Vera - 01.05.1994, Blaðsíða 10

Þessar áherslur tóku á sig hin
ýmsu birtingarform í Ungfrú
íslandskeppninni 1990. Stúlkum-
ar gátu vart fetað sig einar niður
stiga, ávallt þurflti aðstoð ein-
hvers herramannsins sem ridd-
aralega leiddi þær fram í sviðs-
ljósið. Til að sýna afrakstur
kroppatamninga liðinna mánuða
busluðu þær eins og lítil böm í
Bláa lóninu, áhyggju- og ábyrgð-
arlausar.
Otal tilvísanir voru í brúð-
kaup. Fyrirsæta í brúðarkjól var
hápunktur tískusýningarinnar,
Ungfrú ísland fékk hring að gjöf
og dansatriði sýndi stúlku gefast
pilti.
Það em m.ö.o. afar mótsagna-
kennd skilaboð sem áhorfendur
fegurðarsamkeppninnar fá. Ann-
ars vegar em stúlkumar látnar stilla sér upp og
ganga inn í hlutverk hinnar óvirku meyju. Hins
vegar er þeim lýst sem fulltrúa íslensku þjóðar-
innar sem vakinn og sofínn lætur sér annt um
að vinna sigra í kynningu á landi og þjóð. Þrátt
fyrir þetta ósamræmi lags og texta nýtur kveð-
skapurinn vinsælda. Og það er einmitt kjami
málsins. Þessi málflutningur hefur hrifíð og
réttlætt tilvist þessarar keppni í hugum margra
kvenna. Það er ekki ímynd hinnar óvirku konu
sem hefur selt þeim Ungfrú íslandskeppnina
heldur hugmyndin um stúlkuna sem leggur
heiminn að fótum sér í nafni íslensku þjóðar-
innar.
LANDKYNNING
Um fullyrðingar aðstandenda keppninnar um
landkynningarmátt Ungfrúar íslands, verður
það eitt sagt að þar fykur moldin í logninu.
Vinsældir Miss World keppninnar em afar tak-
markaðar og yfírleitt bundnar við þjóðir þar
sem lítið mark þykir takandi á konum yfírhöf-
uð. A heimaslóðum Miss World fyrirtækisins, í
Bretlandi, þar sem ég er búsett, hefur verið rætt
um keppnina og keppendur i fremur niðrandi
tóni. Ein blaðakona gekk svo langt að líkja
keppendunum við Michael Jackson og
lýsingarorðin má staðsetja einhvers staðar á
fliss, skræk víddina (Independent, nóv. 1993).
Eg verð því að vera ósammála Baldvini
þegar hann í fyrmefndu viðtali við DV segir:
„Fólk í hinum stóra heimi verður að vita af
okkur hvort sem mönnum er illa við fegurðar-
samkeppni, handbolta eða skák, að við séum
áhugaverð þjóð og að hér sé eitthvað að
gerast.“ (DV, 1989). Þjóð með feguróarsam-
keppni á heilanum þykir í besta falli vera með
geirfúglslegar hugmyndir um konur. Ef íslend-
ingar vilja jákvæða kynningu á landi og þjóð
verða þeir að notast við jákvæðar ímyndir og
fulltrúa sem teknir eru alvarlega. Það segir
ýmislegt þegar söngkona, sem hefur mátt lesa
háðsglósur um útlit sitt og klæðaburð í
glansmiðlunum, verður besta landkynning sem
íslendingar hafa átt. Það er tímabært að sjá feg-
urð þeirra sem þora að vera öðruvísi og láta
lönd og leið plastboðskap fegurðarsamkeppna.
Fegurðardrottningar sem landkynning held
ég að sé þó ekki alvarlegasti ásteytingarsteinn-
inn, heldur þær hugmyndir og líkamsímynd
sem haldið er að konum með fegurðar- og
fyrirsætusamkeppnum.
þjóð til svo mikils sóma að eftir er
tekið um heim allan“. Þá virðist
skipta meira máli að fara í megrun
og safna nöglum en að standa sig
vel í skóla og íþróttum.
