Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.2004, Side 46

46 FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2004
Menning DV
Öxinogjörðin
Jólaverkefni Þjóðleikhússins er að
þessu sinni leikgerð Hilmars Jóns-
sonará skáldsögu Ólafs Gunnars-
sonar, Öxinni og jörðinni. Hilmar
leikstýriren Arnar Jónsson bætistí
röð þeirra leikara Þjóðleikhússins
sem hafa tekist á við síðasta Islend-
inginn, eins og Jón Arason hefur ver-
- í iö nefndur. Þá syni hans, Björn og
Ara, sem lutu með föður slnum á
stokkinn í nóvember 1550, leika þeir
Ingvar E. Sigurðsson og Hilmir Snær
Guðnason.
Siðaskiptin, eitt mesta átakatíma-
bil í sögu Islensku þjóðarinnar var
vettvangur ógurlegra og ofbeldis-
fullra átaka. Stórar persónur stíga
fram á sjónarsviðiö; vígreifur trú-
maðurinn Jón Arason biskup á Hól-
um, synir hans og dóttir, fjölskyldur
þeirra, veraldlegir sem andlegir
höfðingjar, kvenskörungar, almúga-
fólk o.fl.
Skáldsagan Öxin og jörðin hlaut
Islensku bókmenntaverðiaunin
2003. Magnað verk um trú og efa,
sjálfstæði og kúgun, þar sem saga
þjóðar er samofín grimmum örlög-
um.
Öxin og jöröin erstórsýning og
skartar helstu leikurum Þjóðleik-
hússins: Arnar Jónsson, Ingvar E. Sig-
urðsson, Hilmir Snær Guðnason,
Anna Kristln Arngrlmsdóttir, Arn-
björg HllfValsdóttir, Atli Rafn Sigurð-
arson, Elva Ósk Ólafsdóttir, Erlingur
Glslason, Gunnar Eyjólfsson, Hjalti
Rögnvaldsson, Jóhann Sigurðarson,
Kjartan Guöjónsson, Kristján Frank-
lin Magnússon, Nanna Kristín Magn-
úsdóttir, Rúnar Freyr Gíslason, Sól-
veig Arnarsdóttir, Þórhallur Sigurðs-
* son, Þórunn Lárusdóttir og Þorvald-
ur Davlð Kristjánsson auk sjö barna
sem koma fram í sýningunni.
Höfundur tónlistar er Hjálmar H.
Ragnarsson, um sviðshreyfíngar sér
Sveinbjörg Þórhallsdóttir, lýsingu
hannarBjörn Bergsteinn Guð-
mundsson, búningar eru I höndum
Þórunnar Maríu Jónsdóttur, höfund-
ur leikmyndar er Grétar Reynisson.
Verkiö verður frumsýnt að kvöldi
annars jóladags sem erheföbund-
inn frumsýningardagur jólasýninga
Þjóöleikhússins.
Eyðir gömlum bábiljum og
veitir kattaeigendum ánægju
Kettir á Islandi er fræðslurit um ketti
sem kom útnú fyrir þessi jól. Fyrir ári síð-
an kom stór hundabók út og svipar
þessari bók til hennarog ersett upp á
svipaðan máta. Hún er handhæg I notk-
un og það var sannarlega kominn tlmi
til að bók á íslensku kæmi út um þenn-
an heimilisvin fjölda fjölskyldna I gegn-
um árin. Það hefur vantað aðgengilega
bók með fræðslu á einum stað um kett-
ina okkar. Og ekki hefur veitt af, enda á
kötturinn skilið aö um hann sé ritað og
fólk frætt um meðferö hans.
I bókina er að finna allar helstu
kattategundir sem hér lifa, sagt frá
helstu eiginleikum þeirra og hvaö helst
beri að varast I vali á heimilisketti.
Þá er skemmtilegur kafli um llkams-
tjáningu kattarins, hvernig hann hreyfir
sig og hvað hann er að segja með því
látbragði. Ekki veitir af, því kötturinn
talar á sama hátt og aörir á heimilinu
og tjáirsína llðan. Þaö þarfaðeins aö
skilja hvað hann er aö segja. Um það
má lesa I þessari bók.
Langurkafli er um umhiröu katta og
það á væntanlega eftiraö koma mörg-
um á óvart að kötturinn hirðir sig ekki
alveg sjálfur og aö ýmsu er að huga I
Kattabókin
eftir Ritstjóri:
David Taylor. ^ fig
Þýðing: Björn Ksr rtSæl
Jónsson
Almenna ■ \ y-'W
bókafélagið n.4éJI
Verð: 5.990 kr.
