Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.2005, Qupperneq 18

18 LAUGARDAGUR 18. JÚNl2005
DV

„Fyrst þorði ég varla að segja
fólki frá þessu, sérstaklega ekki að
drengirnir væru á rítaiíni, enda
margt sem fólk hefiir um það að
segja þótt það viti ef til vill ekkert
um málið eða það sem á undan er
gengið," segir Svala af hreinskilni
enda hefiir hún löngu sagt skilið við
þá skoðun að ofvirkni sé feimnis-
mál.
Synir hennar, sem í dag eru sjö
og átta ára gamlir greindust báðir
mjög ungir með ofvirkni. Móðir
þeirra segir eldri drenginn strax frá
upphafi hafa verið mjög fyrirferða-
mikinn og athafnasaman. Oft hafi
fólk haft á orði að hann væri
ábyggilega ofvirkur en hún hefði
ekki tekið það alvarlega enda hafi
fólk slíkt oft í flimtingum um hressa
krakka.
Það var því ekki fyrr en yngri
sonur hennar fæddist um það bil
einu og hálfu ári síðar að farið var
að huga að eldri drengnum.
„Fljótlega eftir að sá yngri fædd-
ist kom í ljós að hann var með
hjartagalla og sex mánuðum síðar
sagði læknirinn mér að hann væri
að þroskast í átt að ofvirkni." Hún
segir þessar fréttir hafa verið henni
mjög erfiðar enda hafi hún rétt
verið.búin að átta sig á þeirri stað-
reynd að hann væri hjartveikur. Því
hafi hennar fyrstu viðbrögð ein-
kennst og af reiði. „Mér fannst svo
ótrúlega erfitt að horfa upp á hann
svona lítinn og veikan og gat varla
skilið hvemig læknirinn gat sagt
svona um lítið bam, sem var þar að
auki svona veikt," segir Svala og
brosir beisklega.
Hún segir að stuttu eftir að
gmnsemdir vöknuðu með að ekki
væri allt með felldu hjá litla
drengnum hafi hegðun eldri sonar-
ins verið veitt nánari athygli. Hann
hafi þó mun síðar fengið greiningu
enda eigi hann við mun færri og
vægari vaindamál að stríða.
Gerir það sem hún telur best
Fordómar gagnvart þeim sem
þjást af geðröskunum em oft miklir
og ekki er langt liðið frá háværri og
einsleitri umræðu um ritalínneyslu
barna. Skoðanaskipti urðu mjög
hörð og oft vissu leikmenn sem
reyndu að fylgjast með umræðunni
ekki í hvorn fótinn þeir áttu að stíga,
enda virtist lítið um samræður milh
deiluaðila en þeim mun meira um
ásakanir og annaðhvort sýndist
fólki lyfjanotkun aðeins vera til þess
að skaða bömin eða með öllu skað-
laus eftir því hver talaði hverju
sinni. Svala brosir þegar þessa um-
ræðu ber á góma og segir að enn
skorti talsvert á skilning og þekk-
ingu fólks á málefninu. Fólk sem
nær ekkert þekki til aðstæðna hafi
sífellt verið að mæla þau út og reyna ‘
að meta hvort þeir væm í raun og
vem ofvirkir. Þar að auki sé því oft
haldiö fram að foreldrar séu að nota
lyf til að þurfa ekkert að hafa fyrir
börnum sínum, líkt og það sé nóg
að gefa þeim eina pillu til að bjarga
málunum. Þannig sé því alls ekki
háttað heldur séu lyfin í raun leið
foreldranna til að komast að böm-
um sfnum, þá loks geti vinnan haf-
l
■

