Freyr - 01.11.2003, Blaðsíða 28

Nýjungar í ræktunarstarfi
og kynbótum nautgripa
essi pistill byggir á fyrir-
lestri sem haldinn var á
ráðstefnu um nautgripa-
rækt á Flúðum 1. nóvember sl.
í tilefni af 100 ára afmæli Naut-
griparæktarfélags Hruna-
manna. Þessi tímamót mörk-
uðu einnig aldarafmæli skipu-
legs ræktunarstarfs á nautgrip-
um hér á landi.
Nýjar aðferðir
VIÐ MAT Á AFURÐUM
Síðustu árin hafa mjólkur-
skeiðsafurðir verið lagðar til
grundvallar að kynbótamati fyrir
afkastagetu. Nú eru að ryðja sér til
rúms nýjar aðferðir sem nefnast
“test day models”. Þannig líkön
taka til einstakra mælingadaga í
stað mjólkurskeiða en eins og
þekkt er geta umhverfisáhrifm
breyst afar mikið milli mánaða.
Þá fellur nokkur hluti gripanna frá
snemma á mjaltaskeiðinu, og þá
þarf að “framlengja” afurðir kýr-
innar til að geta nýtt gögnin við
útreikning kynbótamatsins. Bil
milli mælinga getur einnig verið
afar mismunandi. Kýr með flata
mjaltakúrfú eru um margt eftir-
sóknarverðar, þær eru auðveldari í
fóðrum og eru í minni hættu
vegna framleiðslusjúkdóma, s.s.
súrdoða. Þá er hægt að leiðrétta
fyrir stöðu kýrinnar á meðgöngu,
hvort hún hefur verið sædd eður
ei, en eins og kunnugt er halda
kýmar mun betur á sér ef þeim er
ekki haldið. Helstu kostir þessara
aðferða eru því eftirfarandi:
* Hún gefúr kost á að leiðrétta
fyrir umhverfisáhrifum ein-
stakra mælingadaga (Bú-dags
áhrif)
* Ekki þarf að framlengja af-
urðatölumar - ekkert karp um
aðferðir við það
* Hún tekur tillit til Qölda mæl-
inga og bils á milli þeirra.
* Unnt að setja lögun mjalta-
kúrfu einstaklinga og hópa í
líkan sem gerir útreikning kyn-
bótamats fyrir mjólkurþol ger-
legt.
* Gefur kost á nákvæmari leið-
réttingum fýrir áhrifum stöðu
kýrinnar á meðgöngu.
Þar sem eiginleikunum, sem
mældir eru, fjölgar svo um munar,
þegar þessari aðferð er beitt, eru
þetta mun þyngri líkön að vinna
með heldur en mjólkurskeiðsaf-
urðimar. I stað þess að vera með
þrjú fyrstu mjólkurskeiðin sem
sérstaka eiginleika til að meta af-
kastagetuna, er unnið með e.t.v.
30 mælingadaga sem hver um sig
er sérstakur eiginleiki. Þessar að-
ferðir skila um 5% nákvæmara
mati á afkastagetu en mjalta-
skeiðslíkön sem notuð hafa verið
til þessa.
Þá hafa einnig verið þróuð
líkön sem nýta bæði einstaka
mælingadaga og upplýsingar
um heil mjaltaskeið, það er
nauðsynlegt fyrir sameiginlegt
kynbótamat fyrir öll Norður-
löndin, þar sem t.d. Finnar og
Danir nota mælingadagsafurðir
en Svíar og Norðmenn hyggjast
Mynd 1. Þróun á rafleiðni mjólkur yfir mjaltaskeiðið.
128 - Freyr 9/2003