Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.2005, Blaðsíða 16

76 MÁNUDAGUR 14.MARS2005
Heikan DV
l
Að fá lög á heilann
Visindamenn gætu hafa
komist að þvi af
hverju menn fá lög
á heilann, eins
og allir ættu að
kannast við.
Rannsókn
varfram-
kvæmdi
Bandarikjun-
um þar sem
bæðiþekktog
óþekkt lög voru spiluð með eyðum þar
sem þekkasti hluti lagsins átti að hljóma.
Þeir komust að því að virkni í hljóðhluta
heilabarkarins væri áfram mikil þegar
eyðurnar komu i þekktu lögin, en ekki
hjá þeim óþekktu. Þeir sem tóku þátt i
rannsókninni sögðu að þeir heföu haldið
áfram að heyra iagiinuna i eyðum
þekktu laganna, en ekki þegar þeir
þekktu ekki lagið. Það er því heilaberkin-
um um að kenna að menn fá lög á heil-
ann. Til dæmis Barbie Girl með Aqua.
Lýður Arnason læknir er sérfræðingur DVI málefnum heilsunnar. Hann tekur á móti
ábendingum og svarar spurningum lesenda i gegnum netfangið kaeriiaeknir@dv.is.
Foreldrum
borgað til að
ala upp stúlkur
Andhra Pradesh, fylki i suOur-
hluta Indlands, hefur ákveOið
aO allar fjölskyldur meO einung-
is eitt stúlkubarn muni fá fjár-
hagsaOstoO upp á tæpar 140
þúsund krónur. Er þetta gert til
aO reyna aO auka fólksfjölgun
kvennaá
svæðinu. Pen-
ingana fá for-
eldrarnir þeg-
ardóttirin
veröur 20 ára
gömul og eru
skuldbundnir
til að gangast
undir aðgerðir
sem myndi ekki gera þeim kleift
aö eignast fleiri börn. Ríkis-
stjórn fylkisins segist hafa
áhyggjur afhlutfalli kvenna í
íbúafjöldanum sem var 943
konur fyrir hverja þúsund karl-
menn árið 2001. Þá var það si-
fellt algengara að mæöur geng-
ust undir fóstureyðingu ef
fóstriö var kvenkyns.
MALARÍA MUN ALGENGARI EN
ÁÐUR VAR TALIÐ Tilfelli skæðustu
tegundar malariu gætu verið tvöfalt
fleiri á heimsvisu en áður var talið.
Þetta kemur fram i niðurstöðum
rannsóknarteymis frá Oxford-há-
■oss j í • skóla. Það metur
að meira en hálfur
milljarður manns
á þjáist af sjúkdómn-
^28Hr*VjM| um og er það helm-
ffej: \t 4*3 ingi fleiri tilfelli en
Alþjoða heilbrigðis
stofnunin gerir ráð
fyrir i sinni tölfræði. Tveir þriðju hlut
ar tilfellanna eru meðal Afrikubúa
og hefur helst áhrifá börn undir 5
ára aldri. Samtals munu vera um 2,2
milljarðar manna sem eiga það á
hættu að sýkjast afmalaríu.
Bjórdrykkja
kvenna aukin
Ölgerðarmenn f Bretlandi ætla nú í
söluherferð til að auka hlut kvenna I
bjórdrykkju. Slagorð herferðarinnar
mun vera„beautifuI beer“ en það gæti
útlagst sem mikilfenglegur mjöður á ís-
lensku og erætlunin að ná einhverju af
slyöruorðinu sem bjór hefur fengið á
sig f gegnum árin og aldirnar. Meðal
þess sem er á dagskrá er að byrja að
selja bjórglös á háum fæti, sem
rúma aðeins 1/3 afheföbundnu
innihaldi breska bjórglasa, hinna
svokölluðu og fornfrægu pint. Þó
þykir algert forgangsatriöi bjórfram-
leiðanda að sannfæra kvenfólkið um
að bjór sé I raun ekki meira fitandi en
léttvínsglas eða ávaxtasafi.
Samkvæmt þeim er algengur hitaein-
ingafjöldi 1100 mlá þessa leið:
Bjór:41 kcal
Léttvin: 77 kcal
Sterk vin: 250 kcal
Mjólk: 64 kcal
Appelsinusafí: 42 kcal
Eplasafi: 47 kcal
Nýlega var haldin sérstök feguröar-
samkeppni í Botswana I Afriku. Flest
þótti meö heföbundnu sniði - konurn-
araö vanda fagrar og kjólar þeirra
glæsilegir. Munurinn varsamt á aö
hver einasta kona á keppnispöllunum
haföi greinst HlV-jákvæö. Tilgangur
keppninnar er að reyna að bæta
imynd smitaöra, sérstaklega smitaöra
kvenna, en fordómar i þeirra garö eru
sjúga tii sín mikla orku. Umhverfinu
er því fljótt ofboðið, ekki síst foreldr-
um.
