Freyr - 01.04.2005, Blaðsíða 29

NAUTGRIPIR
Mynd 2. - Afurðaþróun 2002-2003

4? o<
O’ ^ A-
* Jf*
v-" <sr ^
□ 2003 B2004
^ c?
J> <$■
Mynd 3. - Þróun á stærstu framleiðslusvæðum
"*—Borg
-Eyja -*-R&V-S —Am
2004 og er þetta í fyrsta sinn
sem fjöldi þeirra fer yfir 40. Til
gamans má nefna að fyrir ára-
tug var meðalbústærðin 30,4
kýr og hefur meðalbúið þannig
stækkað um þriðjung á einum
áratug. Reiknaðar árskýr voru
29,3 (28,4).
Jafnstærstu búin eru líkt og
áður í Eyjafirði með 36,8 árskýr
en hjá nágrönnum þeirra í Suð-
ur-Þingeyjarsýslu eru búin jafn-
minnst með 21,6 árskýr. Þess
ber að vísu að geta að tvær
vestustu sveitir í Suður-Þingeyj-
arsýslu teljast hér með Eyjafirði
og búin eru einmitt óvíða á
landinu stærri en þar.
Afurðaþróun síðustu ára hélt
áfram á árinu 2004 og voru
reiknaðar meðalafurðir eftir
hverja árskú 5.229 kg (5063)
sem er aukning um 3,3% sem
verður að teljast verulega mikið
I hvaða samanburði sem það er
metið. Meðalmjólkurmagn hjá
fullmjólka kúm var 5254 kg
(5079). Efnahlutföll mjólkurinn-
ar eru nánast óbreytt frá árinu
áður, próteinhlutfall mælist
3,36% (3,36) að meðaltali og
fituhlutfallið 4,04% (4,03) að
jafnaði. í Ijósi hinnar verulegu
afurðaraukningar á milli ára
hljóta óbreytt efnahlutföll að
teljast viðunandi árangur vegna
þess að alþekkt er að á milli
hlutfalla efna og magns mjólkur
er sterkt neikvætt samband fyr-
ir hendi.
Ástæða er enn að leggja
áherslu á það að einn af veik-
ustu þáttunum í sambandi við
skýrsluhaldið í nautgriparækt-
inni er hve margir skýrsluhaldar-
ar sinna slælega eða ekkert
sendingum á mjólkursýnum til
RM til ákvörðunar á efnahlut-
föllum og frumutölu í mjólk.
Þetta eru ákaflega mikilvægir
þættir sem stjórntækni í mjólk-
urframleiðslunni og ráða miklu
um afkomu í mjólkurframleiðsl-
unni. Því er Ijóst að allir mjólkur-
framleiðslur eiga umtalsverða
hagsmuni ( því að sem bestur
árangur náist gagnvart þessum
þáttum. Þar er Ijóst að til lengri
tíma litið skiptir árangur rækt-
unarstarfsins verulega máli.
Gæði upplýsinga ráð þar mjög
miklu um hvað vinnst. Það er
því Ijóst að eitt mesta ræktunar-
átak, sem gera má í íslenskri
nautgriparækt, er ekki flóknari
þáttur en að hluti mjólkurfram-
leiðenda mundi sinna þessari
sýnatöku betur en þeir gera í
dag. Um leið er rétt að taka
fram að stjórn RM tók ákvörðun
um það á árinu að gefa kost á
fleiri mælingum á þessum þátt-
um fyrir hverja kú á hverju ári en
verið hefur. Þannig munu fyrir
þau bú sem sinna sýnatöku
með reglubundnum hætti fást
enn betri upplýsingar á kom-
andi árum en áður.
Hluti skýrsluhaldara skráir
kjarnfóðurnotkun fyrir einstakar
kýr. Á það hefur margoft verið
bent að þær upplýsingar eru
tæplega nákvæmari en svo að
þær gefi mynd af þeirri þróun
sem á sér stað á hverjum tíma í
kjarnfóðurnotkun í framleiðsl-
unni. Eins og vænta má þá
kemur fram nokkur aukning í
kjarnfóðurgjöf á milli ára og
mælist hún 942 kg (881) að
jafnaði fyrir hverja kú árið 2004.
Rétt er samt að benda á að jafn-
vel þó að reiknað væri með há-
marksnýtingu vegna aukinnar
kjarnfóðurgjafar, sem flestir
munu sammála um að sé
óraunhæf krafa, er afurðaaukn-
ing á milli ára meiri en sem því
nemur.
