Freyr - 15.11.1989, Blaðsíða 17

Ólifuð ór við 70 óra aldu*
14.98

12.20

■ 1966-70
□ 1987-88
Mynd 4: Súlurnar (og tölurnar) sýna hversu mörg ár 70 ára gamlir
Islendingar áttu að meðaltali eftir ólifuð, annars vegar á tímabilinu
1966-70 (svörtu súlurnar) og hins vegar á árunum 1987-88 (Ijósgráu
súlurnar).
Mynd 5: Myndin sýnir hlutfallslega fœkkun bœnda frá 1976-1988,
samdrátt í mjólkurframleiðslu 1978-1988 og samdrátt í kjötframleiðslu
1978-1988. Heimild: Gunnar Guðbjartsson, „Hvaða breytingar hafa
orðið áfjölda bœnda og búskap þeirra?“ Freyr, 17.-18. tbl. 1989.
skilyrðum fyrir rétti til lífeyris-
greiðslna og aukinna réttinda, sem
mjög höfðu breytt upphaflegum
forsendum, þótti óhjákvæmilegt
að framlengja lögin um 5 ár, eða til
ársloka 1989, og voru lagaákvæði
um fjármögnun útgjalda vegna II.
kafla laga um Lífeyrissjóð bænda
framlengd á hliðstæðan hátt.
I sambandi við kjarasamning
ASI og vinnuveitenda 1. maí síð-
astliðinn gaf ríkisstjórnin fyrirheit
um að hún myndi beita sér fyrir
framlengingu laganna um eftirlaun
til aldraðra þannig að þau féllu
ekki úr gildi í lok þessa árs. Ekki er
vitað til hve langs tíma ætlunin er
að framlengja lögin né með hvaða
hætti. Stjórn Lífeyrissjóðs bænda
hefur farið þess á leit við fjármála-
ráðuneytið að greiðsluákvæði II.
kafla gildandi laga um sjóðinn
verði framlengd um a.m.k. 5 ár. Á
árinu 1988 voru lífeyrisgreiðslur
samkvæmt II. kafla laga um Líf-
eyrissjóð bænda, þ.e. til aldraðra
bænda, 141 milljón króna, eða lið-
lega 57% af heildarlífeyrisgreiðsl-
um sjóðsins. Það er því verulegt
hagsmunamál fyrir sjóðinn að
ákvæði um fjármögnun þessara líf-
eyrisgreiðslna verði framlengd.
Áður hefur verið vikið að verð-
bólguskeiði því sem hófst á önd-
verðum síðasta áratug og er ef til
vill ekki enn séð fyrir endann á,
(sjá mynd 1). Árið 1979 voru fyrst
sett lög sem fólu í sér ákvæði um
verðtryggingu sparifjár og lánsfjár,
svonefnd Olafslög, sem kennd eru
við Olaf heitinn Jóhannesson, þá-
verandi forsætisráðherra. Frá 1971
og fram til þess tíma voru raun-
vextir yfirleitt neikvæðir. Á þess-
um tíma rýrnuðu eignir lífeyris-
sjóðanna verulega og er þar komin
ein veigamesta ástæðan fyrir
slæmri stöðu þeirra um þessar
muændir. Þetta á ekki hvað síst við
um Lífeyrissjóð bænda.
Aldursskipting sjóðfélaga
Það skiptir verulegu máli fyrir af-
komu lífeyrissjóðs hvernig aldurs-
skiptingu sjóðfélaganna er háttað.
Þetta á einkum við vegna þess að
bótaákvæði íslenskra lífeyrissjóða
eru yfirleitt hagstæð þeim, sem
geta ekki lengur talist ungir þegar
lífeyrissjóður er stofnaður. Alla
jafna er eldri hluti sjóðfélaga þiggj-
endur úr sjóðnum, en yngri hlutinn
greiðendur. Það segir sig sjálft að
því stærri sem hluti greiðenda er,
þeim mun öflugri verður uppbygg-
ing sjóðsins. Þá er sagt að aldurs-
skiptingin sé hagstæð. Sé þessu
öfugt farið, er aldursskiptingin
kölluð óhagstæð. Rétt er að geta
þess að öflug sjóðsmyndun er eng-
an veginn einhlítur mælikvarði á
fjárhagsstöðu lífeyrissjóðs, en hér
gefst ekki tóm til að fara lengra út í
þá sálma.
í árslok 1983 voru 15,3% af sjóð-
félögum Lífeyrissjóðs bænda 70
ára eða eldri. Á mynd 3 er þetta
hlutfall borið saman við sex lífeyr-
issjóði, sem eru, ásamt Lífeyris-
sjóði bænda, taldir vera stærstu
lífeyrissjóðir landsins í nýlegri
blaðagrein. Samanburður við aðra
sjóði er á svipaða lund. Þetta sýnir
glögglega hversu aldursskipting
sjóðfélaga í Lífeyrissjóði bænda er
miklu óhagstæðari en í öðrum ís-
lenskum lífeyrissjóðum. Þessi
óhagstæða aldursskipting er megin
22. NÓVEMBER 1989
Freyr 919