Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.2005, Blaðsíða 31

30 LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST2005
LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST2005 31
Helgarblað DV
DV Helgarblað
Nánirvinir
SkjöldurogÖrn
voru lengi nánir
vinir.
Georg Erlingsson fyrrum
dragdrottning
Segir Örn hafa verið
einstakan persónlueika.
Skiptum okkur ekki aö þvi sem ger-
ist í svefnherbergjum annarra
„Sjáifsmorðstíðnl hefur farið laekkandl meðel
karlamanna en þaö eru vfsbendlngar um aö hún
sé enn algeng meðal samkynhnelgðra karf-
manna" seglr Salbjörg Bjarnadúttlr, geðhjúkr-
unarfræölngur og verkefnlsstjórl Þjöðar gegn
þunglyndi. „Það er mikJlveegt að fjölskylda og
vlnlr taki fölkJ opnum örmurn þegar það kemur
út úr skápnum. Ég hef oft hitt fólk sem liður afar
illa vegna þeirra viöbragða sem þaö hefur maett
hjá sfnum nánustu vinum og fjölskyldu. ÞaÖ
ættu alllr aö geta (mynd-
aö sér hversu sárt
þaö m“ segir Sal-
björg en hún
telur mikil-
í áe . t vægtaöfólk
tj geti fengið
'i ekkiað vera
Benedikt Jónsson var á tímabili elskhugi Arnar. Hann saknar hans mikið enda hjálpaði Örn honum að
takast á við erfiðleikana sem fylgja þvi að koma út úr skápnum.
Var heillaður al þessum
lallega strák
„Ég dáði hann alltaf fyrir hvern-
ig karakter hann var. örn var alltaf
hress, kátur og lífsglaður,'1 segir
Benedikt Jónsson félagi Arnar í
gegnum árin. „Mér fannst til fyrir-
myndar hvernig hann kom út úr
skápnum, hann gerði það sem ég
hefði átt að gera þegar ég var
miklu yngri. Hann kom út tilbúinn
á meðan ég fór hina leiðina, var
lengi í felum og bögglaðist með
þetta." Benni eins og hann er kall-
aður kynntist Erni árið 1995. Hann
var 15 árum eldri en heillaðist
strax af þessum fallega strák og
saman áttu þeir góðar stundir í
nokkurn tíma. Ég kom ekki út úr
skápnum fyrr en ég var 28 ára
gamall og þegar við hittumst hafði
ég verið úr felum í 7 ár og hélt því
að ég væri kominn nokkuð langt.
Þegar við byrjuðum saman sá ég
svo hvað ég var kominn skammt á
veg. Ég þoldi illa alla þessa athygli
en við vorum líka alveg á sitt hvor-
um hraðanum," segir Benni og
leggur áherslu á orð sín með að
segja að þeir hafi verið eins og
svart og hvítt. „Það er lfklega ekki
margt hommalegt við mig, mjög
stór, rólegur og „straigt looking" á
meðan hann fékk og vildi athygli
hvar sem hann fór.“
Sektarkennd fylgir sjálfsvíg-
um
Samband þeirra stóð stutt en
þeir slitu aldrei vinskapnum. Eftir
að Benni hætti í tveggja ára sam-
bandi endurnýjuðu þeir kynnin
stuttu áður en örn lést. Mánuði
fyrir andlát hans fór ég í heimsókn
til hans. Hann borgaði fjögurra ára
skuld og skilaði mér bók en ég fatt-
aði ekkert hvað hann var að gera.
Hann var náttúrlega að taka til í
kringum sig,“ segir Benni sorg-
mæddur og lítur niður. Benni var
35 ára gamall og með hnút í mag-
anum þegar örn teymdi hann upp
tröppurnar heima hjá mömmu
sinni. „Þetta var í fyrsta skiptið
sem einhver kynnti mig fyrir
tengdó og ég var skíthræddur.
Mamma hans tók mér hins vegar
mjög vel enda yndisleg kona.
Bróðir Arnar sagði mér líka síðar
að Erni hefði alltaf þótt vænt um
mig sem mér þótti afar vænt um
að heyra." Það er greinilegt að
Benni hefur ekki náð að jafna sig á
missirnum og söknuðurinn er
mikill. Hann segir orð prestsins
við jarðarförina hafa hjálpað sér
mikið enda fylgja tilfinningar
tengdar sektarkennd þegar ein-
hver nákominn tekur líf sitt.
„Presturinn sagði okkur að virða
þessa ákvörðun hans og gerði okk-
ur grein fyrir því að það var ekkert
sem við gátum gert til að koma í
veg fyrir þetta. I fyrstu kenndi ég
mér um að hafa ekki áttað mig á
hvað væri í gangi og ég var einnig
reiður við hann fyrir að hafa ekki
leitað sér hjálpar."
