Freyr - 01.06.1980, Blaðsíða 18

Var það við Skeiðaáveituna, sem
hin óbilgjarna og pólitíska klöpp
kom í ijós?
Jú, það var þar, en ég kann nú ekki
að greina nánar frá því, en þetta
kom eftir á inn í pólitískar deilur.
Annars er það annað,. sem væri
rétt að rifja upp. Það er upphaf
sandgræðslustarfa hér á Skeiðum.
Það var tengt Skeiðaáveitunni og
reyndar forsenda hennar. Þannig
var, að 1908 var danskur verk-
fræðingur fenginn til að gera áætl-
un um Skeiðaáveituna. Hann
áætlaði m. a., að áveita á Skeiðin
mundi kosta um 200 þúsund
krónur, með nauðsynlegum
þurrkskurðum, og hann lagði
mikla áherslu á það í skýrslu sinni
um málið, að áður en hafist verði
handa um framkvæmd verksins,
þurfi skilyrðislaust að vera búið að
hefta uppblásturinn, sem á þeim
tíma var mjög mikill í kringum
Reyki á Skeiðum og mátti segja,
að ógnaði byggð á Skeiðunum.
Sandmökkurinn hefði komiðþvert
á skurðinn úr Þjórsá. Á þessu var
búið að ráða bót, þegar hafíst var
handa, því að fyrsta sandgræðslu-
girðingin var gerð hjá Reykjum
1908.
Þú er búinn að segja mér margt um
myndun sveitarinnar og sögu, en
þú ert að vinna að eins konar
byggðasögu. Viltu segja mér af því
verki?
Búnaðarsamband Suðurlands
ákvað árið 1974, að það yrði einn
liður í því að minnast 70 ára af-
mælis þess að gefa út byggðalýs-
ingu á Suðurlandi. Til þess að sjá
um þetta var skipuð þriggja manna
nefnd, þeir Oddgeir Guðjónsson í
Tungu í Fljótshlíð, sem er for-
maður, Júlíus Jónsson í Norður-
hjáleigu í Álftaveri og ég. Það hef-
ur verið unnið að þessu allmikið og
fyrsta bindið fer nú að koma út, og
í því verður fjallað um fjóra
hreppa í uppsveitum Árnessýslu,
Tungur, Hreppa og Skeið.
Þú ert m eð prófarkir að þessu hér
á borðinu hjá þér. Viltu lýsa því
svolítið, hvernig á málunum er
tekið?
Þetta verður í svipuðu formi og
sumar eldri byggðalýsingar, t. d.
eins og Snæfellingar og Eyfirðing-
ar hafa byggt upp sínar byggða-
lýsingar.
En að rituninni höfum við staðið
þannig, að hver hreppur sér um
textann fyrir sína sveit. Það er
byrjað með 20—30 blaðsíðna
yfirlitsgrein um sveitina. Síðan fær
hver bær eina síðu í ritinu, og þar
verður mynd af húsráðendum og
bæ j arhúsu m. Með svo kröppu formi
er að sjálfsögðu ekki hægt að koma
miklu að, en við sáum ekki, að
tækilegt væri að hafa þetta rýmra,
og höfum því haldið fast við þetta.
Nú, þó að valinn maður hafi
verið fenginn í hverri sveit, var
allmikið verk að samræma það,
sem frá þeim kom. Og á þessu
bindi, sem nú er að koma, hefur
Páll Lýðsson í Litlu-Sandvík í Flóa
séð um ritstjóm. Á titilsíðu mun
eiga að standa, að hann hafi séð
um útgáfuna. Svo er auk þessa
geysilega mikil vinna að safna
myndum. Auk þess er þetta
vandasamt í yfirlestri og verður að
byggja á staðkunnugum mönnum.
Hvað verða þetta mörg bindi?
Við reiknum með, að þetta verði
sex bindi. Nú er þegar farið að
undirbúa annað bindið, og það
verður úr Rangárvallasýslu, og
verður vonandi hægt að fara að
setja það núna í sumar.
Þú ert bókamaður og hefur fengist
við fræðistörf. Finnst þér þeim
fækka, sem fást við fræðagrúsk,
eða finnast þeir í hverri sveit?
Ég held, að það hafi sýnt sig m. a. í
sambandi við þetta verk, að þegar
á reynir, þá finnast menn í hverri
sveit, sem hafa fengist við eitthvað
slíkt, og alls staðar hafa fundist
menn vel fallnir til að leysa þetta af
hendi. Þaðfelsttöluverðsögurituní
þessu. Auk þess sem hverri sveit er
lýst í yfirlitsgreininni, er þar rakin
nokkuð búskapar- og félagsmála-
saga. Og með hverri jörð er rakið
bændatal frá því um 1900. En mér
332 — FREYR