Freyr - 01.07.2001, Blaðsíða 32

Gæðastýring
í sauðfjárrækt
Viðtal við Sigurð Eiríksson, starfsmann endurmenntunardeildar
Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri við framkvæmd gæðastýringar í sauðfjárrækt
Samkvæmt samningi um
framleiðslu sauðfjárafurða
milli Bændasamtaka ís-
lands og ríkisins hefst
gæðastýring í sauðfjárrækt hinn 1.
janúar 2003. Haldin hafa verið
námskeið um allt land þar sem
gæðastýringin hefur verið kynnt,
gæðahandbók afhent og farið yfir
uppbyggingu hennar og leiðbein-
ingar varðandi þær skráningar sem
áskildar eru.
Hvenœr hófust námskeiðin ?
Námskeið í gæðastýringu hófust
um miðjan mars og sá Landbúnað-
arháskólinn á Hvanneyri um undir-
búning þeirra og naut við það góðr-
ar aðstoðar ráðgjafarnefndar um
gæðastýringu í sauðfjárrækt en
hana skipa Jóhannes Sveinbjörns-
son, formaður, Gunnar Guðmunds-
son og Jóhannes Ríkharðsson.
LBH sá svo um framkvæmd nám-
skeiðanna í samvinnu við sauðfjár-
ræktarráðunauta í hverju héraði.
Tilgangur og markmið námskeið-
anna?
Gæðastýring í sauðfjárrækt hefur
tvíþættan tilgang. Annars vegar er
um að ræða rekjanleika og skil-
greindar framleiðsluaðferðir sem
eru að verða nauðsynlegar við
markaðssetningu á þeim vörum
sem eiga að vera „hreinni" en aðrar.
Hins vegar er um að ræða hag-
stjórnartæki fyrir bændur, þ.e.
hjálpartæki til þess að ná betri
árangri í rekstri. Markmiðið með
tveggja daga námskeiði í gæðastýr-
ingu er að bændur nái tökum á
þessu verkefni og kunni á gæða-
handbókina.
Hvemig tóku bœndur námsefhinu?
Afstaða bænda til efnisins er að
sjálfsögðu mismunandi. Flestir eru
jákvæðir en sumir halda því fram
að kerfið sé gagnslaust og að verið
sé að gera bændur að möppudýrum
og skriffinnum. Það verður tíminn
að leiða í ljós og út af fyrir sig þá
getur enginn neytt slfkt hjálpartæki
í rekstri upp á neinn. Ef menn
kjósa að sinna skráningum einungis
til þess að fá gæðastýringargreiðsl-
ur frá ríkinu en gæta þess að nýta
upplýsingarnar ekkert að öðru leyti
þá má vel vera að þeim takist ekki
að bæta neitt rekstur sinn en hvað
fyrir mönnum vakir með slíku er
vandskilið.
Verða gœðahandbókin eða nám-
skeiðin endurskoðuð í Ijósi reynsl-
unnar?
Sauðfjárbændur í Norður-Þing-
eyjarsýslu hafa sem kunnugt er ver-
ið í tilraunaverkefni í þessari gæða-
stýringu síðasta árið. Skráningar-
eyðublöð gæðahandbókarinnar
höfðu þegar tekið nokkrum breyt-
ingum eftir athugasemdum þeirra
áður en almennu námskeiðin hóf-
ust. Það hafa samt komið nokkrar
mjög gagnlegar ábendingar frá
bændum varðandi gæðahandbók-
ina, bæði á námskeiðunum og síð-
ar, og verður tekið tillit til þeirra í
framhaldinu. Það er nauðsynlegt,
þegar gæðakerfi er samið, að það
falli sem nákvæmast að starfsem-
inni og að notkun þess verði þannig
sjálfsagður liður í rekstrinum en
ekki eitthvert aðalatriði. Búskapar-
hættir í sauðfjárrækt á landinu eru
samt það mismunandi að stöðlun
kerfisins skerðir möguleika þess til
þess að vera nákvæmlega skrifað
eftir búskaparlagi hvers og eins
bónda.
Þátttaka í námskeiðunum?
Á þessi námskeið hafa komið
rúmlega 1900 bændur af 1650 lög-
býlum. Skráð lögbýli með sauð-
fjárrækt eru 2100 - 2200 þannig að
þátttakan er 75% - 80%. Á nokkr-
um stöðum á landinu hafa myndast
biðlistar manna sem af einhverjum
ástæðum komust ekki á námskeið í
vor. Það er því ljóst að í haust
verða haldin námskeið fyrir þá,
eftir því sem áhugi er fyrir, og er
ástæða til þess að hvetja menn til
þess að hafa sem fyrst samband við
búnaðarsamband sitt og skrá þátt-
töku sína.
Telur þú að margir sauðfjár-
bcendur geti aukið tekjur sínar með
því að taka upp þau vinnubrögð
sem þið mœlið með?
Ég tel að flestir sauðfjárbændur
geti aukið tekjur sínar með því að
taka upp þetta kerfí. Flestir þeirra,
sem eru þátttakendur í skýrslu-
haldi, þekkja gagnsemi þess fyrir
tekjuhlið rekstrarins. Skráningar
og notkun upplýsinga úr öðrum
þáttum rekstrarins snúa að gjalda-
hliðinni og beina mönnum þannig
að arðsömustu leiðinni í til að bæta
reksturinn.
En hafa ekki margir nú þegar til-
einkað sér þessi vinnubrögð?
Það eru margir sauðfjárbændur,
sem eru bæði þátttakendur í
skýrsluhaldi BÍ og hafa jafnframt
skráð hjá sér mest af þeim upplýs-
ingum sem innbyggðar eru í kerfíð,
og sumir jafnvel mun meiri og ná-
kvæmari upplýsingar. Sóknarfæri
þeirra með tilkomu gæðastýringar-
innar eru samt umtalsverð og snúa
að mínu mati einkum að samvinnu-
þættinum. Það er augljóst að að-
32 - FR6VR 9/2001