Freyr - 01.07.2001, Blaðsíða 14

Kornrækt á nýrri öld
Reynsla og þróun
í kornrækt á Þorvaldseyri í 40 ár
Upphaf kornræktar
undir Eyjafjöllum
Árið 1960 hóf Eggert Ólafsson
tilraunir með kornrækt á Þorvalds-
eyri. Vakti hann áhuga fleiri bænda
í sveitinni og tveimur árum síðar
tóku 10 bændur sig saman og stofn-
uðu kornræktarfélag Eyfellinga.
Meginmarkmið þess var að gera til-
raunir með kornrækt á Skógasandi.
Það má segja að það hafi verið
mikil bjartsýni að hefja kornrækt á
því svæði því að þar hafði ekki
vaxið stingandi strá í hundruðir ára.
Fyrsta árið var byggi sáð í 28 hekt-
ara, höfrum í tvo hektara og hveiti í
þrjá hektara. Keypt var Cormick
komþreskivél sem var dregin af
traktor. Uppskeran var fremur rýr
og um að kenna þurru og köldu
sumri. Ekki er vitað um uppskeru-
tölur. Segja má að komskurðurinn
hafi verið sögulegur því að þama
var sleginn fyrsti hveitiakur hér á
landi frá upphafi Islandsbyggðar.
Skógasandur var ekki heppilegur
fyrir komrækt þar sem þar þurfti
mikinn áburð og skemmdir urðu í
þurrkatíð. Svo fór að menn tóku
land á leigu í Drangshlíð og Ey-
vindarhólum þar sem vom órækt-
aðir móar. Þar gekk betur með
kornræktina. Árið 1965 varð
uppskeran 26 tunnur á hektara full-
þurrkað og malað. Þurrkunin fór
fram í grasmjölsverksmiðjunni á
Hvolsvelli sem þá starfaði. Á
þessum ámm reyndu menn að gera
sér grein fyrir kostnaði við kom-
rækt og varð niðurstaðan eins og
sjá má í töflu 1.
Það má segja að þessi fimm ár
hafi verið mönnum mikil reynsla
og ýmislegt komið í ljós við rækt-
un og ekki síst við meðhöndlun
komsins. Gerðar voru frumstæðar
14 - f R€YR 9/2001
Ólafur
Eggertsson,
bóndi,
Þorvaldseyri
undir Eyjafjöllum
þurrkstíur og blásið köldu lofti til
þurrkunar sem kom svo í ljós að
gekk ekki og kominu var því mok-
að aftur í sekki og flutt í þurrkun á
Hvolsvöll með tilheyrandi tilkostn-
aði. Aldrei heyrði ég að menn
hefðu nokkurn tíma reynt að súrsa
komið.
Árið 1968 lagðist félagið af og
var komrækt þá eingöngu stunduð í
heimalandi hér á Þorvaldseyri og
hefur aldrei fallið niður þessa dags.
Á þessum árum voru prófuð nokk-
ur yrki af byggi og höfrum. Náið
samstarf var við tilraunastöðina á
Sámstöðum undir stjórn Klemenzar
Kristjánssonar og síðar Kristins
Jónssonar. Faðir minn lærði mikið
af Klemenzi og má segja að hann
hafi haft mikil áhrif á hann og vak-
ið með honum áhuga á komrækt-
Tafla 1.
Kostnaður, kr/ha
Árið 1965 1966
Fræ 0,63 1,88
Áburður 1,03 2,26
Vinna 0,95 0,92
Flutningur 0,24 l,23a)
Þurrkun 0,94
Afskriftir véla 0,20 0,30
Samtals 3,99 6,99
Kostnaður v/fóðurbl. 7,04 7,26
Uppskera (tunnur) 26 13
a) Flutningur og þurrkun samtals.
inni. Einnig má nefna að faðir minn
kynnti sér komrækt í Noregi, heim-
sótti bændur og rannsóknarstöðvar
og var áskrifandi að landbúnaðar-
blöðum svo sem Norsk Landbruk.
Áttundi áratugurinn
Á þessum árum var fyrsta sáðvél-
in keypt en áður hafði verið dreif-
sáð með áburðardreifara. Þá var
einnig keyptur fjórskorinn plógur.
Vélakaupin voru verulegt framfara-
skref. Hér á Þorvaldseyri var kom-
ið upp þurrkaðstöðu á þartilgerðu
súgþurrkunargólfi í vélageymslu.
Smíðaður var ofn og notaður mið-
stöðvarbrennari til hitunar á lofti
sem blásið var undir. Á þessum ár-
um var oftast verið með korn í um
7 hekturum, en upp úr 1980 var al-
gengt að vera með um 12-14 hekt-
ara. Komuppskeran var talin ágæt
ef hún var í kringum 2,5 tonn á ha.
Kornið var aðallega notað í svín
sem voru hér í um 30 ár. Hálmurinn
var bundinn í litla bagga og seldur
til Bjarna Helgasonar á Laugalandi
í Borgarfirði til svepparæktunar og
stóðu þau viðskipti í 15 ár.
Níundi áratugurinn
Áhugi manna á komrækt fór
vaxandi, einkum í Landeyjum,
Mýrdal og undir Eyjaföllum, enda
kjamfóðurverð hátt þar sem tollar
vom lagðir á innflutt kjamfóður
(svonefndur kjarnfóðurskattur).
Hér á Þorvaldseyri var keypt ný
kornþreskivél árið 1987, sjálf-
keyrandi af Massey Ferguson
gerð. Um þessar mundir hóf Land-
græðsla ríkisins tilraunir með að
þreskja lúpínu með vél, en það
hafði ekki verið gert áður. Því var
ákvörðunin um vélakaupin gerð í
nokkm samráði við Landgræðsl-