Vera - 01.04.1997, Blaðsíða 41

eftir að skila sér. Óhætt er að mæla með þess-
um ljóðavef (http://this.is /poem) fyrir unn-
endur ljóðlistar. „Stærsta verkefnið sem ég
hef staðið fyrir var Drápa, fyrsta beina
myndútsending á netinu en það var líka til-
raun til að fá skáld til að prófa að nota tón-
list, myndlist, myndbönd eða hverja þá tækni
sem þeim dytti í hug að nota til að ýta ljóð-
um sínum nær áhorfendum. Fjöldi fólks tók
þátt í að gera þetta að veruleika, bæði lista-
fólk og tæknimenn. Það var mikið lagt í
Drápu og tók undirbúningurinn um níu mán-
uði. Mér datt í hug að gaman væri að búa til
vef þar sem allir, sem stóðu að þessu, væru
kynntir og verk þeirra. Hann var svo settur
upp mánuði áður en útsendingin fór fram og
var niðurtalning á atburðinum í formi dag-
bókar og verki eða listamanni dagsins. Út-
sendingin sjálf fór fram 7. júní 1996 og gat
fólk fylgst með henni í Tunglinu og tölvum
víða um heim. Sama dag kom út bók með
ljóðunum á íslensku. Ég var búin að vinna að
því að Hallgrímur Helgason tæki þátt í þessu
frá París og Sigurður Pálsson frá Suður-
Frakklandi en tækniörðugleikar hömluðu
því að þeirra verk kæmust í gegn. Enginn ís-
lenskur vefur hefur fengið jafnmikla athygli
og viðurkenningu og Drápa. Mikill fjöldi
heimsótti vefinn á hverjum degi og nýlega
fékk hann platínuviðurkenningu frá Net-
guide. Vefurinn hefur verið notaður af skóla í
Bandaríkjunum sem dæmi um möguleika
smáþjóðar til þess að koma sér á framfæri á
netinu. Enn er hægt að ná í mynd- og hljóð-
búta frá Drápu á netinu: http://this.is/cra-
ters,“ segir Birgitta og bætir við að ef borgað
hefði verið fyrir vinnuna við vef Drápu hefði
bara það kostað um þrjár milljónir króna.
En þetta var gert í sjálfboðavinnu, eins og
annað, og enn situr hún uppi með skuldir eft-
ir ævintýrið en auðugri af reynslu.
Listamenn þurfa hvatningu
Birgitta hafði umsjón með myndlistargalleríi
fyrir Apple-umboðið og hún vinnur nú hjá
Miðheimum, m.a. við gerð heimasíðna.
Tölvuheimurinn er karlaheimur og hún seg-
ist þurfa að sanna sig margfalt betur en strák-
arnir til þess að fá vinnu sína viðurkennda.
Henni finnst lítill skilningur hjá íslenskum
fyrirtækjum á skapandi starfi listamanna og
telur að þau gætu nýtt sér betur krafta og
innsýn þeirra listamanna sem vilja nýta sér
tölvutæknina. „Erlendis er það stefna að
styðja listamenn en mér finnst ekki ríkja vel-
vilji hjá íslenskum tölvufyrirtækjum í garð
listamanna. I Bandaríkjunum varð ég vitni
að því hvernig ýtt er undir skapandi starf
enda er þar talið að lykill að allri þróun sé að
nota skapandi hugsun með tækninni. Ég er
formaður samtakanna Telepoetics hér á landi
en þau eru starfandi í nokkrum löndum og
vinna að tilraunum með að halda uppákom-
ur á fleiri en einum stað með aðstoð netsins
og annarrar tækni - opna gáttir á milli staða
þannig að heimurinn skreppi saman og skáld
og aðrir listamenn geti unnið saman þrátt
fyrir miklar fjarlægðir. Telepoetics hafa að
geyma fólk eins og Alan Ginsberg og Anne
Waldman, og samvinnuverkefni hafa sprottið
upp allt frá Ástralíu til íslands. Hér er ekki
litið á mann sem alvöru listamann nema
maður vinni á hefðbundinn hátt og gefi út
verk sín hjá viðurkenndum útgáfufyrirtækj-
um. Ríkisstjórnin hefur gefið út yfirlýsingar
um að styrkja beri nýsköpun. I því efni er
mikilvægt að nýta Internetið sem gæti orðið
öflugur miðill ef það næði inn í íslenskt sam-
félag. Það er mikilvægt að við heltumst ekki
úr lestinni í þeirri þróun sem er að eiga sér
stað. Auðvitað er hægt að nota netið til að
efla íslenska tungu, t.d. með því að nýta það
meira til listsköpunar. Enn er ekki samfélags-
legur skilningur fyrir þessum möguleikum
hér á landi, t.d. nota aðeins tveir þingmenn
netið að ráði til tjáskipta. Mér finnst að
kenna þurfi notkun netsins á öllum stigum
skólakerfisins, allt frá grunnskólum til Há-
skólans, en til þess vantar einföld kennslu-
gögn og að kenna kennurunum. Náms-
gagnastofnun og menntamálaráðuneytið
ættu að hafa frumkvæði að því að búa þau
til. Einnig þarf að koma upp miðstöð ís-
lenskrar menningar á netinu þar sem lista-
menn gætu komið verkum sínum á framfæri.
