Freyr - 01.05.1997, Qupperneq 37

ert síðri en rýgresið og hefur þann
kost að spretta ekki úr sér og getur
við góðar aðstæður gefið uppskeru
árið eftir. Margt er þar enn órann-
sakað áður en hægt er að mæla al-
mennt með þeirri ræktun.
Rýgresi til sláttar og rúlluverk-
unar eingöngu, er dýr valkostur
miðað við vallarfoxgras með sæmi-
lega endingu, en góður kostur mið-
að við annað grænfóður eins og
bygg og hafra. Þó geta alltaf komið
upp þær aðstæður að grænfóður-
ræktun sé nauðsynleg í heyöflun
vegna kals eða endurræktunar og þá
er rýgresið góður valkostur. Vetrar-
rýgresi í blöndu með byggi virðist
gefa talsverðan uppskeruauka mið-
að við bygg eða hafra í hreinræktun.
Endurvöxt rýgresisins má nýta til
sláttar en hann er einnig afar góður
til haustbeitar. Rúlluverkað rýgresi
þykir á Möðruvöllum vera afbragðs
gróffóður í upphafi innistöðu og
fram eftir vetri. Hins vegar hefur
mælst mikið meltanleika og pró-
teintap í rýgresi og geymsluþol þess
er takmarkað.
Helstu heimildir
Jarðræktarrannsóknir. Fjölrit RALA nr. 154,
165, 175, 181.
Hólmgeir Bjömsson & Jónatan Hermanns-
son, 1987. Áburðartími, skipting áburðar
og sláttutími. Rit Ráðunautafundar 1987,
77-91.
Magnús Óskarsson & Matthías Eggertsson,
1991. Áburðarfræði. Búnaðarfélag íslands
2. útg., 135 bls.
Matthías Eggertsson & Bjami E. Guðleifs-
son, 1974. Um rýgresi og samanburð á
þremur stofnum þess. Ársrit Ræktunar-
félags Norðurlands 71, 16-35.
Riewe M.E. & C.L. Mondard Jr., 1985. The
ryegrasses. í: Forages, The Science Of
Grassland Agriculture. Iowa State Uni-
versity Press, 241-246.
Ríkharð Brynjólfsson, 1995. Fóðurræktar-
rannsóknir. í: Tilraunaskýrslu Bænda-
skólans á Hvanneyri 1994, 18-19.
Þóroddur S.veinsson & Gunnar Ríkharðsson,
1991. Nýting og arðsemi grænfóðurrækt-
ar. Freyr, 87:295-305.
Þóroddur Sveinsson, 1994. Verkun heys í
rúlluböggum. Rit Ráðunautafundar 1994,
220-228.
Þóroddur Sveinsson, 1997. Einært rýgresi til
sláttar og beitar: Rit Ráðunautafundar
1997, 152-164.
Þóroddur Sveinsson & Bjami E. Guðleifs-
son, 1997. Geymsluþol rúllubagga. Rit
Ráðunautafundar 1997, 195-203.
Umhverfismál og ímynd íslands
Framhald afbls. 172
í fjórða lagi þarf að miðla upplýsingum. Þó að aðstæður séu breytilegar
milli landa og landshluta glíma margir við sömu vandamálin. Víðtæk út-
gáfustarfsemi um þessi efni á sér þegar stað, auk þess sem Intemetið gegnir
hér vaxandi hlutverki.
Dagana 23.- 25. maí sl. efndi fræðslusambandið „Norræn fullorðins-
fræðsla", FNV, sem ísland á aðild að, til fræðslufundar í Horten í Noregi,
þar sem kynnt var starfsemi LA21 á Norðurlöndunum, einkum í Svíþjóð og
Noregi. Þar kom fram að vel hefur gengið í þessum löndum að framfylgja
LA21, Verkefnið er í gangi í öllum sveitarfélögum í Svíþjóð og flestum í
Noregi. Umhverfismál fá vaxandi athygli í Danmörku, einkum vandamál
varðandi mengun gmnnvatns, en frá Finnlandi lágu ekki fyrir upplýsingar.
í Agenda 21 er sett það markmið að í síðasta lagi árið 1996 hafí í öllum
löndum verið komið á samráði við íbúana um staðbundnar verkefna-
áætlanir, LA21. Norðmenn og Svíar sýndu fram á að þeir hafa staðið sig vel
í þeim efnum. Augljóst er að í þessum löndum hefur verkefnið verið undir-
búið vandlega. Þrenn meginsjónarmið hafa komið þar upp. í fyrsta lagi að
byggja starfsemina upp neðan frá, þ.e. hafa almenning, unga sem aldna,
með í ráðum um það hvað unnt sé að gera til að bæta umhverfið. f öðru lagi
að hafa yfirsýn yfír umhverfismálin, þ.e. að vandamálunum sé ekki einung-
is ýtt yfir á aðra. í þriðja lagi hefur verið lögð áhersla á að nálgast umhverf-
ismál á jákvæðan hátt, þ.e. að leita eftir hvað einstaklingurinn vill og getur
lagt af mörkum til að bæta umhverfi sitt, fremur en vonleysislegt tal um
hversu illa sé komið í þessum málum á heimsvísu.
Víða í borgum og bæjum í þessum löndum eru starfandi hverfasamtök.
Þau hafa reynst hentugur vettvangur í þessu starfí, haldið umræðufundi og
skilað skriflegum hugmyndum. í dreifbýli í þessum löndum er yfirleitt stutt
í næsta þorp eða bæ þar sem sams konar starf hefur farið fram að frumkvæði
starfsmanna LA21 sem starfa á vegum viðkomandi sveitarfélags.
Fróðlegt er að kynnast viðhorfum fólks eins og þau koma fram í skrifleg-
um gögnum frá þessum fundum. Á fundi í sveitarfélaginu Holsljunga í Sví-
þjóð, sem haldinn var 23. október 1996, var kallað eftir hugmyndum um
hvernig fólk vildi hafa umhverfi sitt í framtíðinni. Svörin voru m.a.: Regn-
vatn sé drykkjarhæft, villt ber séu neysluhæf, súr stöðuvötn verði ósúr og
fyllist aftur af fiski, draga úr akstri bíla, endurvinna timbur, málma, gler og
annað, matur sé framleiddur í nágrenninu, iðnaðurinn hreinsi reykinn sem
hann sleppir út í andrúmsloftið, sjónvarpslausir dagar en fólk hittist í stað-
inn, dregið verði úr hávaða.
I framhaldi af þessum þætti fylgja síðan tillögur um verkefni og fram-
kvæmd þeirra eins og mælt er fyrir í starfsáætlun, og greint er frá hér að
framan.
Ljóst er að þessi framkvæmdaáætlun, LA21, er skammt á veg komin hér
á landi, þó að ísland eigi fulla aðild að samþykktum Ríó ráðstefnunnar.
Fyrir því geta verið ýmsar skiljanlegar ástæður, svo sem að staðan í ýmsum
þáttum umhverfismála sé hér betri en t.d. á meginlandinu. íslendingar hafa
hins vegar ætlað sér stóra hluti sem land hreinleika og umhverfísvemdar.
Með hliðsjón af því er full ástæða til að hrinda af stað héraðsbundnum verk-
efnaáætlunum Agenda 21, LA21. Að öðrum kosti verður erfiðara að halda
uppi ímynd Islands sem forystuland hreinleika og umhverfisvemdar.
M.E.
5. ‘97-FREYR 205