Freyr - 01.03.2002, Síða 6

300
a 250
I 2°o
ftjá 150
1 100
vS
Ö 50
'sa
Π0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Túnstærð, ha

^ * ♦ . ♦ ♦ ♦
♦ ♦ t ♦ ♦ ♦♦ ♦ 4 ♦ * t ♦ ♦ ♦
♦ ♦ 1 ♦ ♦ jI ♦ «
♦ ♦♦ V* ♦
\ M ' > % «»♦♦♦! ♦ «►♦♦ \ ! r 1 1
Deplaritið sýnir kostnað kúabúa af hráolíu á árinu 1999 með miðun við tún-
stærð. Athygli vekur firnamikill munur á kostnaði búa með sömu túnstærð.
Hvað veldur þessum mismun? Hér virðist nokkurf rými vera til orku- og út-
gjaidasparnaðar. Deplaritið er byggt á frumgögnum frá Hagþjónustu land-
búnaðarins með góðfúslegu leyfi stofnunarinnar.
gengilegrar forðaorku, eins og
jarðolían er. Hið gagnstæða hefur
að sumu leyti verið að gerast í ís-
lenskum landbúnaði. Með núver-
andi verðlagi á orkugjöfum og
tæknilausnum til að hagnýta þær
er fátt sem bendir til breytinga á
Vaxandi endurræktun túna svo og
ræktun einærra fóðurjurta eins og
byggs kallar á meiri eldsneytisnotk-
un landbúnaðarins en áður.
(Ljósm.: Grétar Einarsson).
þessari stefnu. Tæknilega eru þó
ýmsar lausnir tiltækar, til dæmis:
- vetni í stað hráolíu á aflvélar
landbúnaðarins
- rafknúin ökutœki og vinnuvél-
ar, t.a.m. til flutninga innan
bús, svo og til léttari verka á
túni og ökrum
- þurrkun með jarðvarma knúin
raforku er dragi úr olíu-
brennslu, t.d. við verkun fóð-
urs og matjurta.
Einhliða ákvarðanir innan land-
búnaðarins um breytingar munu
mega sín lítils, en verða því að-
eins að í samfélaginu sem heild
komi til breytinga á orkunýting-
arstefnu.
Nokkrir áhrifaþættir
ORKUNOTKUNAR
LANDBÚNAÐARINS
Vélar og þróun verktækni
Mest af beinni orkunotkun bú-
anna verður í gegnum dráttarvél-
ar og önnur ökutæki. Jafnt og
stöðugt eru keyptar aflmeiri vélar
í samræmi við vaxandi afkasta-
kröfur og æ stærri verkfæri.
Bendir fátt til breytinga á þeirri
þróun, nema ef hún kynni að
verða enn hraðari á allra næstu
árum en undanfarið. Framfarir í
gerð og stjómbúnaði aflvéla hafa
skilað sér í batnandi nýtingu
eldsneytis. Með stækkun búanna
og sérhæfingu, svo og með sam-
vinnu um notkun véla og verk-
takastarfi, má einnig gera ráð fyr-
ir að dráttarvélarnar fái fleiri og
umfangsmeiri búverk við hæfi
getu sinnar. Það bætir nýtingu
þeirra á eldsneyti að öðmm þátt-
um óbreyttum. I svipaða átt hníg-
ur sú breyting, sem virðist hafa
orðið síðustu misserin, að bændur
kjósa nú færri en fjölhæfari drátt-
arvélar en fym Vaxandi eldsneyt-
isþarfar dráttarvélanna umfram
framleiðsluaukningu er því
ósennilega að vænta. Hvað verk-
tækni snertir em ýmsar breyting-
ar á ferð sem varða orkunotkun
búanna:
a. Breytt tœkni við heyverkun
Á ámnum 1991-1993 varð
verkun heys í plasthjúpuðum
rúlluböggum ráðandi aðferð við
heyverkun hérlendis. Nú er talið
að nær 80% af öllu heyi lands-
manna (miðað við þumefni) sé
verkað þannig. Súgþumkun heys
og hefðbundin votheysgerð hafa
vikið fyrir rúlluheyskap. Þessi
breyting virðist hafa stuðlað að
tvennu:
- heildarorkunotkun við öflun
og verkun heys hefur minnkað
til tnuna
- notkun eldsneytis við heyskap-
inn hefur hins vegar vaxið lítið
eitt.
Frá vistfræðilegu sjónarmiði er
breytingin umhugsunarverð: inn-
lend ferilorka (raforka og jarð-
varmi til súgþurrkunar) hefur
verið lögð til hliðar á kostnað
forðaorku (þ.e. hráolíu) og þá
ekki síður þeimar forðaorku sem
bundin er í einnota plasthjúpi.
[ 6 - Freyr 2/2002