Stutt á veg komin
Benni er algjörlega ósammála
því að við íslendingar séum komin
langt á veg í umburðarlyndi gagn-
vart samkynhneigðum. Hann segir
„Það er líklega ekki margt homma-
legt við mig, mjög stór, rólegur
og „straigt looking" á meðan
hann fékk og vildi athygli
hvarsem hann fór."
að á meðan menn séu mögulega að
taka líf sitt vegna samkynhneigðar
getur það varla verið. „Það er vitað
mál að það er ákveðinn fjöldi sem
velur þá leið í staðinn fyrir að
koma úr felum og því finnst mér
skrítið að tala um að við séum
komin langt í réttindabaráttunni.
Flestum þykir erfiðast að koma úr
felum gagnvart fjölskyldunni og
það er kannski lýsandi fyrir for-
dómana, við hverju við búumst
af okkar nánustu. Að mínu mati
erum við ekki komin langt fyrr
en við þurfum ekki að tilkynna
þessar fréttir. Hinir gagnkyn-
hneigðu þurfa þess ekki,"
segir Bermi en bætir við að
svoleiðis verði hlutirnir
kannski aldrei. „Sagan hef-
ur samt sýnt ýmislegt. í
Þýskalandi fyrir síðara stríð
var gay-samfélagið afar áber
andi en svo kom Hitler og tók
til hendinni. Ég lít því ekki á
það sem við höfum sem ör-
uggt, við gætum alltaf tekið
skref til baka, það hefur
gerst áður. En mín von er
að einhvern tíma þurfi fólk
ekki að bögglast með
þetta hálfa ævina. Flest-
ir hommar vilja einfald-
lega fá að lifa sínu lífi,
hverfa inn í fjöldann
og geta sýnt maka
sínum ástúð án þess að
fólk snúi sig úr hálsliðn-
um úti á götu.“
indiana@dv.is
'•JföSE'-'ííl-;

Örn, eða Venus, hafði verið áberandi í samfélaginu í nokkur ár en hann kom út úr skápnum með stæl.
Því þykja þeim sem eftir sitja erfitt að skilja hvers vegna hann valdi þessa leið. Sumir segja hann fórn-
arlamb fordóma en líklega er aldrei hægt að segja með vissu af hverju fólk velur að enda líf sitt.
Ilenus var synnjandi orkubolO
öm var allþekktur á landinu,
bæði í heimi samkynhneigðra og
annarra og því er stórt skarðið sem
hann skilur eftir í fjölskyldu sinni
og vinahópi. Örn þurfti að berjast
við fordóma frá unga aldri og átti
erfiða barnaskólagöngu enda getur
{jrimmd barna getur verið ótrúleg.
1 gegnum ævina varð hann bæði að
berjast við kynþáttafordóma og
hommafóbíu en öm var stoltur og
kom út úr skápnum með stæl. Þess
vegna eiga margir vinir hans erfitt
með að skilja þá leið sem hann
valdi sér út úr þessu lífi.
Brosandi í gegnum lífið
Þegar örn komst á unglingsald-
urinn breyttist margt í hans lífi.
Hann var sætur og stríðni stelpn-
anna breyttist í aðdáun. Vinkona
Amar, Ingunn Mýrdal, segir að
þegar hún hafi kynnst honum hafi
hann verið með stelpuskarann á
eftir sér en öm var þá í Haga-
skóla. „Hann var ofsalega sæt-
ur og á þessum tíma var hann
mjög vinamargur og vinsæll og
átti margar stelpuvinkonur,"
segir Ingunn er hún rifjar upp
minningar sínar um vin sinn.
Þrátt fýrir mótlæti í lífinu em
allir vinir Arnar sammála um
að hann hafi ávallt verið
hress og kátur og alltaf tilbú-
inn að hjálpa öðmm með bros
á vör. Úr minningargreinum
sem vinir hans og ættingjar
skrifa er hægt að lesa að
hans er sárt saknað enda vin-
ur vina sinna og afar vinamargur
þrátt fyrir að hafa einangrað sig á
síðustu mánuðunum.
