Freyr - 01.06.1980, Page 13

Dýralœknar þurfa margháttuðum störfum að sinna. Greinahöfundur er hér að svœfa hross.
étur. Og enn undirstrika ég, að
smitið berst ekki frá kind til
kindar. Möguleiki er þó á orma-
smiti frá móður til lambs. Þá er
talið, að smitefnið (lirfur) berist
með mjólkinni.
Ennfremur er möguleiki á, að
ormalirfur smiti kind, sem gengur í
mjög blautu húsi. Ormalirfurnar
komast þá í gegnum húðina á fót-
um kindarinnar. En með þokka-
legum fjárhúsum er þessi smitleið
úr sögunni.
Með aldrinum öðlast kindin
ákveðið ónæmi fyrir ormasmiti.
Lömbin og yngra féð er móttæki-
Iegast. Ónæmið hjá eldra fénu er
þó ekki meira en það, að við
óheppilegar aðstæður verður það
að engu.
Frá ómunatíð hafa íslenskir
bændur reynt að forðast ormasmit
í sauðfénu. Sem dæmi má nefna
fjárhús og beitarhús út um allar
jarðir. Síðar er farið að nota
ormalyf og ástandið batnar mikið.
Nýrri ormalyfin, t. d. fenbendazol
(panacur) o. fl., virka einnig á
ormalirfurnar, en allt kemur fyrir
ekki. T. d. virðast engin lyf virka á
ormalirfur, sem liggja í dvala. Og
til hvers að gefa góð og dýr orma-
lyf, ef svo kindunum er sleppt út á
þrælsmitað beitiland strax eftir
ormalyfsgjöfína?
Hvernig er hægt að ijúfa smit-
hringinn? Hvenær á að gefa
ormalyf?
Og hér skulum við nema staðar og
athuga okkar gang. Við skulum
reyna að finna út heppilegan tíma
til að gefa inn ormalyfið, og við
'skulum reyna að rjúfa smithring-
inn kind—ormaegg—lirfa/
gras—kind.
Við rjúfum hringinn með því að
gefa ormalyf og með því að beita á
svæði, sem hafa verið fjárlaus í
lengri tíma, t. d. eitt ár. Hérlendis
er fyrra atriðið vel þekkt, ormalyf
er gefið í tíma og ótíma. Hið síðara,
skiptibeitin, þekkist varla. Ég segi,
að ormalyf séu gefín í tíma og
ótíma. Ég vil þess vegna reyna að
benda á, hvenær og hve oft á að
gefa ormalyf.
Það á að gefa ormalyf að vorinu,
annað hvort rétt fyrir sauðburð
eða þegar fénu er sleppt á fjall.
Hvort gefið er rétt fyrir sauðburð
eða þegar fénu er sleppt, fer eftir
aðstæðum. Meðan ekki er full-
sannað, að nýjustu ormalyfin eins
og til dæmis fenbendazol (pana-
cur) drepi ormaiirfur á öllum stig-
um við inngjöf að haustinu, tel ég
snjallast að gefa ormalyfið (t. d.
panacur) eins nálægt sauðburði og
tök eru á. Þetta er niðurstaða, sem
fengin er með tilraunum gerðum
1977 og 1978. Rétt fyrir sauðburð
er flesta orma og ormalirfur að
drepa (spring rise). Þá er tekið tillit
til mögulegs ormasmits með
FREYR — 327