Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2004, Blaðsíða 15

DV Menning
FIMMTUDAGUR 1.JÚLÍ2004 75
Bák Kdstfoar S&efnsdóttur pq
hföflu SonreigarTprgefrsaotftir
hefur verið tilnefnd til Vestnorrænu barnabókaverðlaun-
anna 2004. Verðlaunin eru veitt annað hvert ár, í fyrsta
sinn 2002 Andra Snæ Magnasyni og Áslaugu Jónsdóttur
fyrir Söguna af bláa hnettinum. Einnig er grænlenska
bókin Inuk og eitraða gosið eftir Komum Nielsen til-
nefnd og Loppugras eftir Færeyinginn
Sólrun Michelsen, Hanni Bjartalíð
myndskreytti. Engill í vesturbænum
hefur hlotið fern verðlaun síðan hún
kom út 2002; Barnabókaverðlaun
fræðsluráðs Reykjavíkur 2002,
Dimmalimm - íslensku mynd-,
skreytingarverðlaunin 2002, Nor-
rænu barnabókaverðlaunin 2003 og
Vorvinda, viðurkenningu
IBBY á íslandi 2003.
Ragnheiour Gyða
Jónsdóttir vaktar
mannlífog menningu.
barnabók Madonnu er vænt-
ani& [| frá Eddu útgáfu í næstu viku. Silja Aðal-
steinsdóttir þýðir bókina um Yakov og þjófana sjö.
Hún gerist í litum bæ í Austur-Evrópu á 18. öld en að
sögn Madonnu eru tvær barnabækur í viðbót vænt-
anlegar. „Þær fjalla allar um málefni sem krakkar
standa frammi fyrir,“ segir stjarnan. „Vonandi felst
í sögum mínum einhvers konar leiðsögn fyrir
krakka, hvernig þeir eiga að ráða fram úr vanda-
sömum aðstæðum og læra af þeim.
Sagan af Yakov er um ,
hæfileika okkar allra til að opna dyr
himnaríkis - hversu ómerkiieg sem við
sjálf eða aðrir teljum okkur vera. Því
þegar við vinnum gegn sjálfselskunni í
f okkar getum við gert kraftaverk, bæði í
okkar eigin lífi og fyrir aðra.“
Frapski organístinn og spyna-
snillirigynnr 1 Thierry Mechler spilar á tvenn-
um tónleikum í Hallgrímskirkju á laugardag og á
sunnudagskvöld. Auk verka eftir Torunemire, Bach,
Lizt og Reubke ætl-
ar Mechier að leika
af fingrum fram
tónlist yfir stef frá
áheyrendum í Hall-
grímskirkju. Hann
var organisti við
Dómkirkju Jón-
hannesar skírara f
Lyon frá 1991 til
1998 en síðan hef-
ur hann verið prófessor við tónlistarháskólann í Köin í
Þýskalandi.
___n'»__■-«-
ðteinfl vep
undran

Noröur við landamæri Englands
og Skotlands, á Norðymbralandi,
eru skráöir urn9S0 úthoggnir
steinarog
eru flestir
taldir vera
frá Ný-
steinöld
eöa fyrri
hluta
bronsald-
ar. Yfirleitt
er bikar hogginn í steinana, línur
og hringir. En á dögunum fundust
á tveimur stööum á þessu svæði
steinar meö nokkuö óllku höggi.
Þar gefur aö Ifta hjartalaga andlit,
nokkuö teygjanlegt f formi. Sér-
fræöingar frá háskólanum í
Newcastle telja steinandlitin ekki
nema l00til250áragömul.Stein-
arnir fundust ekki langt frá grjót-
námi og er nú talið Ifklegast að
einmana grjóthöggvari hafi dund-
aö sér viö steinhöggið I frfstund-
um. Sérfræöingarnir segja andlitin
helst minna áþau verk Picassos
sem hann vann undiráhrifum frá
afrískum tótem-útskuröi og aug-
lýsa eftir sögum og sögnum aflist-
rænum steinhöggvurum fyrir einni
til tveimur og hálfri öld.