Bækur
því sambandi. Bókin um köttinn erafar
eiguieg og á að vera til á hverju katta-
heimili. Ekki aðeins að það efli skilning
okkar á kettinum, heldur verður til þess
að það verður margfalt skemmtilegra
aö búa með ketti eftir lágmarksfræðslu.
Hvað honum er fyrir bestu og hvernig
sambúð manna og katta getur orðið
eins ánægjuleg og raun ber vitni. Þá er
ekki síöur gott að eytt er öllum göml-
um bábiljum um ketti sem gengið hafa
mann fram að manni og eiga sér enga
stoð I raunveruleikanum. Þörfbók og
skemmtlleg fyriralla kattavini.
Beigljót Davíðsdóttii
Mikli bókmeð
stórkostlegum myndum
Saga islenska hestsins eftir þá
Hjalta Jón Sveinsson og Gísla B.
Björnsson er mikið verk sem ekki
verður fjallað um I nokkrum orðum.
Þetta er vegleg bók I stóru broti, afar
eiguleg fyrir þá sem áhuga hafa á
hestinum auk þess sem hún ætti að
gagnast öllum sem þurfa að leita
upplýsinga og heimilda um þennan
þarfasta þjón islendinga um aldir.
Bókin er afar falleg og myndirnar
sem hana prýða vel valdar, teknar af
færustu Ijósmyndurum og sýna hest-
inn i öllum sínum tignarleik. Enda
hefur hesturinn verið mörgum
manninum tilefni til myndatöku.
Bókin skiptist i nokkra kafla en I
byrjun er fjallað um hvert rekja
megi uppruna íslenska hestsins en
talið er að hann komi jafnvel alla
leið frá Mongólíu. Þá er kafli þar
sem fjallað er um hvernig hann náði
hér fótfestu og annar um hvernig
hann þjónaði mönnum frá upphafi
landnáms.
I bókinni er rætt um eiginleika
hans, ræktun, tamningu og þjálfun
auk fjölda annarra áhugaverðra
iKSTl iu\>
V
Islenski
hesturinn
eftir Gísla B.
Björnsson og
Hjalta Jón
Sveinsson
Mál og menning
Verð: 19.980 kr.
Bækur
kafla um þennan einstaka hest sem
er alveg sérstakur.
Þessi bók er fyrst og fremst fyrir þá
sem áhuga hafa á hestamennsku en
ekki siður er gaman fyrir þá sem lítið
vita en vilja vita meira að fletta
henni. Eini ókostur hennar er þetta
stóra brot og þyngsli hennar sem
gerir það að verkum að erfitt er að
fletta henni nema á borði. Myndirnar
eru stórkostlegar og hrein unun að
fletta bókinni og skoða allar þær fjöl-
mörgu myndir sem prýða hana.
Bergljót Davíðsdóttii
Orðaflaumur í uudirheimum
Já, ég veit að maður á ekki á að
lesa viðtöl við höfunda áður en
maður les bækurnar þeirra. Þeir eru
engan veginn marktækir um verk
sín, allra síst þegar þau eru nýkomin
út, og það er stórhætta á að ein-
hverjar yfirlýsingar þeirra um mark-
mið og tilgang með bókunum liti
skoðanir lesandans og það með vit-
lausum litum.
Þetta veit ég en eigi að síður
glaptist ég til að lesa viðtal við Stef-
án Mána hér í DV nokkru áður en
ég fór að lesa bókina hans, Svartur á
leik, og nú hefur einmitt þetta gerst
sem ég óttaðist; orð hans í viðtalinu
hafa orðið til að skemma fyrir mér
hluta af ánægjunni við lestur bók-
arinnar.
Vísindaleg úttekt
Mergurinn málsins er sá að í við-
talinu gerði Stefán Máni mikið úr
því að bókin hans væri nákvæm, að
ég segi ekki vísindaleg úttekt á und-
irheimum Reykjavfkur. Hann talaði
um heimildarmenn sína og rann-
sóknir sem hann hefði stundað
meðan á bókaskrifunum stóð og þó
ég muni ekki hvort hann sagði það
berum orðum eður ei, þá lá milli lín-
anna að bókinni væri ætíað að gefa
sannferðuga mynd af þeim hinum
sömu undirheimum - gott ef ekki til
þess að vara óbreyttan almúgann
við, sýna þeim hvað væri á seyði í
þeim afkimum samfélagsins sem
fáir frétta af.
