Dagblaðið Vísir - DV - 06.03.2006, Blaðsíða 30

30 MÁNUDAGUR 6. MARS 2006
Menning DV
Ég þekki betur en ailt annað
skjálftann sem fer um hjartað
þegar það heyrir að afmenningur á ferli
og sjálf smábörnin allt í kring
tala þess eigið mál.
iSigfus Daðascm, úr Hönduin og
ordum.)
w

o
Stelnn Steinarr
Þóttist ekki vita hvað
menning þýddi.
Þegar Steinn Steinarr heyrði orðið
menning notað (fyrsta sinn, þá
áttaði hann sig
ekki á merk-
ingu þess. Svo
sagði hann að
minnsta kosti
sjálfur. Hann
sagðist hafa
spurtfóstru
sína sem svar-
aði þvíað
menning væri
rímorð. Það
merkti ekki neitt, en hefði verið
búið til svo að skáldin ættu auð-
veldara með að rfma á móti þrenn-
ingunni. „Menning, þrenning og
þar hefurðu það," hefur Steinn eft-
ir fóstru sinni.
Við þykjumst víst flest vita hvað
menning þýðir. Hámenning og
lágmenning og meira að segja sið-
menning.
Skepnurnar
Á vafri m(nu um bókamarkaðinn (
Perlunni um helgina rak ég augun
(bókina Blindu eftir José Sara-
mago. Ég hrökk óþyrmilega við þv(
að þessi bók hafði sterk áhrif á mig
þegar ég las hana fyrir nokkrum
árum. (bókinni segir af því að fólk
verður skyndilega blint vegna ein-
hvers ókennilegs sjúkdóms. Sjúk-
dómurinn er smitandi og breiðist
hratt út og því er reynt að ein-
angra blindíngjana. Þeifn er komið
fyrir á afskekktum stað þar sem
enginn vill vita af þeim og enginn
hugsar um þá - óttinn og hungrið
Eftir helgina
verður að grimmd og mjög fljót-
lega verður þetta ímyndaða sam-
félag viðskila við siðmenninguna.
Þetta er svo vel gert hjá Saramago
að maður trúir þv( umsvifalaust að
við séum öll skepnur undir niðri.
Þjóðfélagið lamast
Ég á enga frystikistu. Mér hefur
ekki fundist ég þurfa á henni að
halda fyrr en því var slegið upp að
fólki væri hollast að fara að
hamstra mat vegna fuglaflensunn-
ar. ÞJÓÐFÉLAGIÐ LAMAST! fullyrti
einhver sem hefur vit á hlutunum,
gott ef það var ekki Sigurður land-
læknir. Ég sá fyrir mér blinda fólkið
éta hvert annað og varð pínulítið
brugðið. Annars hefur mér alltaf
þótt huggulegri tilhugsun að fá að
deyja með öðru fólki. Ég held
nefnilega að einmanakenndin f
dauðanum sé allra verst. Að vera
einn að deyja í drifhvítu rúmi þeg-
ar allir hinir lifa og leika sér.Ólíkt
skemmtilegra að safnast til feðra
sinna þegar það er almenn dauða-
stemning í samfélaginu.
Ég vona bara að við verðum ekki
viðskila við siðmenninguna strax.
Það er eins gott að kaupa sér veg-
lega frystikistu.
Byltingarkennt leikverk Nóbelsverðlaunahafa og uppreisnarkonu, Elfriede
Jelinek, var frumsýnt á Stóra sviði Þjóðleikhússins á föstudagskvöld. Efniviður-
inn er kunnulegur: tilbúið glansland túrismans, virkjanir sem eru byggðar af er-
lendum leiguþrælum og þjóð sem trúir bara tilnúnum lygavef um sjálfa sig. Eng-
inn ráðherra mætti en Elísabet Brekkan fór á frumsýninguna
Siðmenning í steypu
4
Eitt sinn fóru sex hlutverk á stjá
í leit að höfundi sínum. Pirandello
var höfundur að því verki þó svo
að hlutverkin væru að leita að
honum.
í sýningu Þjóðleikhússins á
Virkjun Elfride Jelinek sem frum-
sýnt var á föstudagskvöldið skott-
aðist hópur manna af stað í leit að
innihaldi á því sem höfundurinn
var að segja. í leikgerðinni er höf-
undur gerður sýnilegur og hann
beinlínis réttir hlutverkum sínum
efni til þess að moða úr. Þetta efni
varð að sögubrotum með mörgum
skírskotunum til okkar veruleika
þó svo að þetta hefði átt að gerast
í Austurríki.
Formleysi er form!
Það er alltaf einhver höfundur
og það er alltaf eitthvert form og
það er alltaf einhver hugsun og
það er alltaf einhver hugmynd og
það er alltaf einhver vilji, þó svo að
markmiðið sé að fela viljann, höf-
undinn, formið, hugsunina og
hugmyndirnar.
Að leikgera textaflæði sem ekki
er skrifað fyrir sérstakar persónur,
sem eiga þó að koma textanum
leikrænt á framfæri hljómar
kannski svolítið furðulega í okkar
fastmótuðu hlutverkaeyru.
Þær textabunur sem flæddu yfir
áhorfendur fengu aðstoð rennsli
vatnsins í virkjuninni í vel út-
formaðri virkjunarleikmynd og
persónurnar sem voru heild eða
massi urðu engu að síður nokkuð
skýrt afmarkaðar þó allar væru þær
því sama merki brenndar að koma
textanum til skila í einhvers konar
yfirleiknum stíl.
