Vera - 01.04.1997, Blaðsíða 22

Stiklað á stóru f sögu
femínismans og sagt frá *
konum sem sett hafa mark
sitt á Jafnréttisumræðuna
í heiminum
* yifttofie c/e í/$eaftoo(f€
(/908-/986)
Franskur rithöfundur og heimspek-
ingur. Hún skrifaði bókina Hitt
kynið (Le Deuxiéme sexe) árið
1949, þar sem hún setti fram þá
nýstárlegu kenningu að „kona“
væri ekki líffræðilegt hugtak heldur
menningarlegt. „Maður fceðist ekki
sem kona, maður verður kona, “ er
haft eftir henni. Þessi bók ætti að
vera efst á listanum hjá áhugafólki
um femínisma.
///((/(/ f/) ('e/i (tisoti
//880-/886)
Bandarískur rithöfundur sem orti rúmlega
1.700 ljóð en aðeins sjö þeirra voru gefin
út, nafnlaus, á hennar ævidögum. Síðar
hlaut hún sess meðal helstu ljóðskálda
Bandaríkjamanna.
/tf(ttie/(tie //an/i/ia/€,sf
(/888-/928)
(/ot'o f/uy ,(/€
z/iet'
Brautryðjandi í bandarískri kvikmyndagerð. Hún gerði
„kvennamyndir" sem birtu sterkar konur í óhefð-
bundnum hlutverkum. Hún var talin í hópi 10 helstu
leikstjóra Hollywood en kvikmyndagagnrýnendur gáfu
henni varla gaum. Hún leikstýrði m.a. Maureen
O'Hara í „Dance, Girl, Dance“ og Katherine Hepburn
í myndinni „Christopher Strong“.
(cfo,se/i/i(tie f/af/et*
(/828-/906)
Enskur umbótasinni sem varð ágengt í
baráttu fyrir afnámi laga um smitsjúkdóma
sem heimiluðu lögreglu að handtaka og
skoða vændiskonur, oft með ruddalegasta
hætti. Hún var stofnandi félagsskapar, sem
við hana var kenndur og starfar enn til að
stuðla að jafnrétti í samfélaginu. „Ég finn mig knúða til að fara
út á götu og æpa, ella muni hjarta mitt bresta.“ er
haft eftir Josephine Butler.
Bresk kvenréttindakona, ein af „súffragettun-
um“ sem stofnuðu herská kvennasamök
1903. Þau börðust fyrir jafnrétti og einkum
fyrir kosningarétti kvenna í Bretlandi. Hún lét
eftirfarandi orð falla: „Menningarlegar fram-
farir verða aðeins með hjálp kvenna sem eru
lausar úr fjötrum samfélagsins, kvenna með völd til að koma
vilja sínum fram. “
Cí)'tHJZflf4Z Woo/f (/882-/9)/)
Hún var skapandi rithöfundur og ein fyrstu femínistanna. Bæk-
ur hennar, Sérherbergi (A Room of One's own) og Three
Guineas, eru áhrifamikil ritverk, samin í anda kvenfrelsis. Hún
skrifaði einnig nokkrar stórar skáldsögur, t.d. To the Lighthou-
se, Orlando og Mrs Dalloway. Hún var með-
limur í Bloomsbury-hópnum sem samanstóð
af listamönnum og rithöfundum sem hittust í
London og ræddu hugmyndir sínar. Virginia
Woolf fyrirfór sér 59 ára gömul. Eftir henni er
haft: „Ég er kona og á því ekkert föðurland,
ég er kona og vil því ekkert föðurland. Ég er
kona og því er allur heimurinn föðurland mitt.
f/ieffy e/f€(e(/((ti (/t)2/)
Ein af stofnendum þekktra kvennasamtaka í Banda-
ríkjunum árið 1966 (The National Organisation for
Women) og sömuleiðis fyrsta kvennabankans árið
1973. Hún skrifaði bókina The Feminine Mystique,
árið 1966, en þar fjallaði hún um vanda sumra kvenna
við að aðlagast hlutverki móður og húsmóður.
(Toti/
iy//of€f€(\so/Í (/t)8Z)
Bandarískur, þeldökkur rithöfundur sem
skrifar um afleiðingar þrælahalds og fátæktar
á blökkumenn í Bandaríkjunum. Frásögn
hennar er áleitin og hefur Toni Morrison nú
hlotið sess meðal helstu núlifandi rithöfunda
Bandaríkjanna. Kvenhetjurnar í sögum henn-
ar eru virðulegar og hugrakkar í baráttu sinni gegn kúgun, í leit að frelsi og
ást. Allir ættu að lesa sögurnar hennar: Ástkær (Beloved), Söngur Salómons
(Song of Salomon), Tar Baby, Sula, Jazz og The Bluest Eye. Toni Morrison
hlaut Nóbelsverðlaunin í bókmenntum árið 1994.
22 v£ra