Vera - 01.05.1994, Blaðsíða 4

KERLINGAVÆL ER ÞETTA
„Ég hélt að þú værir minni,“ sagði
blindi nuddarinn með töluverðum undr-
unartón um leið og hann þreifaði á fót-
unum á mér. „Neeei,“ svaraði ég - hálf-
vegis afsakandi, ögn leið - því hann
staðfesti það sem mig hafði lengi grun-
að. Þetta atvik átti sér stað fyrir tíu
árum, en þá hafði nuddarinn hlýtt á mig
í útvarpi yfír morgunsopanum sínum
hálfan veturinn og greinilega myndað
sér þá skoðun að röddin byggi í sérdeil-
is fínlegri og smávaxinni konu.
Vissulega eru kvenraddir oftast
hærri, mjórri og bjartari en karlraddir.
Oft eru kvenraddir líka veikari eða
hljómminni en raddir karlanna - veiklu-
legri eins og sumir segja - og það er
jafnt í stórum konum sem litlum, sver-
um sem mjóum. Þetta er einfaldlega
staðreynd sem á sér líffræðilegar skýringar og hefur þó mikil
áhrif á sjálfsvitund karla og kvenna. Áhrifin byggja á þeirri
merkingu sem við höfúm gefíð mismunandi raddstyrk og tón-
hæð.
Fyrir fáeinum áratugum þóttu konur ekki eiga mikið erindi
í útvarp því kvenraddir á Skúlagötu gerðu ekki annað en nísta
hlustir bænda norðan heiða og fæla þá frá viðtækinu. Þetta er
nú breytt en angi af sömu rót heyrist í auglýsingum: K.liðmjúk-
ar kvenraddir eiga að tæla okkur til að kaupa lúxus og óþarfa en
bjargfastar karlraddir til að byggja og tryggja.
Samfélagið er gegnsýrt af því viðhorfí að djúpar og hljóm-
miklar karlraddir séu traustvekjandi og áheyrilegar, en
mjóróma kvenraddir geti varla flutt mikilvægan boðskap.
Raddheimur fjölmiðlanna endurspeglar þetta vel, ekki síst
bamaefnið: Skógarhöggsmaðurinn og úlfurinn eru báðir ákaf-
lega dimmradda enda örlagavaldar, litla stelpan með flétturnar
hefúr ofurskræka rödd, prinsessan er bæði væluleg og væmin
og mamman er óskaplega mæðuleg í rómnum. Og þegar við
lesum fyrir bömin notum við þessar sömu aðferðir - hugsunar-
laust - til að gæða persónur kvöldsagn-
anna lífí.
I skólum er það vel þekkt að stelp-
umar láti strákunum eftir að tala. Þær ‘
masa og mala en þeir kveða sér hljóðs
og gera sig gildandi í bekknum. Á ung-
lingsárum þagna þó sumir strákanna
vegna þess að þeir verða mjóróma í
mútunum og óttast að fá á sig homma-
stimpil fyrir kerlingaröddina - og lái
þeim hver sem vill. En það skrítna er,
að þá þagna sumar stelpumar líka. Þær
hætta að vilja lesa upp, taka ekki til
máls nema tilneyddar og svara lágt og
stuttaralega séu þær spurðar. Lágar,
viðkvæmnislegar stelpuraddir berast
illa um stórar kennslustofur, enginn
heyrir nema sperra eyrun. Pirringur og
skilningsleysi verða smám saman til
þess að stelpumar meðtaka skilaboðin um að raddir þeirra séu
ómögulegar, þær missa sjálfstraustið og þagna.
Þegar konur kveða sér hljóðs í atvinnulífi og pólitík, kemur
í ljós að þær em ekki allar mjóróma, vælulegar eða skrækar.
Raddir kvenna eru ýmist hásar, djúpar, bjartar, mildar, gjall-
andi, blíðar, rámar, veikar eða sterkar. Fjölbreytileiki kven-
radda og karlradda er mjög mikill, en það sem máli skiptir er
viðhorf okkar til þeirra. Það hvemig við stillum eymn til mót-
töku ræður því hvað við heyrum: Bjartar kvenraddir geta verið
fallegar, áheyrilegar og traustvekjandi, ekki síður en djúpar
karlraddir.
Á bekknum hjá nuddaranum fyrir tíu árum taldi ég að mig
skorti ögn dýpri og nokkuð hljómmeiri rödd. Nú tel ég fremur
skorta upplýsingu og víðsýni. Við þurfum að læra að meta
raddir stelpna og kvenna jafn mikils og raddir stráka og karla,
bæði í orði og verki. Ágætt væri að byrja á því að breyta til í
sögulestrinum og gefa Dísu ljósálfí þann kröftuga bjartsýnistón
sem henni sannarlega ber. n
Kristín Jónsdóttir kennslukona.
EFNISYFIRLIT
Þema: Fegurbarsamkeppni, fitufóbía, o.fl. 8-23
Kona meö vald, viðtal viö Ingibjörgu Sólrúnu 29
Sveitarstjórnarkosningar 36
Aó taka þorp í fóstur - indversk athafnakona 40
Glæpur og refsing 43
Móöir-kona-mella, vændiskonur í Berlín 46
Grísk matargeró 48
Plús og mínus 50
Mæður og dætur 52
Kjara- og velferóarmól í blindgötu 54