Hverju sætir?
Endaiaust má fjölyrða um fjölgun
þessara hegðunarvandamála og von-
lítið að skýra það á óyggjandi hátt,
samt má tína til eitt og annað. Breytt
þjóðfélagsumgjörð hlýtur þó að
skipta meginmáli í þessu sambandi.
Gliðnun fjölskyldunnar, einangrun,
minni tími, meiri sími, læknar, lyf og
vísindi. Fjölskyldan er ekki sá tnikkur
sem hún var, hvorki að endingu né
afli. Andlegt þrot hefúr leyst það lík-
amlega af hólmi, velmegunarþorst-
inn gerir okkur að þrælum og
bráðsmitandi þörf fyrir viðurkenn-
ingu skilur börnin eftir ein og af-
vegaleidd. Hvernig geta böm sem
ekki fá athygli lært hana sjálf ?
Ábyrgðin er foreldra
Mín sannfæring er sú að ábyrgð
foreldra á bömum sínum sé óvé-
fengjanleg og í flestum tilvika hegð-
unarvandamála við þá að sakast. Því
miður veita heilbrigðisstéttir fólki allt
of oft skálkaskjól með sjúkdóms-
greiningum og skammtímalausnum.
Viðurkennd sjúkdómsgreining veltir
ábyrgðinni af foreldrum og friður á
heimilinu síðan keyptur með lyfjum.
Miðað við ótrúlega fjölgun þessara
vandamála fæ ég ekki betur séð en
læknar séu að standa sig afleitlega.
Enginn efast um tilvist hegðunar-
vandamála en slíkur bingur er ekki
sjálfhlaðinn.
Skapa stöðugt umhverfi
Við foreldra segi ég þetta: Reynið
að skapa bömum ykkar stöðugt um-
hverfi, verið samstÚlt, ákveðin en hlý.
Ræktið með þeim virðingu fyrir ykkur,
umhverfinu og sjálfum sér og fyrir alla
muni, varpið ekki þeirri ábyrgð á
bömin að halda utan um stjómar-
taumana, það er ykkar verk, þeirra
tífni kemur. Höfum tíkina hugfasta
sem tekur hvolpinn upp á hnakka-
drambinu, ekki til hegningar heldur til
að undirbúa hann betur undir hfið.
Það hefur enginn sagt að það sé létt
verk að ala upp böm en aðkoma
lækna og lyfja eiga að mínum dómi
sjaldan þangað erindi. Þá hefurðu
það...
Meö heilsukveöju,
LýöurÁmason
SællLýður
Af hverju em
svona mörg börn of-
virk í dag og með athyglis-
brest? Mér skilst að fjöldi
barna sé kominn á
Ritalín vegna þessa
og fari ört fjölgandi.
Er eitthvað sem við
foreldrar getum gert
eða er þetta faraldur
sem við stöndum
berskjölduð gegn?
Kveöja, Andrí
Sæll, Andrí!
Að vera ofvirkur er einfaldlega að
vera of virkur, þ.e.a.s. geta ekki
hamið sig, þurfa stöðugt að sýsla eitt-
hvað og sjaidnast lengi við það sama.
Hliðstætt er athyglisbrestur sífellt rof
á athygli þannig að eftirtekt og ein-
beiting verður lítil sem engin. Þessi
hegðunarafbrigði fara oftar en ekki
saman, þessir krakkar opna allar
skúffur, róta og tæta, em iðulega há-
vær og ergUeg. Vaða úr einu í annað,
hafa Utla hlustun, em stjómlaus og
HlV-smituð
viöa miklir. Þykja keppendurnir hafa
sýnt mikiö hugrekki aö koma fram á
þennan hátt en margar þeirra greindu
frá því aö þær hafi lengi þurft að fela
upplýsingar um ástand sitt, jafnvel fyr-
ir sínum nánustu, enda sé algengt í
Afriku aö makar kvenna sem greinist
með HIV eöa eyönl losi sig viö þær og
finni sér aöra konu i staðinn. Einnig er
algengt að fólk sé haldið þeim mis-
skilning aö sjúkdómurinn tilheyri aö-
lega þeim ómenntuöu og efnaminni
og vildu stúlkurnar og forsvarsmenn
keppninar reyna aö upplýsa fólk um
að slíkt sé misskilningur og fékk sigur-
vegari samkeppninar námsstyrk og
ferö um landiö svo hún geti unnið aö
þvi aö fræöa almenning í Botswana
um sjúkdóminn.
Fagrar snótir með HIV
smit Tilgangur keppninar
er að bæta Imynd þeirra
sem eru smitaðir afveirunni