Akranes - 01.07.1951, Blaðsíða 4

Aðrir, sem brutu ísinn.
Veiðarfæraverzlunin Liverpool setti á
fót netjaverkstæði og rak það um mörg
ár. Sams konar verkstæði setti Sigurjón
Pétursson einnig upp í sambandi við veið-
arfæraverzlun sína í Hafnarstræti. Sigur-
jón mun og hafa verið fyrsti maður, sem
keypti netjahnýtingarvél frá Frakklandi
og kom henni fyrir á Álafossi. Rak hann
þá netjagerð — þorskanetjagerð — um
mörg ár. Síðar komu útgerðarmenn í
Vestmannaeyjum upp sameiginlegri
þorskanetjagerð, sem þeir hafa aukið mjög
og fullkomnað. Þeir hafa ekki aðeins verið
sjálfum sér nógir í þessu efni, heldur og
hjálpað nokkuð öðrum landsmönnum.
Einn þeirra sem snemma setti á fót
netjagerðarverkstæði, var Jóhann Gíslason
Reykjavik, sem mun hafa byrjað starf-
semi 1906.
í Garðinum gerði hann
netin fyrst.
Þá víkur nú sögunni aftur til Rjöms
Renediktssonar og framtaks hans á þessu
sviði. Rjörn er fæddur í Akurhúsum í
Garði. Faðir hans var Benedikt Þorláks-
son útvegsbóndi þar, en Benedikt og kona
hans voru bæði Skaftfellingar að ætt. —
Björn lærði þegar í foreldrahúsum að
hnýta net, fella þau og bæta svo sem
margir unglingar gerðu á þeim árum.
Árið 1914 flytur Bjöm til Akureyrar,
og 1916 og ’i 7 vinnur hann á Nótaverk-
stæði Jóns Bergsveinssonar, þar sem hann
segir, að sér hafi líkað vel, enda hafi þar
verið ágætir verkstjórar.
Frá þessum tíma hefur Björn því stöð-
ugt verið við netjagerð, meira og minna
á einn eða annan hátt. Frá því að gera
við net og nætur eða setja saman, til þess
að fullgera þau með aðstoð fullkominnar
véltækni.
Á næstu árum.
Árið 1918 flytur Björn sig til Reykja-
víkur, og er þá fyxsta veturinn við síld-
arnetjabætingu hjá H. P. Duus, sem enn
hafði þá nokkra útgerð. Tók Bjöm þar
við verkstjórn, er hinn fyrri gerðist verk-
stjóri við Netjagerðarverkstæði í Líver-
pool. Síðar léðst Björn til Sigurjóns Pét-
urssonar og var þar í tvö ár, og enn síðar
að Netjaverkstæði Líverpool og var þar í
tvö ár. Þar var ekki meira en svo nóg að
gera ,sérstaklega þann tíma, sem togar-
amir voru lítið á veiðtun. Var þá farið til
Siglufjarðar til að leita sér atvinnu yfir
síldveiðitímann.
Á eigin spýtur.
Hinn 9. janúar 1924 setur Björn Bene-
diktson upp eigið netjagerðarverkstæði i
76
húsakynnum Völundar við Klapparstig.
Þar var þá Sigurjón Pétursson nýhættur
netjagerðarverkstæði sinu, en Björn fékk
til að byrja með % af því húsnæði, er
hann hafði haft, Byrjaði Björn á því að
hnýta og „fixa“ botnvörpur, og hafði þá
til að byrja með 4-—g menn í sinni þjón-
ustu, — mest konur. —
Þessi byrjun Björns gekk vel, hann
stækkar vinnuplássið og fjölgar fólkinu,
svo að það verður stundum 10—20 manns.
Þá fer hann (1925), að fella þorskanet
á útlendar slöngur og hefja viðgerðir á
síldarnetjum og snurpunótum, sem síðan
hefur verið umfangsmesta starfið á verk-
stæði hans.
