Freyr - 01.04.2005, Blaðsíða 32

SKÓGRÆKT
Skjólbelti geta aukið
og tryggt uppskeru
SKJÓLSKÓGAR Á VESTFJÖRÐUM OG RANNSÓKNARSTÖÐ SKÓGRÆKTAR RÍKISINS HAFA
ÞÝTT OG GEFIÐ ÚT FRÆÐSLURIT UM SKJÓLBELTI; SKJÓLBELTI - VÖRN GEGN VINDI.
UPPHAFLEGA VAR RITIÐ GEFIÐ ÚT ÁRIÐ 2003 AF RÁÐUNAUTAÞJÓNUSTU BANDARÍSKU
SKÓGSTJÓRNARINNAR (PACIFIC NORTHWEST EXTENSION PUBLICATION) UNDIR
HEITINU "TREES AGAINST THE WIND".
36
ÍT
b 24
12
0
>
-12
-24
-36
Áhrif þriggja raða skjólbeltis,
8 m á hæb, á vindkælingu
N
N
N
Óbrotinn vindur
■ Meb skjóii (25 m hlémegin)
N
--------1------------------1--------
S 10
Vindhraöi (engin hindrun) m/sek.
15
Island er vindasamt og sumarhiti
lágur. Hiti á vaxtartíma er einn
helsti þröskuldurinn við ræktun
nytjajurta hér á landi, sérstak-
lega er varðar kornþroska.
Ritið er samið fyrir aðstæður I
norðvesturríkjum Bandaríkj-
anna. Þar er veðurfar öfgakennt
og erfitt trjágróðri, en jafnframt
afar breytilegt innan og milli
ríkja.Vetur eru fimbulkaldir og
frost fer víða niður undir -50°C.
Með kuldanum fylgja gjarnan
hvassir heimskautavindar sem
blása snjó suður yfir slétturnar.
Sumrin eru hins vegar víðast
hvar heit og úrkomulítil. I þess-
um ríkjum er stunduð akuryrkja
á stórbúum, með öflugri tækni
og þaðan kemur stór hluti af
bandarísku korni. I ritinu erfjall-
að um áhrif vindkælingar á
kornþroska og þann skaða sem
vindur gjarnan veldur á upp-
skeru. Jafnframt er getið um
rannsóknir sem farið hafa fram
á því hvernig skjólbelti geta
komið að gagn við að auka og
tryggja uppskeru og hvernig
hanna beri slík belti og rækta
þau til að ná hámarksárangri.
Það er athyglisvert að hér er
einn þróaðasti og skilvirkasti
landbúnaður veraldar að nýta
sér kosti skjólbelta.
JÁKVÆÐ ÁHRIF SKJÓLBELTA
Þörfina á skjólbelti má meta eft-
ir þeim ábata sem má hafa af
þeim.
Helsti ávinningur skjólbelta er:
Bætt umhverfi bændabýla
(íbúðarhús f skjóli fyrir köldum
vindum nota minni orku til upp-
hitunar), aukin uppskera af ökr-
um, minni hætta á jarðvegsrofi,
betri afkoma af búpeningi.
(skepnur auka þyngd sína hrað-
ar ef þær eru verndaðar fyrir
veðrum), lifandi skjólveggir
draga að sér fugla og önnur dýr,
draga úr hávaða, draga úr
sterkum ódaun frá fóðri, búfjár-
áburði og öðrum staðbundnum
uppsprettum fnyks og vöxtuleg
skjólbelti fegra umhverfið.
Sennilega eru engin áhrif
skjólbelta jafn mikilvæg og
orkusparnaður við upphitun
húsa. Þennan orkusparnað má
auka enn meira með réttri stað-
setningu skjólbeltakerfa um-
hverfis íbúðarhúsin.
Nýlegar rannsóknir frá Ne-
braska sýna að hægt er að
draga úr orkunotkun að vetrar-
lagi um 10% til 30%. Sem
dæmi má nefna rannsókn þar
sem borin var saman orkunotk-
un nákvæmlega eins húsa þar
sem stöðugur hiti innanhúss var
21°C. Húsið sem stóð innan við
skjólbelti notaði 23% minni
orku en hús á bersvæði. Orku-
notkun tveggja nákvæmlega
eins húsa, sem hituð voru með
rafmagni í Suður-Dakota, var
borin saman. Annað húsið stóð
í skjóli við skjólbelti en hitt stóð
á berangri. Hita innanhúss var
haldið stöðugum 121°C. Húsið í
skjólinu notaði 34% minna raf-
magn til húshitunar.
AUKIN UPPSKERA
í ritinu er gerð grein fyrir könn-
un á áhrifum skjólbelta á upp-
skerumagn ýmissa nytjajurta.
Uppskeruaukning á maís, höfr-
um og byggi reyndist umtals-
verð. Uppskera á refasmára
28
FREYR 04 2005