Freyr - 01.07.1949, Blaðsíða 17

FRÉYÍÍ
223
Þegar ofangreind staðhæfing hefir ver-
ið á pappír fest, þá er von að einhverjir
óski eftir því að dæmi sé nefnt um heila
sveit, sem skipuð sé landnámsfólki. Dæmi
þessi má finna á vissum stöðum, og hér skal
eitt valið — af því að ég hefi sjálfur séð
það og fengið tölulegar staðreyndir um
nokkrar niðurstöður búskaparins á um-
ræddum stað.
Austanmegin Eyjafjarðar er landsvæði
undir Vaðlaheiði, sem Svalbarðsströnd
heitir. Fyrir 20 árum síðan fór ég einatt um
/egi vestan fjarðarins og dvaldi á þeim
slóðum. Þegar horft var yfir fjörðinn gat
þar að líta torfbæi, fjárhúskofa og önnur
lágreist hús, rétt eins og víðast gerðist á
þeim árum. Þar mun búsæld sízt hafa verið
meiri en almennt gerðist, en framar öðrum
þar á ströndinni stóð þá Svalbarðsbúið, eign
Björns heitins Líndals, sem reist mun hafa
verið og rekið með hjálp fjármagns, er
fengið var af vettvangi utan landbúnaðar-
ins. Það þarf ekki nema 20 ár til þess aö
umbreyta landi eða einni sveit og er þvi
ekki að undra þó að á 1000 árum geti bylt-
ingar orðið.
Ég fer um sömu slóðir vestan Eyjafjarð-
ar, þær, er ég tróð fyrir 20 árum. Mér verð-
ur litið yfir á Svalbarðsströndina. Þar sé
ég engin hreysi, enga torfkofa, holtin og
börðin eru horfin, en í stað þeirrar sýnar,
sem auganu mætti á árunum fyrir 1930, er
nú þar að líta veglegar byggingar, þar er
þéU sett byggð, og þar eru samvaxin rækt-
uð lönd, hvanngræn tún, dökkgrænir kar-
töflugarðar og blágrænar hafralendur. Hér
sé ég í fyrsta sinn á íslandi mynd, sem mig
svo oft hefir dreymt um, þegar ég hefi
íerðast um framandi lönd og litið þar
reisuleg býli hlið við hlið og akra samfellda,
án mela eða moldarbarða. Ég verð hug-
fanginn af sýninni, og hún togar hug minn
allan austur yfir fjörðinn.
Síðar komst ég á þessa slóð og leit í nær-
sýn það, sem hér hefir verið gert, og komst
að raun um, að verkin tala þar á viðeig-
andi hátt. Og þau gera meira. Þau skila
rentum og rentu-rentum. Ég hitti að máli
bónda einn, sem hefir verið þátttakandi í
framkvæmdum um þessi 20 ár. Hann tjáir
mér, að 1928 hafi eiginlega hafizt fram-
kvæmdir þær, sem sleitulaust hefir verið
að unnið síðan. Þá kom dráttarvél á
ströndina og „um sama leyti hóf mjólkur-
samlag KEA störf sín og opnaöi möguleika
til nýrra átaka í búnaðarframkvæmdum",
með því að daglegur markaður fékkst fyrir
framleiðsluna.
í hreppnum eru 30 bændur og auk þess
10 búlausir menn, sem eiga örfáar kindur
og rækta ofurlítið af kartöflum. Ég hirði
ekki að geta um húsakost né stærð hins
ræktaða lands, en afurðanna og búskapar-
ins ber að geta, og eftirfarandi tölur sýna
hver þróun hefir orðið á 20 árum í þess-
um efnum:
Ár Ár Ár
Á fóðrum var: 1928 1938 1948
Kýr og geldneyti . . 113 223 368
Ær og gemlingar . . 1.761 1.376 755
Hross 91 64 105
Uppskera:
Taða, hestburðir . . 2.213 6.867 10.472
Grænfóður, hestb.. . 0 228 75
Úthey, hstb 2.177 2.766 893
Kartöflur tunnur. . 113 839 2.829
Tölurnar tala sínu máli. Nautgripir eru
meira en þrefalt fieiri nú en fyrir 20 ár-
um síðan. Sauðfé hefir fækkað (niður-
skurðurinn). Hross eru litlu fleiri nú en
þá.