Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2004, Blaðsíða 31

DV Síðast en ekki síst
FIMMTUDAGUR 1.JÚLÍ2004 31
Árni Bergmann segir hnattvæðinguna vera ríkjandi afl og vill helst líta á þjóðríki sem úrelt fyrirbæri.
En þegar fótboltinn fer í landsliðsbúninga þá eru menn hvattir til að gefa lausan taum öllum geðsveifl-
um þjóðernishyggjunnar og sameinast á risastórum leikvöngum eða fyrir framan sjónvarpið.
Þessa daga eru allir að hugsa fót-
boltalega og hafa hátt um fótbolta og
þótt löngu sé komið meira en nóg af
því þrasi er erfitt að stilla sig um að
hóa í lætin eins og aðrir. Og spyrja þá
til dæmis: hvers vegna er fótbolti svo
geypilega fyrirferðarmikiU í samtíð-
inni? Hvað er á seyði á Evrópumeist-
aramóti annað en sú freisting að sjá
mikið drama gerast í rauntíma -
m.ö.o. sjá og finna hinar miklu vonir
um glæsilegan sigur hm'ga og rísa og
vita ekld fyrr en að því kemur hver
getur við leikslok hleypt út öllum sín-
um tilfinningakrafti í fagnaðarlátum.
Hnattvæðingin og landsliðin
Allt er á okkar dögum sett undir
hnattvæðingu og knattspyman að
sjálfsögðu líka: hún blasir við í hverju
öflugu knattspymuliði. Hin gamla
tenging slíks liðs við borg eða heima-
haga er löngu horfin, í hverju liði em
rándýrir atvinnumenn héðan og það-
an úr heiminum sem hlaupa á milli
félaga eftir lögmálum ffamboðs og
eftirspumar. Þessi þróun er kannski
ein af ástæðum þess að fótboltavin-
um hleypur sérstaklega heitt kapp í
kinn þegar landslið mætast. Það er að
sönnu góðan bisness hægt að gera út
á landsleiki og stórmót landsliða - en
það er m.a. vegna þess að í slíkum
fótbolta er eins og menn geú fengið
vissa hvíld frá hamslausri mark-
aðsvæðingu. Landsliðshetjur í fót-
bolta em nefnilega í hópi þeirra örfáu
sem á hnattvæðingartímum fá að
vera þjóðhetjur. Landsliðið verður
sjáif holdtekning þjóðarsálarinnar,
sigrar þess tilefhi þess að heil þjóð
getur komist í mikla vímu án þess að
þurfa að kaupa sér bjór eða dóp að
ráði.
KOg hvergi er fánum
og þjóðartáknum
veifað af öðrum
eins tilþrifum og á
hvergi er sungið á
Árni Bergmann
i skrifar um þjóöerni
og fótbolta.
eimsmálapistill
þjóðtungunni af jafn innilegum til-
þrifum. Við sjáum þetta á hverjum
degi nú í sjónvarpsútsendingum frá
Portúgal. Allir veifa fánum, ganga í
fánalitum. Nú þégar þessar línur em
settar á blað sé ég fyrir mér stórfaileg-
ar portúgalskar stúlkur með rauða
vinstrikinn og græna hægri kinn í
virðingarskyni við þjóðfánann. Og
svo æsta og síðar afar vonsvikna Eng-
lendinga sem höfðu málað rauðan
kross heilags Georgs á mitt andlitið
og skellt á sig hvítum klessum út frá
honum. Og þá fer af stað þessi hugs-
un hér: Bíðum nú við - við sjáum
aldrei hinn sögufræga fána Breta-
veldis á fótboltavelli. En hvenær sem
landslið Englands leikur erum við
minnt á það, að sá fáni er settur sam-
an úr hvítum Andrésakrossi Skot-
lands á bláum feldi og svo rauðum
miðjukrossi á hvítum feldi, merki
heilags Georgs, sagnapersónu úr
Austurlöndum sem tókst einhvem-
veginn að komast til sérstaks vegs og
virðingar á eyju Eh'sabetar og
Shakespeares.
Huggun samstöðunnar
Fótboltinn er alþjóðavæddur og
markaðsvæddur en um leið fær harm
að vera síðasta virki og athvarf þjóð-
emishyggju, hvort sem hún heldur
leitar í átt að þjóðrembu (við erum
bestir!) eða þokkalegrar ættrækni
(stöndum samati!). Fótboltinn geym-
ir í hnotskum höfuðmótsagnir nú-
tímans. Annarsvegar er hnattvæðing-
in ríkjandi afl og vill helst hta á þjóð-
ríki sem úrelt fyrirbæri og þá sem
leggja áherslu á sérkenni þjóðar sinn-
ar sem þröngsýna afturhaldssinna,
gott ef ekki laumufasista. En þegar
fótboltinn fer í landsliðsbúninga, þá
fá menn óátahð, já, em beinhnis til
þess hvattir, að gefa lausan taum öh-
um geðsveiflum þjóðemishyggjunn-
ar og sameinast á risastórum leik-
vöngum eða fyrir framan sjónvarpið
þegar Okkar Strákar em að standa sig
vel - eða verða fyrir fantaskap Hinna
og svo spihm ranglæti dómara af enn
annarri þjóð!
Þetta tengist hinni lífseigu þörf
manna fyrir að tilheyra einhverju
samfélagi, samtökum, hreyfingu.
Menn em nú orðnir nokkuð svo ein-
mana á kaldranalegu markaðstorgi
heimsþorpsins, þar sem hver um sig
er að reyna að prútta niður verð og
koma sjálfum sér í verð. Þeir eiga
kannski ekki lengur heima í stórfjöl-
skyldu, þeir hafa sagt sldlið við kirkju
afa og ömmu, þeir eiga ekki athvarf í
Metmfáað
sterkari og hfseigari en heimsvæðing-
arsinnar gerðu ráð fyrir. Og það er
hentugt að geyma hana á afmörkuð-
um reit fótboltans. Þessi aðferð hefur
þann kost að vera tiltölulega mein-
laus, í mesta lagi skalla nokkrar buhur
hver aðra í rot, en oftast er hægt að
ekki til, heldur eitt fýrir England,
annað fyrir Skotíand, hið þriðja fyrir
Wales og hið fjórða fyrir Norður-ír-
land. (Og það er haft fyrir satt að
Skotar haldi aldrei með enska lands-
liðinu, sama við hverja það keppir).
Þetta snjalla ráð hefur, með öðm,
neinum pólitískum flokki, ýmsar al-
þýðuhreyfingar sem áður skiptu
miklu máli, eins og verklýðsfélög, em
að mestu gleymdar.
Allt á þetta sinn þátt í því að það
tekst þegjandi samkomulag um að
taka þjóðemiskenndina og senda
hana á fótboltavöllinn. Með þessari
aðferð fá einstaklingamir nokkra
hughreystingu í aumri tilvem sinni,
þeir fá að upplifa fagnaðarbylgjur
samstöðunnar, þeir geta um stund
haldið að þeir eigi einhverstaðar
heima.
Öryggisventill - eða hvað?
Um leið er hér búinn til öryggis-
ventill. Þjóðernishyggjan er mun
hafa sæmilegan hemil á geðshræring-
um. Og við okkur blasir, að fótboltinn
verður umffam sjálft þjóðrfldð að
hinu síðasta viðurkennda athvarfi
þjóðernisvitundar. Þetta er reyndar
ekki að byrja nú á sfðustu misserum.
Hér áðan var minnst á enska fánann
sem sést helst á knattspymuvöllum,
en hefur að sögn verið að þoka sér út
fyrir hann upp á síðkastið, ekki síst
sem tákn og tilfinningavaki fyrir þá
sem em ósáttir við samrunaferilinn í
Evrópusambandinu.
Stóra-Bretland með sinn fræga
fána, Union Jack, hefur lengi verið
eitt rfld - en það er á vettvangi fót-
boltans sem frumpartar þess hafa
verið sýnilegastir. Breskt landslið er
dugað nokkuð vel til að halda að-
skilnaðarhugmyndum í skefjum í
hinu Sameinaða konungsdæmi. En
enginn veit hvað verður. Fánar Skota,
Walesbúa og Englendinga hafa til
skamms tíma verið helst til marklitlir
nema á fótboltavöllum - en sú þróun
hefur orðið á síðustu árum að bæði
Skotar og Walesbúar hafa verið að
taka ýmisleg mál heim í hérað og þar
með auka vægi þeirrar sérstöðu sem
fánar þeirra bhikta yfir. Með þeim af-
leiðingum meðal annars, að Georgs-
krossinn enski blaktir nú víðar en
áður á húsum og mannamótum sem
tákn þeirrar þrjósku, sem vill ekki
gleyma því að „við" eigum okkur líka
sérstöðu í heiminum.

