Freyr - 01.06.1980, Blaðsíða 6

Hólmgeir Björnsson,
sérfræðingur, Rannsóknastofnun landbúnaðarins:
„Það er svo bágt að standa í stað ..
Um málefni tilraunastöðvanna í jarðrækt
Síðastliðið sumar vakti Bjarni E. Guðleifsson, tilraunastjóri, máls á málefnum tilrauna-
stöðvanna á síðum Freys, og síðan hefur Játvarður Jökull Júlíussson tekið þátt í þessari
umræðu. Brýn þörf var orðin á þessari umræðu, þar sem þessi málefni eru komin í hið mesta
óefni. Fjárveitingavaldið virðist hafa miðað við, að fjárveitingar dygðu rétt til að halda í
horfinu. Þær hafa hins vegar ekki nægt til að mæta kröfum samtímans um styttingu
vinnutíma og bættan aðbúnað. Þrátt fyrir harða baráttu forráðamanna landbúnaðarrann-
sókna, sem hafa lagt mikla áherslu á auknar fjárveitingar til tilraunastöðvanna, hefur ekki
verið unnt að sinna endurnýjun og uppbyggingu. Slíkt leiðir jafnan til afturfarar eða jafnvel
hruns fyrr eða síðar.
í þessari grein verður fjallað um, hvaða þörf sé á tilraunastöðvunum, og jafnframt reynt
að varpa frekara ljósi en Bjarni gerði á, hvernig tilraunastarfsemin í jarðrækt hefur dregist
aftur úr, ekki aðeins tilraunastöðvarnar, heldur og sá þáttur starfseminnar, sem fer fram á
Keldnaholti. Hins vegar leiði ég að mestu hjá mér að ræða rekstrarvanda tilraunastöðv-
anna. Því verða vart gerð betri skil en Bjarni hefur gert.
Saga tilraunastuðvanna.
Tilraunastarfsemin hófst í aldar-
byrjun í gróðrarstöðvunum í
Reykjavík og á Akureyri. Frá
Reykjavík fluttist starfsemin að
Sámsstöðum í Fljótshlíð árið
1927. Menn gerðu sér snemma
grein fyrir því, að tilraunir, sem
gerðar væru á tveimur stöðum á
landinu, gætu ekki gefið niður-
stöður, sem giltu fyrir allt landið.
Lítils háttar var gert af tilraunum
víðar, og um skeið var starfrækt
tilraunastöð á Eiðum.
Fyrir um fjörutíu árum var
ákveðið að stofna tilraunastöðvar
á Austurlandi og Vesturlandi til
viðbótar þeim, sem fyrir voru, þótt
það drægist í nærri áratug að koma
því í framkvæmd. Jafnframt var
mönnum fullljóst, að þörf væri á
samræmingu til þess, að til-
raunastarfsemin gæfi sem mestan
árangur. Var því stofnað
Tilraunaráð jarðræktar, sem
stjórnaði starfsemi tilraunastöðv-
anna frá 1947 til 1965, þegar þær
voru sameinaðar Atvinnudeild
Háskólans og Rannsóknastofnun
landbúnaðarins stofnuð. Áður
hafði þó verið góð samvinna þar á
milli, enda fjallaði Tilraunaráð
jarðræktar einnig um starfsemi
Atvinnudeildar Háskólans, eftir
því sem við gat átt.
Ætla má, að tilgangurinn með
sameiningu þessara stofnana hafi
verið að sameina kraftana til efl-
ingar starfseminni. Með samein-
ingunni yrði betur tryggt en áður,
að vísindalegri sérþekkingu yrði
beitt í þágu tilraunastarfseminnar
og að sérfræðingar Atvinnudeild-
arinnar fengju betri starfsvettvang
en áður. Starfsemin hélt hins vegar
áfram í svipuðum farvegi og áður,
þannig að kostir skipulagsbreyt-
ingarinnar sýndu sig ekki, en e. t. v.
gætti nokkurrar óvissu í starfsem-
inni fyrst í stað. Eftir á að hyggja
var naumast við öðru að búast en
að svona færi. Til þess, að skipu-
lagsbreyting komi að gagni, þarf
meira en að yfirstjórn sé flutt til.
Paðþarf starfsfé. Þaðþarfaðsetjaí
gang nýja krafta, sem vinna í þjón-
ustu hins nýja kerfis, jafnframt því
sem starfsháttum er breytt. Þegar
um er að ræða rannsóknastarf-
semi, sem er í uppbyggingu, verður
þetta ekki gert án kostnaðarauka,
því óhugsandi er að ætla sér að
draga saman rannscknastarfsemi,
320 — FREYR