Ódysseiíup í m
Sagan afheimför hins víðförla
Ódysseifs frá Tróju, hrakningar
hans um Miðjarðarhafiö og sam-
skipti við guð-
legargaldra-
kerlingar, íðil-
fagrar
prinsessur,
trygglynda
hunda,
skrfmsli og
vofurernú
kominútf
kilju hjá
bókaútfáf-
unni Bjarti.
Þýöing Svein-
bjarnar Egis-
sonarákvið-
unni birtist
fyrst á árun-
um 1829-1840 og
kemur hérútí nýrrí útgáfu Svavars
Hrafns Svavarssonar en hann
skrífar jafnframt eftirmála. Kiljunni
fylgir einnig nafnaskrá og skýring-
ar, auk korts sem sýnir tíu ára
hrakningar hetjunnar um Miö-
jaröarhafiö.
Manneskjan er
stórkostleg
„Ég sá núna síðast sýningu
bandarísku listamannanna í Lista-
safni íslands og mér finnst hún æð-
isleg. Ég verð alltaf jafn yfir mig
hrifinn af því hvað
manneskjan er stór-
kostleg, hvaðan sem
hún kemur og hvað
sem hún heitir."
Benedikt Erlingsson,
leikari og leikstjóri.
Gott í myndlist
Sýning á hátt í 400 myndum af Vesturförum verður opnuð í Vesturfarasetrinu á
Hofsósi á laugardag. Meirihluti þeirra var tekinn af Vestur-íslendingum á timabil-
inu 1870-1910. Kanadískur sagn- og ættfræðingur safnaði þeim víðsvegar um
Norður-Ameríku á síðustu 25 árum, hann heitir Nelson Gerrard.
f
„Islendinjjar greinilega jafnhrifnir
af tækninyjunum þá og nn"
„Þessi áhugi mirrn á Vesturförum
nær langt aftur," segir Nelson Gerr-
ard, sagnfræðikennari og ættfræðing-
ur frá Manitoba. „Móðir mín var af ís-
lenskum ættum en faðir minn skosk-
um og ég ólst upp langt frá íslend-
ingabyggðum í Kanada. Snemma
vaknaði áhugi minn á sögu og ættum
móðurfólksins. Þegar ég svo hóf nám
við háskólann í Winnipeg, kynntíst ég
Haraldi Bessasyni og lærði nokkuð í
íslensku. Ég var 18 ára þegar ég kom
til íslands í fyrsta skiptí, þá var hægt
að komast hingað án mikilla fjárút-
láta í hópferðum Þjóðræknifélagsins.
Ég lærði íslensku í HÍ í þrjá vetur og
grúskaði í ættfræði með."
Myndasöfnunin
Nelson Gerrard segist þó ekki hafa
byrjað að safna myndum af Vestur-
förum fyrr en hann kom aftur til
Kanada. „Þá hófst ég handa við að
setja saman byggðasögu, það tók mig
átta ár. Skrifin og áhugi minn á ís-
lenskum Vesturförum spurðust út og
smám saman tóku myndir að
streyma til mín. Fólk hugsaði til mín
þegar það tók til á háaloftum, í
geymslum eða fluttí. Sumir senda
ffummyndir, aðrir eftirprentanir. Og
ég hef safnað síðan, er t.d. nýkominn
frá Kyrrahafsströndinni og Norður-
Dakóta með fangið fulit. Vestra er
töluverður áhugi á Vesturförunum og
í gegnum hann er fólk farið að skima
til íslands," segir Nelson Gerrard.
Pétur og Stefanía, börn Guðbrands
Erlendssonar og Sigríðar Hávarðar-
dóttur Fluttu frá Gauksstöðum IMúla-
sýslu 1875 og námu fyrst land í
Marklandi, Nova Scotia sfðan á Svold f
Noröur-Dakóta.