„Þá höfðu þeir einir traust á
mér, sem ég vann fyrir.“
Á þessum byrjunarárum Björns hafði
hann litið fé milli handa, og það var ekki
auðgert fyrir efnalitla óþekkta menn að
afla sér fjár, hvorki til að byggja upp eða
reka fyrirtæki. Þá þurfti nokkuð fyrir
efni í þessar stóru nætur og liggja með það
fram undir síld, og jafnvel lána hluta i
þeim, því að fáir voru svo fjáðir, að þeir
gætu greitt fyrirfram, og þá voru bank-
arnir ekki sólgnir í að lána til síldveiða.
Allt fór þetta samt einhvern veginn og
lagaðist smátt og smátt. „Það hjálpaði
mér mest, hvað viðskiptavinirnir voru
góðir,“ segir Bjöm, og hins vegar er mér
kunnugt um, að viðskiptavinirnir voru
ánægðir með verk hans. Björn segir, að
Akurnesingar hafi verið þeir fyrstu, sem
hann vann fyrir nokkuð að ráði í síldar-
netjum og nótum, en Einar I’orgilsson í
Hafnarfirði sá, sem hann vann fyrir í
botnvörpum.
I þessu sambandi minnist Björn þess
alveg sérstaklega, hve Akurnesingarnir,
Bjarni Ólafsson og Þórður Ásmundsson,
hafi snemma og ótvírætt látið það í ljós
við sig, að þeir myndu stuðla að þvi, að
Akumesingar gætu sem fyrst orðið sjálf-
um sér nógir um þessi vinnubrögð. Fóru
þeir ekkert dult með þetta sjónarmið sitt.
1 sambandi við Akurnesingana segist
Björn og minnast eins atviks, sem hvatti
hann mjög og gladdi, en það var einmitt
á sama árinUj sem hann hóf starfsemina
fyrir eigin reikning. Bjarni Ólafsson fór
þá norður til sildveiða, eins og hann gerði
fyrr og síðar og var með úrvalsmenn eins
og jafnan. Þeim fannst eitthvað athuga-
vert við nótina, þvi að nú gekk þeim
mjög illa að ná í sild í hana. Þeir báðu
Björn því að athuga nótina rækilega, og
var það gert. Bjöm skar af henni alla
teina og felldi hana á ný. Þessu var lokið
seinni part nætur, og fóru þeir þá þegar
út. Síðari hluta þess sama dags komu þeir
svo inn aftur með 600 tunnur, er þeir
höfðu fengið i einu kasti. Þá sagði Þórður
Sigurðsson, sem þá var með Bjarna sem
oftar: „Þessari síld hefðum við ekki náð
í nótina eins og hún var“.
Á þessum árum barst svo mikil vinna
að Birni, að hann fór eingöngu að snúa
sér að snurpunótum og sildarnetjum. —
Fyrst um sinn var lokað syðra á sumrin
og farið með fólkið til Sigluljarðar. Þegar
Björn flutti úr húsakynnum Völundar,
fluttist hann á Duus-loftið og var þar til
húsa, þar til hann byggði fyrra hús sitt,
sem stóð á sama stað og verksmiðjan er nú.
„Þú reiknar með því, að við
menn sé að eiga“.
I>egar fram liðu stundir fór þetta að
ganga í bylgjum, stundum var mikið að
gera og gekk sæmilega, en aðra stundina
miður og miklu minna að gera, en þrátt
fyrir það varð Björn alltaf að hafa nokk-
uð af föstu fólki til taks, þegar á þurfti
að halda. Gekk því stundum erfiðlega að
láta þetta bera sig. Eins og kunnugir vita,
átti útgerðin stundum mjög erfitt, sér-
staklega þau árin, sem verðfall og sölu-
tregða gekk yfir. Þetta kom vitanlega hart
niður á Birni eins og öðrum, sem unnu
fyrir útveginn.
AKRANES