Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1960, Síða 34

28
TlMARIT VPl 1960
un beggja, og verður það að teljast góð viðskipti fyrir
húseigandann.
Húsbyggingar hérlendis hafa hingað til verið næi' ein-
vörðungu 1 höndum handverksmanna, sem njóta verndar
iðnlöggjafarinnar í staifi sínu og beita henni til þess
að bægja öðrum mönnum frá, einnig þeim sem betur
kunna. Handverksmeistarar taka að sér verkin og láta
sveina og lærlinga vinna þau, leggja 15 eða 18% um-
sjónargjald á laun allra starfsmanna sinna og eigin laun
iika og stinga í eigin vasa. M. ö. o. því dýrara sem
verkið er, þeim mun meira hagnast meistarinn. Afleið-
inguna þekkja allir, - litlar framfarir í byggingarmál-
um undanfarna áratugi, óheyrilegir verðtaxtar hand-
verksmanna og óhemju hár húsnæðiskostnaður.
Erlendis er fyrir löngu byi'jað að framleiða húshluta
í verksmiðjum á miklu ódýrari hátt en áður þekktist. E>ar
er vinnustundafjöldinn, sem þarf til þess að fullgera
1 nr' húsnæðis, yfirleitt um 5 klst. Hér á Islandi er hann
þrefalt hærri eða um 15 klst. Að vísu leggja Islendingar
mikið upp úr ,,fínum“ frágangi íbúða sinna, en mikið
af því er hreinn misskilningur vegna kunnáttuleysis og
óþörf útgjöld. En erlendist er yfirleitt hita- og hljóð-
einangrun á hærra stigi en hér.
Leiðin til úrbóta í byggingamálunum er sú, að koma
á fót öflugum byggingafélögum, sem er stjórnað og rekin
af sérfróðum mönnum, og geta haft til afnota hin full-
komnustu tæki við framkvæmdirnar, framleiða sem mest
í verksmiðjum eftir fyrirfram ákveðnum málum og —
afnema einokunaraðstöðu handverksmannanna, sem hef-
ur hindrað og tafið fyrir tækniþróun í byggingarmálun-
um. T. d. mætti hugsa sér það gert á þann hátt, að stækka
verknámsskólana og útski'ifa þaðan menn með rétt til að
vinna að þeim verkurn eða handverki, sem þeir þar hafa
lært, en afnema lærlingsfyrirbrigðið hjá handverksmeist-
urum, enda er það fyrir iöngu illa liðið. Hvaða háttur er
það, að það skuli vera hægt að meina ungum mönnum að
læra til þeirra starfa, sem hugur þeirri hneigist, og
þeir hafa hæfileika til að inna af hendi ? Og að slík
ákvörðun skuli vera í höndum meistara, sem taka að-
eins þá ættingja og vini, sem þeir hafa velþóknun á?
Ekkert getui' hindrað ungan mann í að gerast verkfræð-
ingur, ef hann aðeins hefur hæfileika og þroska til þess,
enda á það svo að vera. Þannig eru mestar líkur á því,
að menn komist á rétta hillu í lífinu, sem mest er um vert,
en ekki af hinu, að þurfa að snúa sér að öðrum verk-
um en þeim, sem áhugi er fyrir. Menn, þannig út-
skrifaðir af verknámsskóla, eins og ég gat um, sem
viidu komast lengra og taka við verkstjórn, ættu að
ganga í verklegan framhaldsskóla, þar sem þeir fengju
haldgóða verklega menntun, betri en núverandi iðnskól-
ar veita, með möguleika til framhaldsnáms og iðnfræð-
ingsprófs.
En snúum okkur nú aftur að lækkun á húsnæðiskostn-
aðinum. Það er enn eitt atriði, sem ég vildi minnast á,
en það er rannsóknastarfsemin. Ég hef fengið ábyggileg-
ar upplýsingar um það, að á 25 árum tókst Svíum með
tæknilegum rannsóknum, tilraunum og kynningu á nýj-
um byggingaraðferðum að lækka sinn húsnæðiskostnað
úr 12 daglaunum niður í 5 daglaun á mánuði. Þarna er
fordæmi, sem vert er að gefa gaum að. Það yrðu ekki
litlar fjái'fúlgur, sem spöruðust við það, ef hægt væri að
lækka húsnæðiskostnað Islendinga úr tveggja vikna laun-
um niður í 5 daga laun á mánuði.