hvergi séu til myndir af þessu fólki,
það hafi hvorki haft fé, tíma né tæki-
færi til að fara til Ijósmyndara, en það
er bara ekki rétt. A sýningunni í Vest-
urfarasetrinu, sem ber yfirskriftína
Þögul leiftur, verður talsverð umfjöll-
un um ljósmyndun og vestur-ís-
lenska ljósmyndara. Þar höfum við
sett upp sviðsmynd af ljósmynda-
stofu Jóns Blöndal, en hann myndaði
ótalmarga Vestur-íslendinga, bæði í
heimabyggðum þeirra og á stofu
Nelson Gerrad sagn-, ætt
fræðingur og myndasafn-
ari „Fólk hugsaöi til mln þeg-
arþaö tók til á háaloftum, I
geymslum eða fíutti"
Tækninýjungar
Að sögn Nelsons var ljósmyndun
vel á veg komin í Norður-Ameríku
þegar íslendingar tóku að hópast
þangað. „Menn haida gjaman að
sinni í Winnipeg. Kannski vildi fólk
senda myndir til vina og ættingja
heima, kannski vom íslendingamir
jafnhrifnir af tækninýjungum þá og
nú. En þetta var líka mikil tíska vestra,
að safna og skiptast á myndum og
eiga fjölda myndaalbúma full af vin-
um og vandamönnum. Og tólf mynd-
ir kostuðu ekld nema 2$.“
íslenskir ijósmyndarar
,Js þessum aldarfjórðungi hef ég
fundið myndir eftír 16 íslenska ljós-
myndara," heldur Nelson Gerrard
áfram. „Flestir vom þeir fæddir hér á
íslandi, nokkrir í Vesturheimi. í Vest-
urfarasetrinu sýnum við myndir
teknar á tímabiiinu 1870-1910, eftir
það var tekið enn meira af myndum
sem mættí sýna síðar. Á þessum hátt í
400 myndum em yfirleitt tveir menn
á hverri og við þekkjum flesta með
nafni en ekki alia. En upplýsingar
halda áfram að streyma tíl okkar,"
segir Nelson Gerrard sagn- og ætt-
ffæðingur frá Manitoba. Ljósmynda-
sýning Vesmrfarasetursins á Hofsósi
og Nelsons Gerrard er í stóra salnum,
þar sem áður gaf að h'ta Fyrirheitna
landið, sýningu um fyrsta hóp ís-
lensku Vesturfaranna, mormónana
sem fóru til Utah rnn miðja 19. öld.
Eirðarlaus indjáni... kominn heim
Vestur í Bandaríkjum Norður-Ameríku kveð-
ur þessi misserin æ meir að David Bradley og
myndlist hans. Bradley er indjáni, af þjóð
Tsjippewa og ætt Hvítrar jarðar. Félagsþjónusta
sviptí foreldra hans bömum sínum þegar hann
var fimm ára og síðan hefur hann átt níu for-
eldra, fóstur-, uppeldis- og stjúpforeldra. Að
loknu háskólanámi gekk Bradley tif liðs við
bandarísku friðarsveitimar og starfaði meðal
Maya-indjána í Guatemala og víðar í Mið-Amer-
íku en einnig í Dómíska lýðveldinu. Alls staðar
hafði list og menning heimamanna mikil áhrif á
hann og hann hugleiddi æ meira sfna eigin.
Bradley vinnur með olíu, akrýl og vatnsliti en
hefur einnig fengist við collage-verk og skúlpt-
úra. Hann hefur hlotíð fjölda viðurkenninga og
sýnt víðs vegar um Bandaríkin, þessa dagana
stendur einmitt yfir sýningin „Eirðarlaus indjáni
... kominn heim" í Ancient Traders Gallery í
Menneapolis. Söfii og sýningarsalir keppast við
að eignast myndir eftir hann. „Við indjánar verð-
um að vera pólitískt þenkjandi, fæddir inn í
þetta umhverfi," segir David Bradfey. „Ég er
vissulega undir áhrifum frá Diego Rivera, Henri
Roussau og Fernando Boltero en í listheiminum
er ég fýrst og fremst fulltrúi allra amerískra
indjána, ekki síður en Tsjippeva-þjóðarinnar. Þá
ábyrgð ber ég glaður," segir David Bradley. Og
hann virðist vera sömu trúar og margir forfeðra
hans, ljósmyndir stela sálum mannanna. Hvergi
er að finna ljósmynd af listamanninum David
Bradley.