Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1960, Side 35

rósviðar-meðalaskríni með ópíumflösku og kódeín-
hóstasaft. Læknarnir vissu ekki um ávanahættuna og
breiddist því lyfjaáti'ð út eins og innflúenzufaraldur.
Árið 1863 var talið, að fjórir af hverju hundraði í
Bandarikjunum væru orðnir háðir deyfilyfjum, og
töluvert margir af þeim væru morfínistar. Um
1890 fóru læknavisindin fyrst að ranka við sér og
áttuðu læknar sig þá á því, hvílikur voði var hér á
ferð. Samt hélt einn læknirinn þvi fram 1889, að
greinilega væri betra að vera deyfilyfjaæta en
drykkjumaður, og lagði til að venja alla drykkju-
menn á ópíumnotkun, þar eð ópíumætur væru miklu
rólyndari en drykkjumenn, kurteisir i umgengni og
fremdu mjög sjaldan glæpi eða gerðu annan óskunda.
Auk þess væri það ódýrara. Eftir 1890 voru samdar
margar bækur og gefinn út mikill fjöldi ritlinga um
skaðsemi og ógnarvald deyfilyfjanna. Læknafélög
skipuðu nefndir til þess að rannsaka nautnalvfja-
notkunina og gerðu sér vonir um, að takast mætti
að koma í veg fyrir lyfjaátið með því að birta
árangur rannsóknanna og veita læknunum og al-
menningi fræðslu um skaðsemi nautnarinnar. Um
aldamótin voru sett á stofn mörg hæli um allt landið
og blöð og tímarit birtu auglýsingar um mótlyf til
lækningar á lyfjaátinu!
Enn meiri glundroða olli uppgötvun heroins árið
1898. Það dró úr óþægindunum, scm þjáðu menn,
þegar þeir voru vandir af morfíni eða ópium, og var
í fyrstu álitið vera mótlyf gegn morfínávana. Þess
vegna var það notað í stað morfíns í hóstasaft og
styrkjandi lyf. Notkun þess breiddist ört út, og árum
saman birtu læknatimarit greinar, sem lögðu áherzlu
á það, að því fylgdi engin ávanaliætta. Full 12 ár
liðu áður en læknavísindin áttuðu sig á skaðsemi
þessa lyfs.
Dr. Sharles Towns í New-Yorkborg var einn
helzti brautryðjandinn i hinni þróttmiklu frumbaráttu
(33)
2