Freyr - 01.04.2005, Blaðsíða 22

FOÐRUN
NorFor
■■■■■ Norrænt fóðurmatskerfi
Nýtt fóðurmatskerfi
fyrir nautgripi - NorFor (1)
Páll Eggert Ólafsson á Þorvaldseyri við nýjan heilfóðurvagn.
Tafla 1. Samanburður á reiknuðu orku- og próteingildi í dagsfóðri samkvæmt núverandi fóðurmats-
kerfi (FEm, AAT/PBV) og hinu nýja - NorFor kerfi
Núverandi Núverandi Nýja kerfið Nýja kerfið
Vothey, kg þe /dag 8 11 8 11
Kjarnfóður, kg/dag 8 11 8 11
FEm á dag 14,8 20,5 14,6 19,4
FEm í kg þe. 0,98 0,98 0,97 0,93
g AAT i kg þe. 93 93 92 102
Mjólk kg/dag 21,6 33,5 21,4 32,4
1Forsendur við útreikning í núverandi kerfi: Vothey; 0,90 FEm og 73 g AAT í kg þurrefnis. Kjarnfóð-
ur; 1,08 FEm og 116 g AAT í kg þurrefnis.
INNGANGUR
Árið 2002 stofnuðu ráðgjafar-
aðilar í nautgriparækt í Dan-
mörku, fslandi, Noregi og Sví-
þjóð til samstarfsverkefnis um
uppbyggingu og þróun á nýju
fóðurmatskerfi fyrir nautgripi til
notkunar í löndunum fjórum í
stað fleiri mismunandi kerfa
sem nú eru í notkun. Finnland
kaus að taka ekki þátt í sam-
starfinu á þeim tíma.
[ greinaröð, sem þegar er haf-
in birting á í norrænu naut-
griparæktartímaritunum, - hinu
norska Buskap, sænska Hus-
djur og danska KVÆG og einn-
ig hér á síðum hins nýja og end-
urbætta FREYS verður leitast
við að fjalla um nýja fóðurmats-
kerfið og kynna fyrir bændum i
hverju það er fólgið og hvaða
breytinga má vænta í hagnýtri
fóðrun, fóðuráætlanagerð og
framleiðslu nautgripaafurða við
gildistöku þess. Fyrirhugað er
að hefja notkun nýja kerfisins á
árunum 2005 og 2006.
HVERS VEGNA NÝTT
FÓÐURMATSKERFI ?
Sjálfsagt munu margir spyrja sig
hvers vegna við þurfum nýtt
fóðurmatskerfi?
Mikilvægasta svarið við þeirri
spurningu er; - að í núverandi
matskerfum á Norðurlöndum
fá fóðurtegundirnar fast reikn-
að fóðurgildi, - prótein- og
orkugildi. Það þýðir að fram-
leiðsluvirði í fóðurskammti fæst
með því að leggja saman nær-
ingargildi einstakra fóðurteg-
unda sem fóðurskammtinn
mynda. Hins vegar ákvarðast
fóðurátið, meltanleiki fóðurs-
ins, innri efnaskipti og nýting
næringarefnanna í vefjunum
(þeirra sem frásogast frá melt-
ingarveginum eða frá vefja-
forða) til mjólkurframleiðslu af
fjölmörgum þáttum og ekki síst
flóknu samspili á milli eiginleika
gripsins, dagslegs fóðurmagns
og efnasamsetningar þess. í
rauninni þýðir þetta að einstök
fóðurtegund í fóðurskammti
hefur ekki fast næringargildi.
Til þess að geta ákvarðað fóð-
urgildi hennar sérstakelga verð-
um við að þekkja fóðrunarað-
stæður hjá gripnum.
Til að átta sig betur á þessu
skulum við skoða töflu 1 þar
sem núverandi matsaðferð og
hin nýja eru bornar saman við
aðstæður þar sem daglegt
þurrefnisát hjá mjólkurkú (vot-
hey +kjarnfóður) er annars veg-
ar 16 og hins vegar 22 kg.
Reiknað fóðurgildi fóður-
skammtsins er óháð fóðurátinu
í núverandi orku- og prótein-
matskerfi. í nýja NorFor-kerfinu
lækkar reiknað orkugildi í kg
fóðurs með auknu fóðuráti.
Þessu veldur fyrst og fremst það
að með vaxandi fóðuráti á dag
og auknum flæðihraða fóðurs-
ins gegnum gripina styttist
dvalartími þesss í vömb og vam-
barörverurnar fá þar með
skemmri tíma til þess að melta
eða vinna á fóðrinu. Þess vegna
fær votheyið í dagsfóðrinu
hærra orkugildi (FEm) við 16 kg
fóðurát samanborið 22 kg.
Ef við á hinn bóginn skoðum
AAT gildið þá snýst dæmið við.
AAT gildið í hverju kg fóðurs í
fóðurskammtinum vex með
auknu fóðuráti vegna þess að
vambarörverurnar afkasta
meiru við myndun á örverupró-
teini (meiri framleiðsla á örveru-
próteini) þegar fóðurátið vex.
(Sjá töflu 1.)
Annar og ekki síður mikil-
vægur eiginleiki við fóðrið,
sem hefur töluverð áhrif, bæði
á meltanleika þess og hve af-
kastamiklar örverur vambarinn-
ar eru við að framleiða örveru-
prótein er innihald fóður-
skammtsins af auðleysanlegum
eða auðgerjanlegum kolvetn-
um (sykri og sterkju). Þegar kol-
vetnainnihald í fóðrinu er hátt
dregur úr virkni vambarörver-
18
FREYR 04 2005