Freyr - 01.09.1987, Síða 17

Timburstokkurinn lagður gegnum sandeiðið.
fengu að sjálfsögðu mikið að leika
sér, og þarna var kjörið og áhuga-
vert leiksvið fyrir þá af ýmsum
ástæðum sem óþarft er að lýsa.
Fullyrða má að allt frá upphafi
og líklega fram undir 1930 hafi
verkið verið unnið með handverk-
færum, rekum af ýmsu tagi. Eftir
að ég fór að muna eftir mér veit ég
með vissu að faðir minn, sem var
góður smiður á tré og járn, smíð-
aði þessar rekur fyrir flesta sem að
verkinu unnu. Þær voru með
sterku blikkblaði, ekki stóru, og
töluvert löngu skafti. Léttar rekur
af þessu tagi komu sér einkar vel
því að sandinum þurfti að kasta
langt vegna þess hve meiri hluti
skurðsins var djúpur.
Einhvern tíma á árunum milli
1915-1920 var byrjað að nota hesta-
rekur við skurðgröftinn, og eins
og nærri má geta var það bæði
mikill flýtisauki og léttir við
verkið.
Nokkur síðustu árin komu svo
jarðýturnar kraftmiklu og urðu til
enn meiri léttis og hagræðis en
fyrr. En alltaf var þetta engu að
síður mikið og kostnaðarsamt
verk.
Loks kom verkfræðingur nokk-
ur með þá hugmynd að réttast
væri að leggja allvíðan timbur-
stokk gegnum sandeiðið. Hann
ætti örugglega að geta flutt vatnið
af enginu og hlyti að endast um
langt árabil.
Eigendur jarðanna samþykktu
þetta og var verkið framkvæmt
með verulegum kostnaði eins og
nærri má geta vorið 1934 eða
1935. Þetta gekk sæmilega nokkur
næstu árin, vatnið náðist þolan-
lega út svo að hægt var að nýta
engið.
En nú gerðust brátt ýmsar og
raunar óvæntar breytingar sem
ollu því að dagar þessa góða og
gjöfula engis voru senn taldir.
Fyrst er þá að nefna það að
víkin inn af sandeiðinu grynntist
mikið í stórbrimi eitt haustið, svo
að vatnsrennslið að stokknum
tepptist verulega. í öðru lagi
skemmdist stokkurinn mikið hvað
eftir annað í stórbrimum hausts og
vetrar. í þriðja lagi gerðist svo
það, sem ég gat um síðast í fyrri
grein minni, að nýr tími hélt
innreið sína og gjörbreytti búskap-
arháttum bænda. Sú breyting, eða
raunar bylting, olli því að engja-
heyskapur lagðist nær alls staðar
niður, og svo varð einmitt á bú-
jörðunum stóru í Skógum og Ær-
lækjarseli í Öxarfirði. Vatninu af
Lónaenginu góða var síðast hleypt
af vorið 1958 og engið þá nytjað
að nokkru í síðasta sinn.
Tæpast þarf að taka fram að
auðvitað þurfti að hafa gott eftirlit
með vatnsrennslinu gegnum sand-
eiðið allt sumarið þangað til
engjaheyskapnum lauk. Það var
Freyr 665