Freyr - 01.05.1994, Blaðsíða 24

%
Steypa Gúmmímottur Annað
Básgólí
B 1. eink. {'/Z- 2 oin.it. 'liítl 3. eink.
Mynd 2. Dreifing einkunna fyrir þrif kúa í mismunandi
básgerðum (n=533).
%
Ristar Flór Annað
Flórgerð
1. etnk. V/A 2. eink. ... 3. eink.
Mynd 3. Dreifing einkunna fyrir þrif kúa í básum með
mismunandi flórgerðir (n=533).
með viftu eða ekki, höfðu greinileg
áhrif þar á.
Bæði básar og kýr voru hreinni ef
gúmmímottur voru í básunum en
ekki ber múrhúð. Á mynd 2 er dreif-
ing einkunnanna fyrir þrif kúa sýnd.
Fyrsta einkunn var gefin væri aftur-
hluti kýr hreinn og þurr, minni
háttar óhreinindi gáfu aðra einkunn
en væri kýrin blaut eða með klepra
fékk hún þriðju einkunn. Yfir heild-
ina litið voru 25% kúnna með fyrstu
einkunn, 40% með aðra og 35%
með þriðju. Um helmingur kúnna á
básum með múrhúð fengu þriðju
einkunn en einungis ríflega 10% kúa
á gúmmímottum dæmdust svo
óhreinar. Greinilega er óhætt að
hvetja til aukinnar notkunar gúmmí-
motta.
Á mynd 3 má sjá einkunnir fyrir
þrif kúa í básum með mismunandi
flórgerðir. Bæði básar og kýr voru
hreinni framan við ristarflóra en
opna flóra. Básar með ristarflór
voru að meðaltali styttri en hinir
(133 cm á móti 144 cm) en munurinn
var ekki nægur til að skýra mismun-
andi þrif. Líklegra er að ef flórinn er
opinn liggi halar kúnna í honum og
þær slái síðan óhreinindum um sig er
þær standa upp.
Ekki fannst öruggt samband milli
hita- og rakamælinga og þrifa bása/
kúa. Til að sýna fram á slíkt sam-
band þarf væntanlega víðtækari
mælingar.
Á mynd 4 er stærðardreifing bása í
fjósunum sem könnunin náði til.
Um það bil helmingur allra bása var
innan þeirra marka sem leiðbein-
ingaþjónustan hefur mælt með (135-
145 cm). Það er öruggt að heppileg-
asta báslengdin fyrir íslenskar kýr er
innan þessara marka, og engin aug-
ljós rök mæla með öðrum stærðum.
Áhrif báslengdar á þrif kúa voru
Tafla 1. Samhengi meðferðar- og
aðbúnaðaratriða í fjósum við
frumutölu (FT).
Atriði Lág FT Há FT
Kýr klipptar Já Nei 75% býla 25% býla 45% býla 55% býla
Tómmjaltir: Oft Stundum Sjaldan 0% býla 50% býla 50% býla 43% býla 47% býla 10% býla
Notkun spenadýfu: Já Nei 35% býla 65% býla 10% býla 90% býla
Hæðarmunur báss og jötu (meðaltöl): 2,9 cm -1.4 cm
Lægsta lýsing í básum (meðaltöl): 43 lux 28 lux
lítil; aðeins 3,5% af breytileika í
þrifum kúnna mátti rekja til
báslengdar. í erlendum rannsókn-
um hefur fundist samband milli hæð-
ar jötukants og þrifa kúa/bása. Þetta
samband kom einnig fram hér en var
mjög veikt.
Stuttir básar og háir jötukantar
eru því ekki trygging fyrir hreinum
kúm. Ástæðnanna er að leita annars
staðar og þá fyrst og fremst í stað-
setningu brynningarskála, gólfgerð,
flórgerð, og síðast en ekki síst góðri
hirðingu.
Á mynd 5 er tíðnidreifing hæðar
jötukants í þeim bása-fjósum sem
könnunin náði til. Erlendar rann-
sóknir sýna að kýr líða verulega fyrir
hærri jötukant en 20-25 cm (sjá fyrri
grein). Við ríflega helming básanna
er jötukantur hærri en 20 cm. Svo
hár jötukantur gerir sáralítið gagn
en getur fjölgað spenastigum og
aukið vanlíðan kúnna.
Önnur atriði.
Meirihluti bænda þvoði hverja kú
með hreinum þvottaklút (62,5%) en
innan við helmingur (42,5%) not-
uðu sýnakönnu. Einn klútur á kú og
markviss notkun sýnakönnu eru
grundvallaratriði í baráttunni við
júgurbólgu og óæskilegar örverur í
mjólk.
Almennt kom fram mikil fjöl-
336 FREYR - 9'94