Freyr - 01.09.1947, Blaðsíða 16

274
FREYR
Við skoðun bygginga, sem voru 30—50
ára, kom það í ljós, að vissir hlutar þeirra
voru stundum ónýtir, þótt aðrir væru með
öllu óskemmdir.
Þannig voru þök sumstaðar ónýt og
þurfti aðeins að endurnýja þau, og annað
ekki, ef veggir voru stæðilegir. Öðru máli
var að gegna þar sem veggir voru ónýtir.
Þar varð að rífa til grunna, og byggja upp
á rústunum alveg nýja byggingu. Því er
það talið mikils vert að gera veggina vel
úr garði og um fram allt að búa þá þannig
út, að þeir þoli áhrif frosta og vætu. Áhrif
rakans voru sérstaklega áberandi í fjós-
um, sökum loftrakans, er gufar upp af
skepnunum, úr flórnum, vatnsílátum og
votu fóðri.
Ef ekki er séð fyrir loftræstingu, á vatns-
gufan eiginlega enga útrásarleið nema
þegar opnuð er glufa einhversstaðar. Er
þá fjósloftið mettað með gufu, og það sem
ekki rúmast í því þéttist á veggjum og
þaki og rennur stundum niður í stríðum
straumum eins og lækir. Þetta kallast raki.
En rakinn berst líka inn í þak og veggi,
myndar þar sagga, og ef hann frýs þar
þá þenst vatnið út og sprengir frá sér.
Þess vegna þarf að búa svo um, að vatnið
fari ekki inn í veggina. Loftstraumurinn
úr fjósinu á ekki að fara út í gegnum vegg-
inn heldur í gegnum stromp á mæni húss-
ins.
Hitagjafinn í fjósinu — búféð — hitar
andrúmsloftið, og til þess að hitastigið sé
hæfilegt verður að takmarka innstreymi
lofts, sem er kaldara en fjósloftið. Því þarf
að búa svo um veggina að þeir séu hlýir
— það þarf að einangra þá vandlega.
Hitinn, sem myndast í fjósinu, tapast á
ýmsa vegu, en það þarf að vera á valdi
eigandans, að útstreymi hitans úr pen-
ingshúsinu sé leitt um ákveðinn veg, helzt
sem mest út um strompinn og sem minnst
aðrar leiðir.
Við rannsóknir á venjulegum fjósum
kom það í ljós, að hitinn tapaðist þannig:
Hitatap %
30—40
30—40
15—30
5—10
1— 5
Þessar tölur eru fundnar þar, sem fjósin
voru annað hvort ekki — eða illa — loft-
ræst. Það sem vakið hefir sérstaklega
mikla eftirtekt er hitatapið í gegnum gólf-
ið. Það reyndizt miklu meira en menn
höfðu álitið og hefir síðan gefið tilefni til
þess, að nú er bændum ráðlagt að vanda
einangrun gólfanna meðfram útveggjun-
um, því að þar læðist hitinn út.
Við einangrunina þarf auðvitað að gæta
þess, að kostnaður verði ekki óhóflega
mikill, samanborið við gildi hennar, en
einangrun er nauðsynleg, bæði í undirstöð-
um útveggja og meðfram veggjunum.
Svíar hafa, síðan þeir staðfestu hita-
tapið að þessum leiðum, mælt með því,
að steypa góða einangrunarplötu í undir-
stöðuna innanverða, og nái hún að minnsta
kosti y2 m niður fyrir gólf. Gott er einnig
að fylla gjalli eða brenndu grjóti innan-
vert að veggjunum. Vegna þess, að of dýrt
mundi að einangra allt gólfið, verður
venjulega að láta þetta nægja og svo hið
sjálfsagðasta, sem er einangrun básanna,
sennilega bezt á þann hátt að hafa ein-
angrunarlagið ofan á steypu, t. d. trégólf,
eða annað er betur kann að reynast. Hvað
sem einangrunarefnið annars heitir, er
það nauðsynlegt að búa skepnunum góð
bæli. Áframhaldandi rannsóknir, varðandi
einangrun básanna, hafa verið í gangi,
í gegnum gólf ..........
— loft (þak) ....
— veggi ........
— glugga........
— dyr ..........