Vera - 01.09.1989, Blaðsíða 10

það sem við eigum heima og vinna
það. Ég held að við þurfum að hverfa
svolítið aftur í tímann að þessu leyti.
Við eigum að nota skítinn betur en
við gerum, kaupa minna af áburði,
reyna að rækta allt grænmeti ofan í
okkur, baka okkar eign brauð og
draga sem minnst að heimilunum.
Heimilishald er allt annað í sveit en í
þéttbýli.
Ekki dugir þetta eitt og sér?
Nei en þetta dregur úr rekstrarkostn-
aði búsins. Ungt fólk sem er að byrja
að búa getur ekki lifað af kvótanum
og það þarf að velta fyrir sér hvað
annað það getur gert á staðnum. Og
það eru ekki síst konur sem þurfa að
huga að þessu. Við megum ekki missa
af tölvuvæðingunni því hún getur
skapað okkur atvinnu en við getum
líka gert margt fleira. Við getum safn-
að jurtum í te og krydd og selt það,
við eigum að veiða fiskinn í vötnun-
um okkar, við getum stundað suitu-
gerð, ræktað endur, tínt ber og selt
þau og hugsanlega er hægt að stunda
rjúpnaræktun — hver veit? Ég get
nefnt þér eitt dæmi. Mjólkurbúið í
Borgarnesi framleiðir grauta og einu
sinni spurði ég mjólkurbústjórann
hvernig á því stæði að þeir notuðu
ekki íslenskt hráefni í þá. Þá sagði
hann mér að hann hefði boðið Ung-
mennasambandinu að tína fyrir
Mjólkurbúið tvö tonn af berjum en
þeir höfnuðu því. Ég sagði honum þá
að hann hefði frekar átt að tala við
konur og spurði hvort hann væri til í
þetta ef ég útvegaði þessi tvö tonn.
Hann var það og ég ætla að reyna
þetta. Ég ætla að reyna að safna saman
tuttugu fjölskyldum til að gera þetta.
Af hverju erum við að flytja inn aðal-
bláber frá Bandaríkjunum þegar við
eigum þessi fínu ber hér á landi?
En hvað meö aörar og hefö-
bundnari aukabúgreinar eins og
feröaþjónustu, sumardvalar-
heimili o.fl.?
Þær eru góður stuðningur við stólp-
ana. Ferðaþjónusta er t.d. góð upp-
fylling með sauðfé og æðarækt er að
eflast heilmikið svo eitthvað sé nefnt.
Það skiptir ekki öllu máli hver auka-
búgreinin er heldur hitt að allt sem
við getum hugsað okkur að hafa í
sveit þurfum við að fá að hafa og við
þurfum aðstoð við það. Við þurfum
heilan helling af hugmyndum, ráð-
gjöf, styrki og fjármagn. Þetta hefur
hins vegar ekki legið á lausu og Fram-
leiðnisjóður landbúnaðarins hefur
lagt alla áherslu á loðdýrarækt og
stærri aukabúgreinar. Menn eru alltaf
í því stóra og gera jafnvel grín að því
smáa. Framleiðnisjóður auglýsti t.d.
að hann veitti styrk sem næmi allt að
30% stofnkostnaðar við fram-
kvæmdir sem tengdust nýbreytni í at-
vinnu til sveita. Þetta var líklega árið
10
„Viö getum safnaö
jurtum í te og krydd
og selt þaö, viö eig-
um aö veiöa fiskinn
í vötnunum okkar,
við getum stundaö
sultugerö, rœktaö
endur, tínt ber og
selt þau og hugsan-
lega er hœgt að
stunda rjúpnarœkt-
un - hver veit?“
1987 en þá hafði ég lengi átt mér
draum um að eignast sög til að saga
steina og hún kostaði þá um 40 þús-
und krónur. Mér datt því í hug að at-
huga hvort ég gæti fengið styrk en þá
var mér sagt að þetta væri allt of lítið
og þar að auki hefðum við nægar tekj-
ur af svínabúinu. Þetta sjónarmið er
mjög vel skiljanlegt en það segir
manni samt að viðhorfið er ekki það
að báðir aðilar geti haft atvinnu. Það
er ekki skilningur á því að ég geti búið
mér til vinnu og tekjur óháð manni
mínum.
konur getum líka gert ýmislegt í okk-
ar málum sjálfar. Við getum búið til
keðju þar sem hver vísar á aðra og í
öllu þessu litla þyrftum við að hafa
eina konu sem tínir saman þá vöru
sem við erum að framleiða og kemur
henni á markað. Við þyrftum í raun-
inni að stofna Samvinnufélag kvenna.
Nú hefur þú veriö aö nefna at-
vinnu af ýmsu tagi sem konur
geta búiö sér til. Ertu þeirrar
skoöunar aö þaö sé í raun tals-
vert atvinnuleysi meöal kvenna
til sveita?
Mjög táar konur eru félagar í
búnaöarfélögunum og maöur
hlýtur því aö álykta sem svo aö
þeim finnist þœr ekki hafa neitt
þangaö aö sœkja. En gœtu þau
ekki komiö inn í þessa mynd og
aöstoöaö þœr konur sem vilja
skapa sér vinnu heimafyrir?
Búnaðarfélögin eru afskaplega lítið
virk en auðvitað ættu þau að vera
okkar vettvangur til að ná betri kjör-
um og betri félagslegri þjónustu því
þau eru okkar stéttarfélög. En ef ég
man rétt þá eru ekki nema u.þ.b. 15 ár
síðan húsmæður fengu aðild að félög-
unum. Áður var reglan sú að eitt bú
hafði eitt atkvæði og það var atkvæði
karisins. Þetta voru karlaféiög og þeir
fóru á fundina en konurnar voru
heima yfir börnunum. Margar konur
keyrðu ekki sjálfar og það stóð þeim
fyrir þrifum. Svo þegar þær fóru al-
mennt að keyra þá voru félögin hálf-
dauð. Karlarnir hafa hins vegar alltaf
verið mjög tilbúnir til að keyra þær á
kvenfélagsfundi. Konur til sveita hafa
alltaf verið mjög virkar í kvenfélög-
unum og kvennabaráttan í dreifbýli
fór fram í gegnum þau. Ég held að við
Já og líka meðal unglinga. Unglingar
hafa ekki árum saman haft atvinnu í
sveitunum. Það verður engin aukn-
ing í afrakstri búsins þó þeir bætist
við á sumrin. I kvótakerfinu er ekki
hægt að auka afraksturinn því þá ertu
farin að framleiða verðlausa vöru. Ef
ungt fólk getur ekki beinlínis tekið
við fullu búi þá er ekkert fyrir það að
gera í sveitunum. Það verður því at-
gervisflótti úr sveitunum.
Þaö er greinilegt aö þaö eru
mjög skiptar skoöanir um þaö
meöal landsmanna hvort halda
eigi landinu öllu í byggö eöa
ekki. Hver er þín skoöun á því?
Þetta er erfið spurning. Ég held að
ákveðin svæði á landinu hljóti að fara
í eyði en ég vil að það þróist en sé
ekki þvingað fram. Það getur ekki
verið hagkvæmt að allir flytji suður.
Þar þarf að byggja yfir allt þetta fólk
en eftir standa ónotuð hús á lands-
byggðinni. Ég sé byggð í landinu fyrir
mér sem kjarna og svo byggð í kring-
um hann. Ég held að það sé nauðsyn-
legt fyrir hvert svæði að hafa ákveðna
miðstöð þar sem er aðsetur viðskipta