Stokkaðu upp fjármálin
- meó hagstæðu fasteignaíóni
Pú ge1:ur auðveldiese samið um hagstsett ia» hjá Frjálsa fjórfestingar-
iiankaourn, setn er kjörið til aé skuidbreyta öhagstæðum iánum a borð
við skammtimabankalán. Þanníg iaakkarðu greiðslubyrðina hjá þér og
eykur fjárhagslegt svigrum. Lánið er veitt tii a»t að 40 ára gegn veði í
fas-teign.
Fasteigna- og franúcvaemdaián Frjáls® fjárfestingarw»Bk?i--: íru -- - níg . J
hentug ieið íytir þá sem stnní.e húsbyg'.!Ínc*e- iðð ,;i.nr
Dæmi um mánaðarlega greiðslubyrði af 1.000.000 kr.*
Vextir % 5,40%
5,95% 6,50%
7,50% 8,00%
5 ár 19.050 19.300 19.570 20.040 20.280
15 ár 8.120 8.410 8.710 9.270 9.560
30 ár 5.610 5.960 6.320 6.990 7.340
40 ár 5.090 5.470 5.850 6.580 6.950
Afborgunar- laust * 4.500 4.960 5.420 6.250 6.670
*Lán með jafngreiðsluaöferð án verðbóta
Kaðgjafar okkar veita allar nánari u}.ptvsingar. itt geT..r r.ð nn
Ármúla 13A, hringt I síma 540 5000 eðí vtr.t tóivucuv.r a frtals®fr!aisi..c

:8n
1
O/
'O
“tfan