Vera - 01.04.1997, Blaðsíða 25

Álitamál
Steinunn V. Óskarsdóttir
Að undanförnu hefur farið fram
mikil umræða um deigluna sem
á sér stað í íslenskum stjórn-
málum. Hver hlutur kvenna
verður í þeirri þróun er ekki
gott að segja til urn á þessari stundu. Skipan
framtíðarstjórnmála á Islandi er þó eitthvað
sem konur eiga að láta sig varða og taka
fullan þátt í að móta.
Eg var barn að aldri þegar íslenskar kon-
ur lögðu niður vinnu til að sýna fram á mik-
ilvægi vinnuframlags kvenna. Sem barn og
unglingur fylgdist ég með konum stofna
kvennaframboð og síðan kvennalista. Ég
horfði í hrifningu á þessar konur koma
fram, hver annarri frambærilegri. Þær voru
fyrirmyndir. Þær sýndu mér sem unglings-
stúlku að konur geta allt sem þær vilja. Að
konur væru jafn klárar, jafn vel máli farnar
og jafn frambærilegar og karlar. Þær töluðu
líka tungumál sem skildist. Ástand efna-
hagsmála og fjárhagsstaða heimilanna, um
það var talað eins og hvert annað heimilis-
að taka þátt
' næstu Alþingiskosningum £
bókhald. Hin hagsýna húsmóðir var hugtak
sem hlegið var að í upphafi en er í dag oft
notað í hagfræðilegri umræðu. Hið póli-
tíska tungutak breyttist með komu þessarra
kvenna inn á Alþingi. Hægt en bítandi fór
hið háa Alþingi að ræða fæðingarorlof, rétt-
indi samkynhneigðra, ofbeldi gegn konum,
málefni fjölskyldunnar og fleiri mál sem
fram að því höfðu ekki fengið mikla um-
ræðu hjá þingheimi.
En þetta var þá og síðan eru liðin mörg ár.
Fyrir þeirri sögu og þessum árangri ber ég
mikla virðingu og veit að án baráttu þess-
arra kvenna stæðum ég og stallsystur mínar
ekki í sömu sporum og við gerum nú. Það er
hins vegar ljóst á þessum tíma sem liðinn er
frá stofnun Kvennalista að samtökin hafa
að einhverju leyti misst sérstöðuna. Það er
ekki eins augljóst nú, eins og það var 1983,
að kjósa endilega Kvennalistann ef viljinn er
að fjölga konum og femínískum áherslum.
Aðrir flokkar hafa nefnilega vaknað af
Þyrnirósarsvefni, fjölgað konum og sett
fram hugmyndir sem ætlað er að höfða sér-
staklega til kvenkjósenda og þeirra sem
kusu Kvennalistann á hans blómatíma.
Kannski má líka segja að sökin sé að ein-
hverju leyti Kvennalistans. Lítil hugmynda-
fræðileg endurnýjun hefur átt sér stað, innra
starf er frekar lítið og fáar nýjar konur
koma til liðs við samtökin.
Jafnréttissinnaöir karlar
og konur vinni saman
Sérframboð kvenna var aðferð sem gafst vel
og vakti mikla athygli. Engum blandast
hugur um að sérframboð kvenna ýtti við
gömlu hefðbundnu flokkunum og neyddi þá
til að taka tillit til sjónarmiða kvenna. Nú er
hins vegar eins og stöðnun ríki í allri um-
ræðu urn jafnréttismál. Nafna mín Hall-
dórsdóttir, formaður félags stjórnmálafræð-
inga, segir í síðustu Veru að margar ungar
konur séu hreinlega orðnar leiðar á við-
fangsefninu. Umræðan sé orðin þreytt og
leiðindi einkenni alla samræðu. Ég get að
sumu leyti tekið undir þessi sjónarmið en tel
þó að boltinn sé hjá okkur öllum að taka
umræðuna í okkar hendur. Karlar þurfa að
gera sig meira gildandi í þessari untræðu og
gefa okkur konum ekki prókúru á sannleik-
ann í þessum málum. Næsta skref í kvenna-
baráttu þarf að vera að konur sameinist
jafnréttissinnuðum körlum í stjórnmálaafli
þar sem konur og karlar mætast á jafnrétt-
isgrundvelli. Auðvitað ber Kvennalistinn
einn ekki alla ábyrgð á því að umræðan er
orðin stöðnuð. Hreinlífi okkar má hins veg-
ar ekki verða til þess að við neitum að ræða
aðra aðferðafræði og breytt vinnubrögð.