Við Atvinnudeild Háskólans er starfrækt m. a. deild
fyrir byggingarefnarannsóknir. Henni hefur verið stjórn-
að af sama verkfræðingi s. 1. 15 ár við lítil efni, frumstæð
skilyrði og mjög lítinn skilning viðkomandi yfirvalds,
enda er þessi verkfræðingur nú að hætta störfum þar um
fertugt vegna langvarandi óánægju. Það er raunalegt, að
svona skuli ástandið vera í landinu, og það undir handar-
jaðrinum á sjálfu atvinnumálaráðuneytinu.
Ái-lega hefur að undanförnu verið byggt fyrir a. m. k.
6—7 hundruð milljónir króna, og fordæmið frá Svíþjóð
sýnir okkur ljóslega, hversu gífurlegar upphæðir væri
hægt að spara með þvi að hagnýta verkfræðiþekking-
una, en við sitjum enn í sama fari og fyrir 20—30 ár-
um. Ég ætla aðeins að drepa á eitt einfalt atriði, sem
aldrei hefur verið neitt lag á, en það er innflutningur
á steypustyrktarjárni. Það hefur aldrei verið hægt að fá
á Islandi járn af tilteknum gæðum eða styrkleika, held-
ur aðeins eitthvert úrhraksjárn. Með innflutningi steypu-
styktarjárns af tilteknum gæðum og styrkleika væri hægt
að spara mjög mikla steinsteypu, burðarveggir, súlur og
bitar gætu verið miklu grennri og hægt yrði að leysa á
viðunandi hátt burðarþolsvandamál, sem nú eru hartnær
óleysanleg. Það er augljóst hvílíka þýðingu þetta hefur
við byggingu t. d. háhúsa, sem verða að þola mjög mikla
jarðskjálftaáraun. Eg leyfi mér að beina því sérstaklega
til innflytjenda og innflutningsyfirvalda að koma lagi á
þetta.
Það er ekki hægt að skiljast svo við húsnæðismálin,
að ekki sé minnst húsnæðismálastjórnar, sem af Alþingi
og ríkisstjórn hefur fengið það verkefni m. a. að hafa
forustu um að lækka húsnæðiskostnað Islendinga um
helming. Að því hlýtur að vera stefnt, úr því að aðrir
hafa getað það á s. 1. 25 árum hljótum við væntanlega að
geta það líka, og ávinningurinn, sem eftir er seilzt,
er alls ekki lítill. Maður skyldi þvi halda, að húsnæðis-
málastjóin væri skipuð völdum kunnáttumönnum í hverju
rúmi. En svo er ekki. Þar situr enginn kunnáttumaður.
Húsnæðismálastjórn er skóladæmi um það, hvernig
stjórnmálaflokkarnir sniðganga oft sérfróða menn við
stöðuveitingar, en skipa í þeirra stað vankunnandi póli-
■tíska framtroðlinga úr eigin herbúðum. Og embættis-
reksturinn verður eftir því. Það er ekki tilviljun, ef við
erum á eftir öðrum, heldur bein afleiðing af framferði
okkar sjálfra, og þá helzt þeirra, sem mest hafa völdin.
Maðurinn hefur tvennu að beita fyrir sig í lífsbarátt-
unni, likamsaflinu og vitinu. Líkamsaflið hefur fram á
allra seinustu tima verið það, sem réði lang mestu um
lífsafkomu manna. Ævi fyrri kynslóða var strit frá
morgni til kvölds frá vöggu til grafar á miðjum aldri
eftir mælikvarða okkar í dag. Þær kynslóðii' fundu upp
málsháttinn, að bókvitið yrði ekki látið i askana, og það
var rétt á þeim tíma, áður en í'aunvísindin og hagnýt-
ing þeirra kom til sögunnar.
Líkamsaflinu eru augljós takmörk sett, og þar með
þeirri lífsafkomu, sem það getur veitt. Það var lífs-
afkoma mannsins frá örófi alda, sem við þekkjum af
sögum og gamalt fólk nokkuð af reynslu. Það, sem
gert hefur lífið léttara, þægilegra og fjölbreytilegra á
undanförnum áratugum, eru raunvísindin og hagnýting
þeirra og ekkert annað. Bókvitið á þessu sviði er farið
að láta í askana svo um munar, og sennilega svo mikið,
að gömlu kynslóðunum myndi þykja nóg um, — og því
virðast engin takmörk sett, hve langt hægt er að komast
áfram á þessari braut. — Þó ber enn altmikið á hinum
gömlu sjónarmiðum, og er það ekki nema von, vegna
þess hve þróunin hefur gengið ört og með sívaxandi