Akranes - 01.07.1951, Blaðsíða 6

þess, að þetta var um það leyti, sem stríð-
ið brautzt út.
Þrátt fyrir þetta áfall, hætti Björu ekki
að hugsa um þetta mál. Leitaði hann nú
fyrir sér, bæði í Ameríku og Frakklandi.
f Ameríku var ekki um slíkar vélar að
%
ræða, en hins vegar munu þær jafnvel
eingöngu gerðar i Frakklandi og vera á-
gætar vélar.
Nýbyggingarráð skildi þörfina.
Þegar hér var komið sögu var Nýbygg-
ingarráð sett á fót. Þangað sendi Björn
þvi umsókn, og samþykkti ráðið þegar að
taka þetta upp, sem einn lið í nýsköpun
atvinnuveganna. Með hliðsjón af þessum
góðu undirtektum réðst Björn í að panta
frá Frakklandi 7 netjahnýtingarvélar, sem
áttu að kosta hingað komnar 7—800 þús.
krónur, en samhliða var gert ráð fyrir,
að þetta fé fengi hann lánað í Stofnlána-
deild Sjávarútvegsins. Þegar þar átti til
að taka, var stofnlánadeildin þurrausin
og enga peninga þar að fá. Svo fór um sjó-
ferð þá.
Nú varð að reyna nýja leið.
Nú var ekki gott i efni, vélamar pant-
aðar og leyfi fengin, en ekkert fé til stað-
ar, þrátt fyrir ábendingar hins nýja ráðs
um að sækja fé til uppbyggingarinnar í
nýjan sjóð.
Ef ekki átti að gefast upp, varð því að
ganga á milli manna og smala hluthöf-
um utan um fyrirtækið. Félagið var stofn-
að 9. október 1948 með þessum hluthöf-
um. Björn Benediktsson, Þórunn Halldórs-
dóttir, Sveinn Bjömsson, — sonur Björns.
-— Leifur Böðvarsson og Hjalti Björnsson.
Síðar bættist svo einn hluthaii við, Jón
E. Vestdal.
Gamla húsiS hrann 26. maí 1949.
Hér þurfti margs að gæta og marga
agnúa og erfiðleika enn eftir að yfirstíga.
f sambandi við útvegun vélanna mæddi
mikið á Hjalta Björnssyni, og i sambandi
við afhendingu þeirra mikið á Leif Böð-
varssyni, sem tvisvar fór til Frakklands
i erindum fyrirtækisins í sambandi við
það. Allt þetta tók miklu lengri tíma en
gert var ráð fyrir. Þannig kom fyrsta
vélin hingað heim 1948, en hin síðasta af
5 haustið 1950 og tvær vélarnar eru enn
ókomnar.
f fyrri utanferð Leifs fór með honum
maður á vegum fyrirtækisins tif þess að
læra íullkomlega á þessar nýju marg-
brotnu véfar. Það var Haraldur Gíslason,
Magnússonar frá Vestmannaeyjum, sem
þar er nú verkstjóri. A1 bragðsmaður og
þúsund þjafa smiður. Fyrrnefndur Sveinn
Björnsson, er stúdent. frá Menntaskólanum
i Rvík, en fór til Bandaríkjanna og dvaldi
þar um fjögra ára skeið við lllinois In-
stitute of Tec/mology, til náms í iðnverk-
Úr vélasal netaverksrniSjunnar.
fræði. Mun ætlunin, að hann taki hér við
yfirstjórn af Birni áður en langt líður.
Hvað er þá hægt að framleiða
í þessum vélum?
í véfunum er liægt að hnýta síldarneL
síldarnætur, — bæði fín og gróf net, -—-
þorskanet, loðnunætur og fyrir mjög smáa
síld, silunganet og snurruvoðir, kolanet,
laxanet, rauðmaga- og silunganet. Möskva
stærðir frá 9 mm. upp í 160 mm. — f
vélunum er hægt að hnýta úr bómullar-
garni, hampgarni, hörgarni, nylon og ffeiri
tegundum. Tvær vélarnar, sem ókomnar
eru, eru eingöngu ætlaðar tif að hnýta i
botnvörpur úr manilfa-hampi.
Með 48 stunda vinnuviku má vinna með
núverandi vélakosti úr 30—40 tonnum af
bómuflargarni á ári, en mun meira, ef um
hampgarn er að ræða.
Reynsla sú, sem þegar er fengin sýnir.
að framleiðsla verksmiðjunnar er fylli-
lega samkeppnisfær við erlend fyrirtæki,
bæði um verð, og sérstaklega gæði.
Margs þarf að gæta.
Þótt framleiðslan sé svo einhæf að efni
til, — garn, garn, — eru viðskiptalönd
verksmiðjunnar 10—-15. Afgreiðslutím-
inn er nú larigur, eða 3—4 mánuðir. Verð-
lag á þessari vöru er mjög breytilegt af
ýmsum orsökum, ekki sízt veðráttunni í
framleiðslulöndunum eða héruðum. Þeir,
sem við þetta fást, fylgjast því ekki að-
eins með veðrinu og árferði hér heima,
heldur og þar, sem bómullin eða hampur-
inn, sem þeir eiga að framleiða úr, er
ræktaður. Með öllu þessu þarf að fylgj -
ast vel til að geta gert sem hagkvæmust
innkaup á réttum tima. En það nægir
heldur ekki, ef þær lánsstofnanir. sem við
er að eiga, skilja ekki þessar þarfir fyrir-
tækisins og þeirra, sem framleiðslunnar
eiga að njóta. Hér er það mikið bagalegt,
hve lánsstofnanir verða að skera við nögl
rekstrarfé fyrirtækja, alveg eins þeirra,
sem hafa rétt á sér og eru nauðsynleg sem
hinna, sem veigaminni þýðingu hafa fyr
ir framleiðslu þjóðarinnar.
Verksmiðjan selur netin á öllum stig-
um frá vélunum, en framvegis verðin: þó
höfuðáherzla lögð á að selja þau fullgerð.
Baðmullin, sem notuð er, er ræktuð eða
framleidd í Suðurríkjum Bandarikjanna,
en þótt svo sé, er hún aðallega spunnin á
meginlandi Evrópu.
Hér hefur nú lítillega verið lýst fyrstu
fullkomnu netahnýtingarverksmiðju á
landi hér og aðdreganda að byggingu
liennar. Þetta er einn þáttur í hinni ó-
skráðu iðnsögu Islands, og þótti því rétt
að skrásetja hann hér, meðan náð varð
til þess mannsins, sem gat gefið ferskar,
tæmandi uppfýsingar. Hann er á ýmsan
hátt lærdómsríkur, þessi þáttur, og verður
þess að geymast, en gleymast ekki.
78
AKRANES