Hér var um grafalvarlegan boð-
skap að ræða, þó ekki væri beinlín-
is boðskapur á ferðinni heldur
undirstrikun á staðreyndum sem
heyrast og sjást í fjölmiðlum. Ekk-
ert er til, ekkert er staðreynd nema
það sé sagt í beinni útsendingu
einhvers staðar.
Erum við til nema í fjölmiðl-
um?
Spumingin er, hvort við séum
yfirleitt til, nema það sé staðfest í
einhverjum fjölmiðli?
Niðurstaðan er kannski að allir
þurfa einhvers konar staðfestingu
á vem sinni hér á jörð en staðfest-
ingin verður að eiga sér stað í nú-
tímavæðingunni og þess vegna
falla Hans og Gráta (eins og hún
hér er nefnd) Mjallhvít, Heiða og
Pétur í gleymskunar bmnn eða
Þjóðleikhúsið sýnir á Stóra
sviði: Virkjunin eftir Elfride
Jelinek. Þýðing á Das Werk:
Hafliði Arngrímsson. Leikgerð:
Maria Kristjánsdóttir.Leik-
stjóri: Þórhildur Þorleifsdóttir.
Lýsing: Aðalsteinn Stefánsson.
Sviðshreyfingar og dansar:
Auður Bjarnadóttir. Tónlistar-
stjórn: Jóhann G. Jóhannsson.
Söngtextar: Davið ÞórJóns-
son.
Búningar: Filippia I. Elísdóttir.
Leikmynd: Sigurjón Jóhanns-
son.
Frumsýning 3. mars.
★ ★★★ ☆
Leiklist
bara í einhverja ósmart mslafötu
því þau em ekíd yflrborðsverur og
verða aldrei hluti af hinum yfir-
borðskennda fjölda sem einkennir
múgmennsku nútímans, fyrr en
þau em skmmskæld.
Forkur í flæmi
Þetta er mikið sjónarspil og
hvað sem öðm líður verður ekki af
Þórhildi Þorleifsdóttur skafið að
hún er forkur í að fylla flæmið og
einhvers staðar í öllu flæðinu var
Fellini nálægur í félagi við þær
fígúmr sem birtust við fjallið þar
sem virkjunin var. Inni í þessu
sama fjalli eða kannski öðm ijalli
fómst fjöldi manna í þröngri skíða-
lyftu bakvið plexigler og allt þetta
vatn sem virkjað var reyndist óhæft
til drykkjar fyrir nútímamanninn
fyrr en búið var að bæta í það
bragðefni. Inni í fjallinu bogmðu
útlendingar sem fengnir vom til
verksins gegnum alþjóðlega starfs-
mannaleigu.
Yfirmátastress í sólbekkja-
hafaríi
Einstök atriði voru þræl-
skemmtileg með glettilegri nálgun
eins og til að mynda sumar-
leyfisparadísin sem einkenndist af
yfirmátastressi af því að lifa alger-
lega eftir forskriftum auglýsing-
anna. Af og til bmstu allir í söng og
það var í sjálfu sér ágætis hvfld, en
um leið eins konar revíutrix.
Þó hlutverk leikaranna hefðu
hvorki upphaf né endi mæddi mik-
ið á þeim og skiluðu þeir allir sem
I Þórunn Lárusdótt-
| ir í Virkjuninni
„Mikið sjónarspil"
I segir i dómnum
iS
ftí
einn örhlutverkum sínum vel og
hvort sem mönnum líkar það vel
eða illa að láta alla nútímafirring-
una frussast yfir sig í einni tveggja
tíma gusu þá er hér um að ræða
fléttuverk eða myndbrotasúpu sem
skiptir máli en kemur líklega ein-
hverjum áhorfendum í uppnám
því móttökuverkfærum var ekki út-
hlutað.
Auðveldari fyrri hluti
Fyrri hlutann var auðveldara að
meðtaka, þar sem bæði marg-
breytileikinn í atriðum og útfærsl-
um einkenndist af meiri lita og -
leikgleði, meðan í hinum síðari
féllu aðstandendur í gryfju lang-
lokunnar.
Með búningum sínum skapaði
Filippía I. Elísdóttir skrautlegar
skopmyndir af fórnarlömbunum.
Leikmyndin þjónaði einnig vel
tilgangi sínum, var eins og sá
steypuhlunkur sem stíflan skilur
eftir sig í náttúrunni, með smart
breytingarmöguleikum glitrandi
vatns sem að lokum varð að
textaflæði sem rann niður eftir
steyptum veggnum.
Líflaus þurs og móðir nátt-
úra
Þursinn sem líflaus sprettur
fram á teikniborði verkfræðing-
anna í algerri andstöðu við móður
náttúru.
Á heildina litið var þetta svolítið
erfið sýning, en hver segir að leik-
hús eigi að vera auðvelt?
Vel unnið af þeim stöllum Mar-
íu Kristjánsdóttur og Þórhildi Þor-
leifsdóttur þó þær hefðu mátt beita
skærum sínum af meiri hörku í
seinni hluta verksins.
Það var enginn ráðherra á þess-
ari frumsýningu, og líklega heldur
enginn álherra. En það ágæta fólk
ætti nú að þramma í leikhúsið og
spegla sig svolítið í þeim steypu-
spegli sem þar er brugðið upp.
Verkið er sum sé smokkftfllt af
hroðalegum staðreyndum um at-
hafnasemi, steypu á steypu ofan,
stíflugerð, trylltan túrisma, tækjum
til þess að teygja og toga ófull-
komnar verur þannig að þær fylli
út í mynstrið.
Elísabet Brekkan
Úr kirkjugarði Ólíktskemmtilegra að
deyja með öðrum.
1