Vera - 01.09.1989, Blaðsíða 6

Það sem hér hefur verið sagt hvílir
mjög þungt á konum til sveita. Um-
ræða sem hefst á vangaveltum um hið
sértæka í stöðu sveitakvenna, mögu-
leikum þeirra og verkaskiptingu
kynjanna í landbúnaði, endar alltaf á
erfiðum staðreyndum um stöðu ís-
lensku bændastéttarinnar sem heild-
ar. Konum finnst tilverugrundvelli
bændaheimilanna ógnað og við slíkar
aðstæður eiga þær erfitt með að
skoða sig og sína hagsmuni sérstak-
lega.
Það er mikið og dulið atvinnuleysi
í sveitunum. Auðvitað getur fólk haft
nóg fyrir stafni og búið sér til enda-
laus verkefni en tekjurnar vantar. Þeg-
ar búskapur tveggja aðila s.s. hjóna
ber aðeins eitt ársverk þá þarf annað
þeirra að leita sér vinnu utan búsins.
Stundum er það karlinn sem það ger-
ir, sérstaklega ef hann hefur einhverja
iðnmenntun sem nýtist í byggðalag-
inu, eða konan og þá er það gjarnan
vinna sem tengist skólahaldi eða fé-
lagsheimili eða árstíðabundin vinna í
sláturhúsi svo eitthvað sé nefnt. Þessi
störf eru þó af skornum skammti og
fá færri en vilja. Þá hefur margt sveita-
fólk ekki tök á því að sækja sér vinnu
í næsta þéttbýliskjarna ýmist vegna
fjarlægðar, erfiðra samgangna eða að-
stæðna heima fyrir. Þetta fólk er í
raun atvinnulaust þó það komi hvergi
fram í tölum yfir atvinnulausa á land-
inu.
Þetta atvinnuleysi kemur sérstak-
lega illa við konur. Oftar en ekki er
sjálft skepnuhaldið og það sem því
fylgir verk og vinna karlsins á búinu.
Hann gæti auðvitað ekki gengið að
sínum daglegu verkum — fremur en
aðrir karlmenn — ef ekki væri kona
sem gætti bús og barna og fæddi
heimilisfólk og klæddi. Þessi störf
eru hins vegar ekki launuð og þ.a.l.
gera breyttir búskaparhættir til sveita
það nú að verkum að sveitakonur
sækja út á vinnumarkaðinn rétt eins
og konur í bæjum og borgum gerðu
fyrir 20—30 árum. Munurinn er hins
vegar sá að þær hafa ekki í neitt að
sækja. Það eru engin atvinnutækifæri
í sveitunum.
Ef marka má könnun sem sagt er frá
hér á eftir vill um helmingur sveita-
kvenna fá einhvers konar vinnu til að
afla heimilum sínum aukinna tekna.
Þar getur bæði verið um að ræða
vinnu utan heimilis og eins aukabú-
grein af einhverju tagi. Þegar rætt er
um aukabúgrein dettur flestum í hug
refarækt eða ferðaþjónusta. Hið fyrra
var draumur sem nú er orðinn að
martröð og hið síðara hentar alls ekki
öllum og fjöldanum innan greinar-
innar eru líka takmörk sett. En auka-
búgreinarnar geta verið eins margar
og mismunandi og fólkið sem þær
stundar. Öllum sem VERA ræddi við
kom saman um mikilvægi þess að
hafa ríka fjölbreytni í aukabúgreinum
og engin hugmynd væri of smá til að
gefa henni gaum.
Það hefur hins vegar viljað brenna
við að þeim sem stjórna ferðinni í
landbúnaði þættu hugmyndir kvenna
of smáar til að taka þær alvarlega.
Hafa konur hingað til fengið meira af
föðurlegu klappi á kollinn en þeim
stuðningi, fræðslu, ráðgjöf og styrkj-
um sem þær þyrftu á að halda. Slíkur
stuðningur við konur myndi gagnast
bændastéttinni allri. Bændur eiga að
mörgu leyti erfitt uppdráttar í dag og
sjálfsímynd þessarar stéttar, sem eitt
sinn var stólpi íslensks samfélags,
hefur beðið talsverðan hnekki á und-
anförnum árum og áratugum. Það
hefur hvarvetna sýnt sig að konur búa
yfir frjóum hugmyndum og miklum
styrk sem bíður þess eins að fá útrás
í réttum farvegi. Vilji samtök bænda
og ríkisvald gera lífvænlegt í sveitum
landsins verða þessir aðilar að læra að
hlusta eftir röddum kvenna og að-
stoða þær við virkjun hugmynda
sinna.
-isg.
ATVINNU-
LEYSIÐ
KEMUR HVERGI FRAM NEMA
ÞEIRRA
EIGIN VASA
OG SALARLIFI
„Það er fjöldi
kvenna út um allt
land sem þarf og vill
atvinnu umfram það
sem þœr hafa í dag
en þœr fara hvergi
inn á atvinnuleysis-
skrár þ.e. þeirra at-
vinnuleysi kemur
hvergi fram nema í
þeirra eigin vasa og
sálarlífi"
Ljósmynd: Freyr,
búnaöarblaó
Það er fagurt í Flóanum í dag. Á
Kambabrún blasir hann við mér víður
og marflatur en í fjarska gnæfa Eyja-
fjallajökull, Mýrdalsjökull og Hekla,
blá með hvíta kolla. Út við sjóndeild-
arhring rísa Vestmanneyjar úr sæ og
dansa í hillingunum. Ferðinni er heit-
ið að Kolsholti í Villingaholtshreppi
en þar býr viðmælandi minn, Halla
Aðalsteinsdóttir. Hún er formaður
þriggja kvenna nefndar sem Jón
Helgason, fyrrverandi landbúnaðar-
ráðherra, skipaði í september á síð-
asta ári til að afla upplýsinga um og
meta stöðu kvenna í landbúnaði. Þá á
nefndin að móta tillögur um hvernig
megi efla þátt kvenna í landbúnaði og
öðrum atvinnugreinum í dreifbýli
með hliðsjón af þeim þjóðfélags-
breytingum sem fyrirsjáanlegar eru.
Ég spyr Höllu fyrst um tildrög þessar-
ar nefndarskipunar.
Það hefur komið til tals oftar en einu
sinni meðal sveitakvenna að við
stofnuðum sérfélag til að gæta hags-
muna okkar m.a. vegna þess að það
eru svo fáar konur félagar í búnaðar-
félögunum sem eru grunneiningarn-
ar x samtökum bænda. Konur hafa
verið mjög fámennar á Búnaðarþing-
um og á aðalfundi Stéttasambands
bænda og þ.a.l. fá okkar mál ekki
nægilegt rúm á þessum fundum. Sér-
félög sveitakvenna eru til á öðrum
Norðurlöndum og við höfum sent
áheyrnarfulltrúa á þeirra fundi. Þessi
félög fylgjast með stöðu kvenna í
landbúnaði og vinna sérstaklega að
6