Freyr - 01.09.1995, Blaðsíða 24

Dýrafóður og afurðir dýra
sem nýttar eru til manneldis
Skýrsla vinnuhóps ó vegum Landlœknisembœttisins,
mars 1995
Formáli
Á undanförnum mánuðum hefur starfað óformlegur
vinnuhópur á vegum Landlæknisembættisins. I hópnum
hafa verið Olafur Olafsson landlæknir, Halldór Run-
ólfsson dýralæknir og heilbrigðisfulltrúi, Dagmar Vala
Hjörleifsdóttir dýralæknir og heilbrigðisfulltrúi og
Halldór Jónsson héraðslæknir á Akranesi.
Hópurinn var í upphafi kallaður saman af landlækni til
að ræða m.a. um hugsanleg tengsl ýmissa vandamála af
læknisfræðilegum toga og neyslu innfluttra sem inn-
lendra matvæla sem gerð eru úr afurðum dýra sem og
dýrafóðurs. Á þessu ári ganga í gildi nýjar reglur sam-
kvæmt EES samningi á innflutningi, m.a. á erlendum
landbúnaðarafurðum.
Markmið með vinnu hópsins hefur verið að kanna
ýmsa þá þætti sem tengjast afurðum dýra sem nýttar eru
til manneldis, t.d. hreinleika þeirra og hugsanleg skaðleg
áhrif þessara þátta á heilsufar manna.
Helstu þœttir sem skoðaðir luifa verið eru eftirfarandi:
1. Dýrafóður, eftirlit með innflutningi og hugsanleg
mengun þess með sýklum svo sem Salmonella.
Einnig ólögleg notkun sýklalyfja og vaxtaraukandi
efna í fóðri.
2. Notkun hormóna og annarra vaxtaraukandi efna í
landbúnaði erlendis. Sérstaklega er það efnið BST
(Bovine Somatropin Hormone) í mjólk sem hefur
verið skoðað, en notkun þess hefur nýverið verið
leyfð í Bandaríkjunum.
Aðilar vinnuhópsins hafa aflað upplýsinga frá opin-
berum aðilum víða að, en þó sérstaklega frá Svíþjóð,
Bretlandi, ESB í Brussel og Bandaríkjunum. Meðal
annarra hafa samtök erlendra neytendasamtaka sent
upplýsingar og þar hefur t.d. komið fram að þessi
samtök telja að mjög víða sé pottur brotinn hvað varðar
ólöglega notkun ýmissa hormóna- og sýklalyfja í dýr og
dýrafóður, hverra afurðir eru nýttar til manneldis. Ekki
hefur verið gerð könnun hérlendis hvort um geti verið að
ræða slíka ólöglega notkun, en þær takmörkuðu rann-
sóknir sem gerðar hafa verið á leifum slíkra efna í
íslenskum landbúnaðarafurðum benda ekki til að svo sé.
Nauðsynlegt er að stórefla eftirlit með innfluttum
landbúnaðarafurðum og dýrafóðri.
Upplýsingar hafa einnig komið frá innlendum aðilum,
t.d. forstöðumanni Aðfangaeftirlits ríkisins með fóðri.
Landlœknir
Ágrip
Notkun hormónalyfja til að auka vöxt alidýra og
mjólkurmyndun er leyfð í Bandaríkjunum. I ríkjum ESB
er notkun ekki leyfð, en samkvæmt skýrslu Samtaka
evrópskra neytendasamtaka í Brussel, þá er við lýði
umfangsmikil ólögleg notkun þessara lyfja. Á síðustu
árum hafa komið til ný lyf, t.d. beta-agonistar og BST
sem notuð eru ólöglega, auk hinna eldri sem áður voru
þekkt, s.s. Stilbesterol.
Könnun eins lyfjafyrirtækis (Solvay - Duphar) árið
1992 á ólöglegri lyfjanotkun í ESB ríkjum leiddi í ljós
að sala á skráningaskyldum dýralyfjum, m.a. hormónum
sem notaðir voru ólöglega í alidýrum, var allt frá því að
vera um 8% í Danmörku, 9% í Bretlandi, 12% í
Hollandi, 22%^ í Þýskalandi, 25% í Frakklandi, 36% í
Belgíu, 40% í írlandi og upp í 70% á Italíu. Samkvæmt
upplýsingum í nýlegri skýrslu frá ESB fundust lyf af
flokki beta-agonista í 9% kálfa- og nautakjöti í Belgíu
og 6% í Frakklandi. Sýklaleifar fundust í 15% af
nautakjöti í Belgíu.
Hugsanlegt er að farið verði að flytja inn ýmsar
dýraafurðir, sem ekki hafa verið fluttar inn áður, m.a. frá
ofangreindum löndum á árinu 1995. Talið er að fyrst um
sinn verði aðallega um að ræða osta, jógúrt, svínaskinku
og unnar alifuglaafurðir.
Ekki er ljóst hverning staðið verður að eftirliti með
þessum aukna innflutningi til að tryggja íslenskum
neytendum að vara þessi sé ekki af lakari gæðum, en það
sem framleitt er hérlendisv
Aðstaða eftirlitsaðila á íslandi er mjög takmörkuð til
að sinna núverandi innflutningi á matvælum og mjöli,
hvað þá auknum innflutningi, þar sem sýni eru ekki
reglulega send til greiningar. Nauðsynlegt er að hafa
eftirlit með lyfjuin, hormónum og sýklum í fóðri. Eftirlit
sem eingöngu byggir á skoðun vottorða nægir ekki nema
frá viðurkenndum vottunarstofnunum sem njóta trausts
yfirvalda.
Vinnuhópurinn gerir ákveðnar tillögur um aukið
eftirlit með innflutningi matvæla, sjá rammagrein hér til
hliðar.
1. Dýrafóður - athuganir ó fóðri í fóður-
blöndunarstöð í Korngörðum fró ógúst
1994 til október 1994
Sýnatökur á svínafóðri fóru fram í kornhlöðu MR í
Korngörðum við Sundahöfn á áðurnefndu tímabili.
376 FREYR - 9'95