Einum af aðstandendum
Ungfrúar íslandskeppninnar varð
tíðrætt, í þessu sambandi, um þau
stakkaskipti sem yrðu á keppend-
um á meðan þeir færu í gegnum
æfíngaprógrammið. „Efitir strang-
an undirbúning ganga þær um eins
og veraldarvanar konur, teinréttar
og sjálfsöruggar. Þannig fínnst
mér þetta gera þessum stúlkum
ekkert nema gott“ (Vikan 8. tbl,
1993).
Þetta þarf varla að koma svo
á óvart. Þátttaka i keppninni er
staðfesting á því að þær standist
Ljósm. Timinn útlitskröfur samfélagsins, og útlit
þeirra er nánast það eina sem fjölmiðlar sýna á-
huga.
LOKAORÐ
Það er sorglegt þegar þjóðin er tilbúin að senda
14 ára stúlkur með teppalím á rassinum í
kantskurð á háa hæla og kallar það þroskandi
reynslu og jafnvel landkynningu. Það er líka
sorglegt þegar vinsæll höfundur unglingabóka
gerist dómari í fegurðarsamkeppni. Veit hann
ekki að vandi fylgir vegsemd hverri? Sorgleg-
ast er þó þegar útlitsdýrkunin fer að taka á sig
sjúkdómsmynd. Lystarstol (anorexia nervosa)
getur endað með dauða!
Blóðið lagar úr skónum hjá Höggvinhælu
því að gullskórinn verður að passa. Ætlar prins-
inn að kyssa á meiddið? Er ekki tímabært að
konur hreinsi Rósublöðin úr eyrunum og fari á
ný að hreyfa andmælum við boðskap af þessu
tagi? n
Ljósm. Magnús Hjörleifsson
FYRIRMYNDIR KVENLEIKANS
I fjölmiðlum fer fram heilmikil uppeldisstarf-
semi. Markmið kvenleikans eru skilgreind og
leiðimar að þeim. Þessi umræða lætur lesend-
uma ekki ósnortna, sérstaklega yngri kynslóð-
ina sem fær að lesa um og skoða myndir af
þeim konum sem samfélagið hefúr velþóknun
á. Hvað þær snertir fer ekki á milli mála hvar
áhugi fjölmiðlanna liggur. Stúlkur eru vart
búnar að ná kynþroska, jafnvel enn með barna-
tennur, þegar þeim er smalað í næstu keppni.
Einn greinahöfundur Vikunnar (8. tbl.
1993) túlkaði þessar vinsældir sem svo að feg-
urðarsamkeppni hefði ekki lengur á sér „nei-
kvæðan stimpil fordómakenndrar umræðu“. Ég
get verið sammála honum um að umræðan er
nánast engin. Fordómarnir em hins vegar
mýmargir og beinast nær allir að kvenlíkaman-
um. Stúlkurnar þurfa að „laga skringileg bros“,
með því að sýna ekki allan tanngarðinn þegar
þær brosa, og að ganga í gegnum stíft æfínga-
prógramm til að útlit þeirra geti „orðið landi og
FEGURÐARDROTTNING
I LANDKYNNINGU
„Þegar ég var orðin ungfrú heimur
ætluðu menn nánast að gleypa mig í
einum bita - eða tveimur. Ég vann og
vann stundum 18-19 klukkutíma á sól-
arhring í kynningarstörfúm fyrir
islenska aðila sem vildu nýta sér
frægðina. Ég svaf stundum bara örfáa
klukkutíma á nóttu og átti svo að vakna
sem ungfrú heimur og mæta í alls kyns
kynningar sem gátu verið leiðigjarnar,
sérstaklega ef ég hafði ekkert að gera,
var bara brúða sem brosti. Það er gott
og blessað að kynna land og þjóð en ég
þurfti að spóka mig með alls kyns
mönnum á öllum tímum sólarhrings.
Ég gat aldrei sagt nei, jafnvel þó hringt
væri á sunnudagsmorgni.“
Linda Pétursdóttir í viðtali við Samúel,
jan. 1990