Kynntist ungur trúnni
Öm kynntist trúnni ungur og
mætti um tíma á samkomur hjá
Krossinum. Ingunn kynntist hon-
um á þessum samkomum en vin-
átta þeirra átti eftir að endast út
hans stuttu ævi. Öm og Ingunn
vom kæmsmpar um tíma en áttu
bæði eftir að koma út úr skápnum
síðar. „Innst inni vissi ég að hann
væri gay," segir Ingunn. „Ég held
að hann hafi einfaldlega ekki vitað
sjálfur hvort hann væri hommi
eða tvíkynhneigður," heldur hún
áfram og bætir við að leiðir
þeirra hafi einnig legið saman
síðar meir hjá AA-samtökun-
um. „Við hittumst ekki oft upp
á síðkastið en vomm samt
alltaf vinir og hann kom oft til
mín og mömmu hér á Kaffi
Kósý." Ingunn segist ekki
halda að Örn hafi einhvern tíma
týnt trúnni þrátt fyrir að hætta að
mæta á samkomurnar. „Hann var
rosalega andlega þenkjandi og
elskaði að lesa Biblíuna, það er eitt
af því sem við áttum sameiginlegt."
Dragdrottingin Venus
Öm vann fyrir sér um tíma sem
fyrirsæta og var nokkuð vinsæll
sem slflcur. Hann reyndi einnig fyr-
ir sér í draginu og kom sá og sigraði
í keppninni sem haldin var á
skemmtistaðnum Nelly’s árið
1999. Georg Erlingsson, sem hafði
sigrað í keppninni árinu áður,
skipulagði keppnina þegar örn
sigraði. „öm sló í gegn og vann tit-
ilinn. Hann vakti mikla athygli
enda hafði hann mikla og sterka
persónutöfra, það blómstraði
hreinlega allt í kringum hann,"
segir Georg og bætir við að öm
hafi valið sér sviðsnafnið Venus
sem síðar átti eftir að festast við
hann. „Síðustu árin vildi hann láta
kalla sig sínu eigin nafni en hann
hafði aftengt sig þessu gay-lífi og
hafði reynt að finna sjálfan sig á
öðmm stöðum," segir Georg og
bætir við að þeir félagamir hafi hist
reglulega síðasta árið í Vesturbæj-
arlauginni þar sem Örn hitaði
röddina í gufubaðinu. „Söngurinn
skipti hann ofsalega miklu máli og
hann ætíaði sér stóra hluti á þeim
vettvangi."
Snéri baki við gay-samfélag-
inu
Öm kom út úr skápnum um 16
ára aldur. Hann hafði þá flutt með
móður sinni til Danmerkur og
þegar hann kom heim aftur sagði
hann vinum sínum að hann væri
samkynhneigður. Eftir það var
hann kominn inn á senuna og
stundaði skemmtanalífið stíft.
Vinir hans segja að hann hafi ver-
ið nokkurskonaf fiðrildi sem
flögraði á milli vinahópa. Ein
gömul vinkona hans telur að erf-
iðleikar og einelti í æsku hafi sett
sitt mark á sál hans og því hafi
hann ekki getað tengst fólki al-
mennilega. „Hann lét sig frekar
hverfa og leitaði annað." Síðustu
mánuðina hafði Örn dregið sig út
úr þessum hópi. Sögurnar em
margar i kringum hvarf hans og
segir ein þeirra að hann hafi ein-
faldlega verið útskúfaður af
hommasamfélaginu frekar en að
hann hafi sniðgengið það. Síðustu
mánuðina starfaði hann á bensín-
stöð í vesturbænum og eyddi tím-
anum heima hjá sér í rólegheitun-
um. „Hann vildi einfaldlega lifa
lífinu í rólegheitunum," segir Ge-
org og bætir við að það séu alls
ekki allir hommar sem velji að
vera á senunni.
Skjöldur Eyfjörð var góður vin-
ur Arnar í gegnum árin. Skjöldur
segir að Örn hafi ekki sagt skilið
við vini sína heldur hafi hann ein-
faldlega kúplað sig út úr djamm-
inu. „Við kynntumst í gegnum
sameiginlega vini," segir Skjöldur
sem Iýsir Erni sem syngjandi
orkubolta. „Hann var alltaf syngj-
andi og gaf meira að segja út
danslag þrátt fyrri að vera meira
fyrir djass og gamaldags tónlist,"
moröum helaur fjandsamlegt við-
mót
„Sjálfsmorðstfðni meðal samkyn-
hnelgðra hefur Iftið verið rannsök- r
uð hér á landi en það sem hefur
komið fram er að tlðni meðal
homma sé fjórum til fimm jt %
sinnum algengari en gerist á E-S
meðal gagnkynhneigðra," f|
segir Hrafnkell Tjörvl Stefáns-
son, framkvæmdastjóri Samtak-
anna 78.