Mynd 2 gefur yfirlit um þróun
meðalafurða kúnna í einstökum
héruðum á milli áranna 2003
og 2004. Þegar horft er á þessa
mynd sést að þessi þróun er
talsvert breytileg á milli héraða.
Mestar eru meðalafurðir árið
2004 í Austur-Skaftafellssýslu
þar sem meðaltalið er 5.595 kg
af mjólk eftir hverja kú. Þar hafa
afurðir nokkur síðustu ár verið
hvað mestar é landinu og þegar
þar við bætist meiri aukning af-
urða á milli ára en í öðrum hér-
uðum hafa bændur þar tekið
afgerandi forystu í þessum efn-
um. ÁVesturlandi lækka meðal-
afurðir örlítið á milli ára en
nokkur aukning er á öðrum
svæðum nema á Vestfjörðum
þar sem á sér stað örlítil lækkun
og er þetta annað árið í röð sem
slíkt gerist sem hlýtur að vera
ákveðið umhugsunarefni. Á
Norðurlandi vestra er umtals-
verð aukning meðalafurða
kúnna í öllum héruðum, samt
langsamlega mest í Vestur-
Húnavatnssýslu, en árið 2003
var fremur óhagstætt því héraði
í slíkum samanburði. Á Norður-
landi eystra er nokkur aukning
milli ára. Á Austurlandi er um-
talsverð afurðaaukning þrátt
fyrir talsverðan fjölda nýrra
skýrsluhaldara á því svæði. Á
báðum stóru svæðunum á Suð-
urlandi er verulega góð aukning
meðalafurða á milli ára.
Á síðustu árum hefur átt sér
stað umtalsverð afurðaaukning
hjá íslenskum mjólkurkúm. Á
mynd 3 er brugðið upp mynd af
afurðaþróun síðustu átta ára í
fjórum stærstu mjólkurfram-
leiðsluhéruðunum. Hún sýnir að
þessi þróun er talsverð breytileg
á milli svæðanna. Afurðir í
Borgarfirði liggja þrepi lægra en
á hinum svæðunum en aukning
á tímabilinu er áþekk og á öðr-
um svæðum. Við upphaf tíma-
bilsins eru afurðir kúnna mestar
í Eyjafirði, um aldamótin voru
afurðir mjög líkar hjá sunn-
lensku og eyfirsku kúnum en
núna allra síðustu ár hafa sunn-
lensku kýrnar skilað talsvert
meiri meðalafurðum en eyfirsku
kýrnar. Ef horft er lengra aftur í
tímann eru umskiptin I þessum
efnum jafnvel enn meiri. Á síð-
asta áratug hafa orðið hafa orð-
ið miklar breytingar í mjólkur-
framleiðslunni á Suðurlandi sem
greinilega hafa skilað sér í mun
öflugra framleiðsluumhverfi en
áður var þar.
Það gerist nú í fyrsta sinn í
sögu nautgriparæktarinnar að
meðalafurðir I einstökum naut-
griparæktarfélögum fara yfir
6.000 kg. Þessu marki ná tvö fé-
lög, Nf. Austur-Landeyja með
6.105 kg og Nf. Djúpárhrepps
með 6.043 kg. Þessi árangur
Austur-Landeyinga er sérlega
glæsilegur með hliðsjón af því
að hér er um mjög stórt félag
að ræða þar sem um er að ræða
734 kýr á 16 búum. Það skal
einnig nefnt að Nf. Auðhumla (
Hólahreppi, sem undangengna
áratugi hefur oft skipað efsta
sæti félaganna í landinu, var að-
eins hársbreidd frá því að brjóta
þennan múr en kýrnar þar skil-
uðu að jafnaði 5.971 kg af
mjólk.
AFURÐAHÆSTU BÚIN
Tafla 2 gefur yfirlit um afurða-
hæstu búin á landinu árið 2004
þar sem voru fleiri en 10 árskýr.
Þessari töflu hefur nú verið
breytt á þann veg að búunum er
raðað eftir magni verðefna í
mjólk sem er samanlagt magn
mjólkurpróteins og mjólkurfitu.
Listinn nær til þeirra búa sem ná
500 kg meðalframleiðslu. Á það
hefur áður verið bent að um
margt er magn verðefna eðli-
legri samanburðargrunnur en
mjólkurmagnið eitt og sér var.
Hér skiptir samt máli að fyrir
hendi séu góðar efnamælingar.
FREYR 04 2005
25