Sumarið er ekki einfalt Sumar/okanir,
h vort sem þær eru I skólum eða öðrum
stofnunum reynist fólki með geðraskanir og
aðstandendum þeirra oft mjög erfiður tími.
.
ist. Eins og gefi að skilja sé erfitt eða
ómögulegt að ná sambandi við
stjórnlaust barn sem að auki er
uppfullt af vanlíðan og kvíða.
Þótt aðrar leiðir séu ef til vill til
séu þær í ekki í boði hér á landi eða
'eru of dýrar til að venjulegt fólki
hafi efni á þeim. Hana hafi vitan-
lega ekki langað til að setja barnið
sitt á lyf en eitthvað hafi orðið að
gerast þar sem sá yngri hafi nánast
ekkert sofið, heldur aðeins legið
stífur í rúminu sínu og var þar af
leiðandi á eftir flestum jafhöldrum
sínum í þroska.
„Þetta em börnin manns og
maður vill að þeim líði vel og ef
maður telur lyf hjálpa þeim þá
notar maður þau. Ég hefði samt
gjaman verið til í að fá frekari
fræðslu um áhrif lyfjanna og inni-
hald þeirra en það er oft svolítil
færibandaafgreiðsla hjá læknun-
um. En ég varð að gera eitthvað, þar
sem yngri sonur minn svaf nánast
aldrei lengur en í 15 mínútur í senn
og ég gat eiginlega ekkert gert til að
fá hann til að slaka á enda á hann
við snertifælni að stríða og leyfði
mér lítið að koma við sig."
Að sögn hefur Svala leitað ráða
fyrir drengina sína hvar sem hún
telji hana mögulega og nefnir sem
dæmi að fyrir utan að fá hjálp frá
hefðbundnum læknum hafi hún
notið aðstoðar miðla, höfuðbeina-
og spjaldhryggjarjafnara, grasa-
lækna og nuddara. Hún telur sig oft
hafa séð árangur af þessum óhefð-
bundnu aðferðum en eins og gefi
að skilja hafi hún ekki haft efni á því
w -----—

að hafa drenginn lengi í senn í
þessum meðferðum, enda sé mest
þessarar þjónustu mjög dýr og ekk-
ert niðurgreidd. En hér á landi hef-
ur ekki farið hátt um önnur úrræði
við kvillanum en lyfjanotkun.
„Maður hefur ekki efhi á að
„Þetta eru börnin
manns og maður vill
að þeim líði vel og ef
maður telur lyfhjálpa
þeim þá notar maður
þau. Ég hefði samt
gjarnan verið til í að
fá frekari fræðslu um
áhrif lyfjanna og inni-
hald þeirra en það er
oft svolítil færibanda-
afgreiðsla hjá lækn-
unum"
borga mörg þúsund krónur fyrir
hveija heimsókn. En um tíma var
ég svo heppin að ég kynntist höfuð-
beina- og spjaldhryggjarjafnara
sem vantaði heimilisþrif, þannig að
við gátum haft eins konar verka-
skipti. Ég fór heim til hans og þreif
og hann kom heim til mín og nudd-
aði barnið mitt. Þannig gat ég tekið
gott tímabil í því sem gerði yngri
syni mínum ótrúlega gott.
Böm með ofvirkni og athyglis-
brest hafa sífelldan kvíðahnút og em
sffellt á fúllu án þessa að hafa stjóm
á því eða geta hvílst þegar þau þurfa.
Þannig getur maður ímyndað sér
hvað nudd eða einhvers konar slök-
un hefúr góð áhrif á þau.
Ég gleymi því aldrei þegar yngri
strákurinn minn fór fýrst í nudd.
Hann var 10 mánaða, mikil manna-
fæla og var mjög illa við að láta
koma við sig, gat ekki sofið, heldur
lá fettur í rúminu. Það hafði svo
auðvitað þau áhrif að hann var orð-
inn á eftir jafnöldum sínum í
þroska á flestum sviðum enda gat
hann ekki sofið sama hvað. Ég bjóst
ekki við miklu af nuddaranum en
árangurinn var ótrúlegur. Það var
þá sem ég sá hann í fýrsta skipti í
slökunarstellingu. Hann var alveg
hljóður. Lá bara með galopin augu
og naut þess að hvílast. Þeíta var al-
veg ótnílegt þótt ekki sé um lang-
tímaárangur að ræða," segir Svala,
hrærð á svip við endurminninguna.
Sumarið erfiður tími
Þar sem böm með geðraskanir
hafa mun ríkari þörf fýrir fastan
ramma og ákveðnar reglur, getur
sumarið verið mikill álagstími fýrir
fjölskyldur bamanna þar sem mun
meira er um los og breytingar held-
ur en yfir vetrartímann þegar skól-
inn er í fullum gangi. Svala segir að
aðgerðarleysið sem oft fylgir sum-
artímanum geri drengjunum oft
mjög erfitt fyrir og reynir hún því
eftir fremsta megni að koma því