ein, og sneru
sór að þjónustu viö heimili sín, þó ekki
Erna Hjaltalin, hún „hélt áfram að vinna
eins og ekkert heföi í skorizt. Mér var ekki
sagt upp, þó að ég væri gengin í hjóna-
band. Það hlýtur aö vera einkamál konu,
hvort hún giftir sig eðaekki. Hún er í vinnu,
og ef hún vinnur sitt starf vel, kemur eng-
um við hvort hún er gift eða ekki.” En hún
tekur fram eins og til að koma í veg fyrir
einhvern misskilning, aö hún sé „ekki
rauðsokka, langt því frá.”
Saga Ernu Hjaltalín er reyndar sú
athyglisveröasta í þessari bók, frá sjónar-
hóli okkar kvenréttindakellinganna. Erna
ólst nefnilega upp í flugvél með pabba sin-
um sem var svo blessunarlega laus viö
heföbundin viðhorf feðra til dætra sinna að
hann tók hana meö sér hvert sem hann
fór, en sjálfur var hann mikill áhugamaður
um flug. Erna lærði svo flug í Flugskólan-
um samhliða því sem hún stundaði nám í
verslunarskólanum. Að loknu prófi fengu
hinir nemendurnir — „strákarnir” sumsé
— fastráðningu hjá Loftleiðum, en ekki
Erna: „Ég var kvenmaður.”
Erna hélt samt áfram að fljúga, og dag-
inn sem hún varð átján ára gaf pabbi henn-
ar henni eins hreyfils Piper Cup flugvól í af-
mælisgjöf. Erna ætlaði að verða atvinnu-
flugmaöur, en gerðist í staðinn flugfreyja,
líkaði ekki starfið og hætti fljótlega. Að lok-
inni Ameríkudvöl geröist Erna þó aftur
flugfreyja: „En óg var ekki alveg búin að
gefa atvinnumannshugmyndina upp á
bátinn. Ég fór í blindflugið á fullu, og svo
flaug ég alltaf mikið með pabba. í hvert
skipti, sem starf losnaði, sótti ég um. En
þeir sögðu alltaf „þú ert stelpa”. Það var
vonlaust aö reyna.”
Seinna hélt Erna til Bandaríkjanna á nýj-
an leik og lærði siglingafræði: „Þegar óg
kem heim aftur, sæki ég um aö verða sigl-
ingafræöingur, en þeir vildu mig ekki.
„Það mundi enginn þora að fljúga með
þér,” sagöi Alfreö. Og ég trúði honum.”
En Ernu þótti gaman aö fljúga og fyrst
hún gat ekki fengið það besta tók hún það
næstbesta. Skömmu síðar bauöst henni
að starfa fyrir Loftleiöir í Kaupmannahöfn.
„Eftir áriö kom Alfreð út og vildi fastráöa
mig. Hann bauð mér fjögur hundruð krón-
um minna í kaup en karlmenn fengu, sem
áður höfðu unnið þessi sömu störf.” Erna
kærði sig ekki um lægri laun en karlmaður
fyrir sömu störf og bauðst til að setja nýjan
mann inn I starfið. „Og hvað viltu gera
heim?” spurði Alfreö. „Get ég orðið flug-
freyja?" „Starfið bíður alltaf eftir þér,”
svaraði hann. Hann var alltaf svo elskuleg-
ur, hann Alfreö.”
Það kemur fram í viðtalinu við Ernu að
eftir Danmerkurdvölina reyndi hún enn á
ný að komast inn í flugstjórnarklefann, án
árangurs. Mál hennar vakti þó töluverða
athygli og spunnust af því blaðaskrif, en
þá var kvennahreyfingin ófædd og hún
stóð ein í baráttunni viö alla „elskulegu”
Alfreöana í flugheiminum.
Það kemur víöa fram í þessum viötölum
að viðmælandinn hefur átt að fara ein-
hverja ferð, en því verið breytt á síðustu
stundu. Og sú vél aldrei komið til baka.
Tvær kvennanna lentu í alvarlegustu slys-
um íslenskrar flugsögu. Ingigerður Karls-
dóttir slapp meö 40% ævilanga örorku,
Oddný Björgólfsdóttir var sextán mánuði
frá vinnu með spjaldhrygginn brotinn á
tveimur stöðum. En hún heldur ótrauö
áfram því að: „Flugið er eftirsóknarvert
starf. Kaupið er að vísu ekki hátt. Þetta er
dæmigert kvennastarf. En maður upplifir
svo margt, fer til ókunnra landa, lærir að
bjarga sér sjálfur, þroskast.” Mór þótti
Oddný skemmtilega opinská i sinu viðtali,
en kannski hefur persónulegt líf hinna
35