Mér finnst að slíkt ætti ekki að vera rekið í
sjálfboðavinnu heldur ætti t.d. menntmála-
ráðuneytið eða ríkið að leita leiða til að sam-
hæfa og nýta það sem til er og jafnvel ráða
starfsmann í hálfa stöðu til að vinna að þró-
un skapandi hugsunar í tækniumhverfi."
Kona í sínum fulla krafti
Það má segja að kynni Birgittu af netinu hafi
verið ást við fyrstu sýn. Henni finnst ekki
hægt að aðskilja samfélagið og Internetið og
er heilluð af þeim möguleikum sem netið get-
ur haft til þess að hafa áhrif á samfélagið.
„Ég hef t.d. heyrt af ættleiðingarstarfi þar
sem börn, sem talið var að myndu aldrei
eignast foreldra, hafa verið ættleidd, t.d. 16
ára gamall blindur drengur. Netið hefur
einnig verið notað til þess að rjúfa einangrun
barna á sjúkrahúsum, bæði með tölvupósti
og lítilli myndavél sem sett er ofan á tölvu og
gerir börnunum kleift að tala við börn á öðr-
um sjúkrahúsum. Einnig hefur verið þróaður
leikjahermir þar sem rúmliggjandi börn geta
leikið sér eins og þau væru í útileikjum."
Stundum er sagt um íslenska listamenn að
upphefð þeirra komi að utan og það hefur
Birgitta Jónsdóttir fundið. Hún fær miklu
meiri viðbrögð við ljóðum sínum, myndlist
og vefsíðugerð frá öðrum löndum heldur en
Islandi. Vefurinn hefur hvetjandi áhrif á
sköpunarstarf hennar, t.d. hefur hún samið
ljóð við myndir sem hún málar með
þurrpastellitum á flauelspappír og setur á
netið. Annað áhugamál hennar er norræn
goðafræði sem hún fékk innsýn í þegar hún
skrifaði texta um goðin fyrir fyrsta spunaspil-
ið sem kom út hér á landi og hét Askur Ygg-
drasils. Henni finnst sérstaklega mikilvægt að
minna á gyðjurnar og telur að heimildir um
þær hafi verið eyðilagðar með skipulögðum
hætti í áranna rás „Það má segja að minn-
ingu aðeins fjögurra goða sé haldið á lofti og
það eru karlgoð þó að Freyja og Frigg fái
stundum að fljóta með,“ segir hún. „Frigg
var t.d. magnaðri og vitrari en Óðinn. Hún
þekkti alla galdrana hans en var líka góð
móðir og nýtti hið kvenlega innsæi til hins
ýtrasta. Ekkert virðist eins skelfilegt og kona
í sínuni fulla krafti. Þess vegna er tilhneiging
til að skipta konunni í tvennt, gera hana ann-
að hvort að gyðju eða skækju. Þetta finnst
mér vera undirrót að mörgum vandamálum í
samfélaginu, t.d. klámiðnaðinum. Karlar eru
að leita að skækjunni í klámmyndum og
blöðurn. Ef kona er bara skækja vantar hana
sjálfsvirðingu og kona sem er sett á stall
verður að hafna stórum hluta af sjálfri sér -
því að vera kynvera. Konan þarf að vera heil.
Þá nær hún sínum fulla krafti en við það eru
karlar hræddir. Við eigum fyrirmynd um hina
sterku, heilu konu í norrænu gyðjunum. ís-
lendingum er eðlilegt að tengjast norrænum
goðum því þau vísa til íslenskrar náttúru sem
er ómissandi hluti af lífi okkar hér á þessari
afskekktu eyju,“ segir hin alþjóðlega þenkj-
andi fjöllistakona Birgitta Jónsdóttir.
EÞ
41 v^ra