Freyr - 01.05.1997, Side 33

5. mynd. Vaxtarhraði endurvaxtar í einœru rýgresi á Möðru-
völlum 1993-1995. Meðalhiti á dag var 9,6°C.
Haframir koma illa út í þessari til-
raun sem stafar m.a. af því að þeir
eru slegnir aðeins of snemma miðað
við þroska og endurvöxtuf er nánast
enginn eftir slátt.
Nýting einærs rýgresis tii
beitar, sláttar og
innifóðrunar
Á kúabúinu á Möðruvöllum er reynt
að halda til haga og skrá sem flestar
upplýsingar um árangur og gæði
ræktunarinnar. Sumarið 1992 og
veturinn þar á eftir var gert sérstakt
átak til að fylgjast með nýtingu á
einæru rýgresi.
Á 10.11. mynd og í 3. töflu má sjá
hvemig rýgresið var nýtt. Frá 17.
júlí til 13. ágúst var kúnum rand-
beitt á rýgresið frá suðri til norðurs,
en 6. ágúst var nyrsti hlutinn
sleginn í rúllur (10. mynd). Með rý-
gresinu höfðu kýrnar aðgang að
áborinni há og einnig vetrarrepju
þegar leið á. Seinni umferðin hófst
4. september
og henni lauk
um 25. septem-
ber og þá var
landið beitt frá
vestri til
austurs (11.
mynd). Af-
gangurinn var
sleginn í rúllur
30. september.
Kýrnar höfðu
allan tímann
aðgang að vetr-
arrepju og úr-
sérsprottnum
úthaga. I 3.
töflu gefur að líta yfirlit yfir hvemig
rýgresið var nýtt. Um veturinn var
fóðmnarvirði verkaðs rýgresis met-
ið ásamt öðm rúlluheyi af fjósa-
meistara.
Kúabændur kvarta yfir lélegri
nýtingu á endurvexti, sérstaklega á
túnum eða í rýgresi sem hefur verið
beitt. Mælingar okkar staðfesta að
heildamýting rýgresis versnar til
muna ef það er beitt miðsumars. Á
12. og 13. mynd em sýndar niður-
stöður úr uppskerumælingum á rý-
gresi sumarið 1992. í upphafi beit-
arinnar vom kýmar settar of skarpt
á rýgresið þannig að hlutfallsleg
nýting varð ekki nægjanlega góð,
eða um 70%. Best varð hún 85% á
miðsumarbeitinni í kringum 3.
ágúst, rúmlega tveimur vikum frá
upphafi beitar. Eftir það fór nýting-
in að versna aftur og fór niður í 65%
13. ágúst, þegar kýmar vom teknar
af beitinni (12. mynd). Þá var rý-
gresið að mestu lagst en þó ekki
mikið skriðið. Beitartíminn varð því
ríflega 3 vikur, og nýtt uppskera
u.þ.b. 2400 fóðureiningar, eða tæpir
30 hestburðir þurrefnis af hektaran-
um.
Uppskeran á rýgresinu, sem var
slegið í rúllur, mældist 47 hestburð-
ir/ha við hirðingu. Þegar endurvöxt-
urinn var síðan beittur sniðgengu
kýmar nánast algjörlega rýgresið
sem þær höfðu verið á miðsumars,
þrátt fyrir að séð var til þess að þær
höfðu ekki haft aðgang að hverjum
bletti (rönd) nema í 23 daga (sjá
skipulag á 10. mynd). Um haustið
var enginn sjáanlegur munur á rý-
gresinu sem hafði verið beitt (B+B)
og því sem hafði verið slegið mið-
sumars (S+B). Einungis ein kýr (af
um 35) virtist bíta bitna rýgresið
eitthvað að ráði. Nýtingin var líka
eftir því, eða 23% í bitna rýgresinu
en 95% í því slegna (13. mynd). í
nýttum fóðureiningum af hektaran-
um gera þetta um 260 annars vegar
og 1200 hins vegar (4. tafla). I 4.
töflu er einnig að finna áhrif nýttrar
uppskeru á meðalkostnað á fóður-
einingu. Kostnaður á fóðureiningu
er mestur í rýgresinu sem er ein-
göngu beitt þrátt fyrir að ræktunar-
kostnaður er þar lægstur. Eins og
fyrri athuganir hafa sýnt er það
nýtta uppskeran sem ræður mestu
um það hvað fóðureiningin kostar.
Odýrustu fóðureiningamar fengust
með því að tvíslá rýgresið eð beita
endurvöxtinn eftir slátt. Hér er þó
ótalinn kostnaður við fóðmn sem er
meiri í slegnu en beittu rýgresi.
Benda má á að fyrri rannsóknir sýna
að ódýrustu fóðureiningarnar til
haustfóðmnar fást með beit á vetr-
arrepju eða næpum.
Á 14. mynd er sýnt hversu mikil
uppskera þurrefnis var hirt af velli
eftir meðferðum. Þar kemur B+B
liðurinn verst út með einungis um
45% af uppskem S+S sem kemur
best út. Vert er að ítreka að hér em
einungis um eins árs niðurstöður að
ræða. Engu að síður gefa þær mjög
sterkar vísbendingar um þann mikla
mun á nýtingu sem um getur verið
að ræða á einu búi. Þá má einnig
geta þess að kúnum stóð til boða
mikið af úrvals beit.
2. tafla. Grænfóðurbiöndur og sáðmagn
Tilraunaliður Sáðmagn, kg/ha
Grænfóðurbygg (Jenný) 200
Sumarhafrar (Sol II) 200
Sumarrýgresi (Barspectra) 40
Vetrarrýgresi (EF486) 40
Grænfóðurbygg + sumarrýgresi 150 + 30
Grænfóðurbygg + vetrarrýgresi 150 + 30
Grænfóðurbygg + sumarhafrar 150 +_ 150
Sumarhafrar + sumarrýgresi 150 + 30
Sumarhafrar + vetrarrýgresi 150 + 30
Sumarrýgresi + vetrarrýgresi 30 + 30
5. ‘97-FREYR 201