Freyr - 01.11.1983, Page 27

Hross í beitartilraunum i Sölvholti í Flóa. (Ljósm. J. J. D.).
sanngjarnt að gera þá kröfu að
tilraunir þurfi að sanna fullyrðing-
ar áður enn fram eru settar eins og
t. d. að hross séu miklu hættulegri
beitargripir en kindur.
Mun ég nú víkja að nokkrum
órökstuddum fullyrðingum, sem
fram hafa verið settar út frá per-
sónulegu mati viðkomandi, og
svara þeim.
I. Rætt er um slæmt ástand af-
rétta og talið brýnt að fækka
hrossum um allt að helming
sem fyrst. — Hið rétta er að
hrossabændur hafa tekið tillit
til óska sveitastjórna um land
allt og víðast hætt upprekstri
stóðhrossa á afrétti, þótt þeir
gætu staðið að því áfram laga-
lega út frá rétti jarðar. Nú eru
hross aðeins rekin á afrétti í
Húnavatnssýslum og Skaga-
firði í takmarkaðan tíma að
sumri, 7 til 8 vikur um 3 900
hross alls.
II. Sagt er að hrossum hafi fjölgað
verulega. Ekki er haft á móti
reiðhrossum, heldur hitt að
stóðhrossum verði að fœkka.
— Hið rétta er að fjölda
hrossa hefur ætíð verið erfitt
að áætla, en með breyttum
búskaparháttum er talið að
þau séu nú betur talin fram en
áður. Þar kemur fram nokkur
fjölgun. Svo langt aftur sem
tölur greina hefur fjöldi hrossa
verið í landinu um 40 000 eða
frá 1910 til 1970. Eftir þann
tíma verður merkjanleg fjölg-
un hrossa í þéttbýli um 10 000,
þ. e. a. s. stóðhrossum hefur
ekki fjölgað. Þetta má enn-
fremur rökstyðja með ná-
kvæmari skýrslu. Hrossaslátr-
un frá sama tíma er að meðal-
tali 40 ára 1 140 tn og breytist
nær ekki öll árin, nema milli
einstakra ára.
III. Sagt er að fjöldi stóðhrossa
hamli markvissri kynbóta-
starfsemi og mætti fækka
þeim um að minnsta kosti
þriðjung. — Þessi framsetn-
ing stenst engan veginn ef
ofan í hana er farið því að
eftir því sem bóndinn getur
valið líffolald úr fleiri folöld-
um innan sama ræktunarhóps
er von um betri árangur. Mín
reynsla er að tvö af hverjum
10 fæddum folöldum í
skyldum hópi höfði sérstak-
lega til augans og hugans og
að hin 8 svara ekki kostnaði
við uppeldi og tamningu.
IV. Sagt er að hross séu greinilega
orðin of mörg fyrir þá mark-
aði sem tiltækir séu fyrir
hrossaafurðir. — Það sem er
greinilegt í þessari framsetn-
ingu er að hún þarf nánari
skoðunar við. Undanfarin 40
ár hefur verið innanlands-
markaður fyrir um 1000 tn af
hrossakjöti. Okkar innlendi
markaður er að því leyti frá-
brugðinn erlendum hrossa-
kjötsmarkaði, t. d. í Frakk-
landi og Belgíu, að kjöt af
fullorðnum hrossum selst illa,
nema sem saltkjöt. Aðrar af-
urðir hrossa seljast með góð-
um skilum, lífhross, folalda-
kjöt, tryppakjöt og ung-
hrossakjöt án niðurgreiðslna
úr ríkissjóði. Hvað varðar
þetta litla brot af afurðunum í
heild, hrossakjöt af fullorðn-
um, sem selst ekki innan-
lands, (birgðir þetta ár þegar
hrossaslátrun hefst verða lík-
lega um 50 tn), þá er það að
segja, að leitað hefur verið
eftir útflutningi síðustu 3 ár.
Þetta kjöt getur gefið okkur
hæsta skilaverð á kjöti til út-
flutnings eða frá 60 til 80% af
skilaverði. Vandinn er hins
vegar margs konar við þenn-
an útflutning, ýmis höft varð-
andi innflutning til Efnahags-
bandalagslanda og ekki síður
hversu lítið kjötmagn þetta
er. Kaupendur gera kröfu um
ákveðið magn að lágmarki og
einnig að um vikulegar send-
irgar verði að ræða, sem við
eigum erfitt með að uppfylla,
nema því aðeins að stefna að
verulegri fjölgun hrossa í
landinu.
V. Sagt er að hross séu minna en
arðlaus og vikið að því að
þeim megi fækka án þess að
efnahagur bænda skaðist. —
Til allrar hamingju er það þó
svo enn að bændur eru sjálfir
hagstjórar yfir sínum búskap.
Þeir meta hverju sinni og af
nákvæmni, hvað sé hag-
kvæmt og hvað gefi hreinar
tekjur. Það skiptir máli. Frá
öndverðu hafa hrossin í ís-
lenzkum búskap verið við
hlið hins hefðbundna bú-
skapar, sauðfjárræktar og
nautgriparæktar. Mörgum
FREYR — 875