„Þ6 er mlkilvaegt fyrir fólk að átta sig
á þvf að samkynhneigð sem slfk veldur ekki
sjálfsmorðum heldur á það fólk frekar á hættu
að lenda f fjandsamlegum aðstæðum svo sem I
skólakerfi, vinahópum, vinnustöðum eða fjöl-
skyldu. Þvf miður er það oft þannig að þótt vlð
viljum lifa f umburðariyndu fjömenningarsam-
félagi geta minnstu frávik frá norminu leitt til
neikvæðs vlðmóts og það er það sem gerir
fólki erfitt fyrir en ekki kynhneigðin sem sllk,"
segir Hrafnkell af sannfæringu.
„Ég held að það sé nær alltaf míkið skref að
stfga fram, þvf oft hefur fólk verið í afneit-
un I langan tfma og það þarf f raun að
finna sig upp á nýtt og það er mikilvægt
að það fólk mæti skilningi frá umhverfi
sfnu."
Enn eru skeflilegir hlutir að gerast
„Það er eitt að vinna að lagalegum réttingum
en það er annað sem gerist f nánasta umhverfi
elnstaklings sem er að koma fram með sýnar tll-
flnnlngar," seglr Sigurstelnn Másson, formaður
geðhjálpar og varaformaður samtakanna 78.
Hann telur að þótt samkynhnelgðlr haf) náö
fram mörgum lagalegum réttlndum sé enn
langt f land innan skólakerfis, fþróttahreyf-
inga og janfvel innan fjölskytdna.
„Við erum enn að horfa á skelfilega atburði
gerast og heyra fréttlr af ótrúlega
... - andsyggilegum vlðbrögðum
fólks. Ungt fólk er f raun oft
ijtMWífo. drepið innan veggja helm-
a&MyAf. ila eða skólakerfisins
vegna þess hve það þarf
oft að mæta mlkilli and-
styggð af þeim sem það
--1,^ ' þarf I raun mest á að
halda. „Samkynhneigðin
sjálf er ekki áhættuþáttur
sjálfsmorða. Það er ekki hun
sem veldur þessum sálarkvölum
heldur viðbrgöð fólksins f kringum það," segir
Sigursteinn með áherslu,
Við höfum verið að ná árangri út á við en enn
skortir mjóg upp á árangurinn f samfélaginu.
Það er f þelm verulelka sem fólk liflr."
segir Skjöldur og bætir við að örn
hefði eflaust náð langt I tónlistinni
ef hann hefði einbeitt sér að
henni. „Hann hefði getað náð
brjálæðislega langt og hafði það
góða rödd að ég öfundaði hann í
tætlur og ég tala nú ekki um sviðs-
framkomuna."
Allltaf að berjast
örn fór í meðferð þar sem
hann kynntist mörgum nýjum
vinum eins og allstaðar annars-
staðar sem hann fór. Hann hafði
verið edrú í mörg ár fyrir utan eitt
og eitt djamm áður en hann lést.
Dauðsfall hans kom því vinum
hans á óvart. „Mér brá alveg rosa-
lega enda hefði mig aldrei grunað
að hann myndi velja þessa leið,"
segir Ingunn. „Eftir á að hyggja þá
sér maður samt að það urðu mikl-
ar breytingar á honum undanfarin
tvö ár. Hann var farinn að draga
sig í hlé og varð alltaf meira og
meira andlega þenkjandi." Annar
vinur hans tekur undir þetta og
telur að fólk hafi líklega ekki gert
sér grein fyrir öllum erfiðleikun-
um sem örn þurfti að kljást á lífs-
leiðinni. „Hann var fórnarlamb
fordóma og það á meira en einn
hátt. Hann var svartur hommi og
ég held að hann hafi upplifað lífið
þannig að hann hafi alltaf verið að
berjast." Georg segir að fréttirnar
um andlát hans hafi verið ofboðs-
legt áfall. „Við vorum nánast ná-
grannar. Þegar við fréttum af
þessu stoppaði hjartað í okkur því
við áttum alls ekki von á þessu. Ég
hafði talað við hann tveimur vik-
um áður og þá virtist allt vera í lagi
en það var greinilega eitthvað að."
Georg segist ekki vita til þess að
fordómar samfélagsins hafi leitt
hann til þessa örþrifaverks en
hann segir að fordómar gagnvart
samkynhneigðum séu enn á ís-
landi. „Það fer náttúrlega eftir því
hversu sterkur þú ert. Það getur
verið erfitt að feta sig innan veggja
samfélagsins og að viðurkenna
þetta fyrir sjálfum sér og öðrum á
meðan hinir gagnkynhneigðu
þurfa þess ekki," segir Georg en
bætir við að þessir hlutir séu sem
betur fer að breytast. „Þetta er í
rétta átt en ég held að við getum
aldrei átt von á fordómalausu ís-
landi."
indiana@dv.is