Og - því miður - eftir að hafa les-
ið bókina, þá bara kaupi ég það ekki.
Stefán Máni við steininn upphefur
ótrúlegt orðagjálfur af minnsta tilefni.
Efnilegur orðsmiður
Ef ég hefði ekki lesið þetta viðtal,
þá hefði ég verið miklu ánægðari eft-
ir lesturinn. Því Stefán Máni kann að
skrifa, sumir kaflarnir eru innblásnir
feikna krafti og frásagnargleði, og
sem hreinræktaður reyfari þá virkar
þessi bók bara á köflunum alveg
ágætíega. Og rúmlega það á stund-
um. Stefán Máni er bersýnilega
maður sem hefur fundið fjölina sína
og þótt hann eigi eftir að sníða hana
svolítið til, þá er þarna á ferð veru-
lega efnilegur orðsmiður.
Ófögur mynd
En ekki sannferðugur samfélags-
rýnir, ekki í þessari bók að minnsta
kosti.
Sko - bókin fjallar um samfélag
smákrimma sem eru reyndar óðum
að verða stórir, þarna vaða uppi eit-
urlyfjasalar, handrukkarar, dóp-
smyglarar og fleira fólk af því tagi.
Og ófögur er sú mynd sem dregin er
upp af samfélagi þeirra. Það er rétt
að taka mjög skýrt fram að ég dreg
alls ekki í efa að flestallt það sem
bókin segir frá og fólgið er í sjálfum
söguþræðinum geti ekki hafa gerst í
undirheimum Reykjavfkur - og hafi
kannski einmitt gerst.
Moriarty mastercriminal
Það þarf náttúrlega ekki segja
neinum lesendum að þar er vissu-
lega margt ófélegt á kreiki og furðu-
leg grimmd skýtur upp kollinum
þegar minnst varir.
Nei... það eru ekki atburðirnir
sem bókin lýsir sem gera það að
verkum að þessi lesandi hér getur
ekki tekið mark á bókinni ef það er
yfirlýst markmið hennar að lýsa
sannleikanum. Það er orðræðan.
Þá meina ég ekki bara að sögu-
maðurinn upphefur ótrúlegt orða-
gjálfur af minnsta tilefni við hvern
sem er - sjá blaðsíðu níu. En það er
einfaldiega svo fráleitt að íslenskir
handrukkarar og dópdílerar tali
saman af þvílíkri innfjálgni og inn-
blæstri að þegar þeir upphefja í tí-
unda sinn ræður sínar um hvernig
þeir ætli að breiða kalt myrkur næt-
urinnar yfir borgina í miskunnar-
lausu leifturstríði og í þeirri skugga-
veröld verði spilað eftir þeirra regl-
um... ja, þá var mér að minnsta
kosti farið að leiðast, fyrst og fremst.
Orðaflaumur
Orðaflaumurinn sem vellur út úr
söguhetjunum er henni reyndar til
stórskaða - það sem á að verða há-
Svartur á leik eftir Stefán Mána
Mál og menning Verð 4.690 kr.
Bækur
punktur, eins og til dæmis ræða
Brúnós við opnun skemmtistaðar,
verður bara fáránlegt rugl - nema
maður kjósi að skilja söguna sem ex-
pressjóníska dæmisögu en það er þá
bara svo margt sem gengur gegn
þeim skilningi.
Sumt er beinlínis ambögulegt -
ferð á líkamsræktarstöð þar sem vel
þjálfuðu handrukkaranir halda fýrir-
lestra yfir nýliðanum er svo klunna-
leg að Dan Brown hefði verið full-
sæmdur af. Og tilraunir Stefáns
Mána til að búa til voðalega meðvit-
aðan „master criminal" a la Moriar-
ty í íslenskum undirheimum verða
einkennilega gamaldags.
Andrés Önd
í heildina séð? Jú, leiði yfir því að
maður sem kann svo augljóslega að
segja sögu og nýtur þess svo mjög
skuli sjálfur skemma svo fyrir sér
með dómgreindarleysi í stíl, fýrst og
fremst í samræðunum. En hann á
lrka ýmislegt ólært í uppbyggingu
sögu og þegar í ljós kom að
meistaraglæpamaðurinn var ekki
bara voðalega vondur maður heldur
líka „master of disguise“ þá datt mér
satt að segja bara í hug Andrés Önd
og ég lagði frá mér bókina í miklu
verra skapi en bestu sprettirnir
hefðu átt að gefa tilefni til.
Blugjjökulsson