Þegar það gerist erum við farnar að verða
baráttunni fjötur um fót. Við Kvennalista-
konur vitum nefnilega hvað við viljum og
hvað ekki.
Við viljum markvissar aðgerðir sem sýna
fullan vilja til að fjölga konum í valdamikl-
um embættum. Við viljum aðgerðir í stað
orða og við viljum völd til þess að geta
framkvæmt. Ekki valdanna vegna heldur til
að hrinda hugmyndum okkar í fram-
kvæmd. Til þess þurfuin við að skapa póli-
tískar aðstæður þar sem jafnréttissinnaðir
karlar og konur vinna saman. Þær pólitísku
aðstæður sköpuðust í Reykjavík 1994 þeg-
ar Kvennalistinn bauð fram Reykjavíkur-
lista ásamt öðrum. Á þeim vettvangi höfum
við verið í aðstöðu til að stjórna og setja
stefnu okkar fram með ýmsum hætti.
Nú, þegar við sjáum hilla undir næstu
öld, er krafa beggja kynja samvinna í mál-
um sem skipta okkur máli. Það er grund-
vallaratriði að konur fái sömu laun og karl-
ar fyrir vinnu sína. Það skiptir karla líka
máli að fá að verja tíma með börnum sínum
og því hlýtur fæðingarorlof karla að vera
sameiginlegt baráttumál. Áhrifin verða þau
að það verður jafn „áhættusamt" fyrir at-
vinnurekendur að ráða karl eða konu til
starfa. Það skiptir karlmenn líka máli að
dætur þeirra alist upp við það að þeirra bíði
jöfn tækifæri á við synina. Að þær geti orð-
ið forsetar, borgarstjórar, forstjórar, banka-
stjórar, ráðherrar eða biskupar líkt og
bræður þeirra.
Þurfum aö hugsa
eftir nýjum leiðum
Þegar rætt er um uppstokkun í íslenskum
stjórnmálum og hugsanlega samvinnu eða
sameiningu flokka er það grundvallaratriði
að við leyfurn okkur að hugsa eftir nýjum
leiðum og séurn ekki fyrirfram bundin á
klafa eldri hugmynda. Ný hreyfing jafnað-
armanna, kvenfrelsissinna, félagshyggju-
fólks, eða hvaða aðra skilgreiningu við vilj-
um nota, verður að starfa með jafnræði og
jafnréttti rnilli kynja að leiðarljósi. Þess
vegna er mikilvægt að sem flestar konur
starfi á þeim vettvangi og marki þá stefnu
sem þar verður tekin.
Við verðum að skapa vettvang þar sem
flestir geta fundið hugmyndum sínum far-
veg og þar sem konur og karlar starfa sam-
an á algerum jafnréttisgrundvelli. Við verð-
uni að horfast í augu við þá staðreynd að
tímarnir krefjast annarrar hugsunar og
breyttra baráttuaðferða. Við þurfum að
taka fullan þátt í þeirri umræðu um sam-
vinnu/sameiningu flokka sem nú er
framundan. Kvennalistakonur, sem og aðr-
ar jafnréttissinnaðar konur, verða að skapa
sér rými á hinum pólitíska vettvangi og
hafa frumkvæði að því að koma okkar
femínísku sjónarmiðum á framfæri.
Ef við náum því, og fullt jafnræði milli
karla og kvenna verður tryggt, er ég ekki í
nokkrum vafa um að þannig hreyfing verð-
ur vegvísir okkar inn í nýja öld.
vera 25