Freyr - 01.03.2002, Blaðsíða 20

Búskaparhættir
Lífrænn búskapur
A
Hefðbundinn búskapur
Verksmiðjubúskapur
«o
O)
- %
'.”n
•3 3
n '5
O) >
o w
E "o O)
I- C r Q1
H fi n p
-O > “
2= -K «0 'O
o -q
OT>s fc"
d) ^
E c
“ 8
o ■“
CQ “
'5
3
«o
(13
C
t» *E
■o e «
>£,3 §
.E «£
- 2 >
‘B 3 ca
<i> £ t
“£{
fi
breytinga á landbúnaðarstefn-
unni, a.m.k. í Evrópusambandinu.
Þetta kemur einna skýrast fram
hjá Renate Kúnast, matvæla-
neytenda- og landbúnaðarráð-
herra Þýskalands (7). Ut frá þes-
sum bakgrunni mun ég fjalla um
sauðfjárræktina sem er í raun ein
sjálfbærasta búgreinin hér á
landi.
Verðmætt fjárkyn -
VARÐVEISLA ERFÐAAUÐLINDA
A alþjóðavettvangi er unnið
eftir skuldbindingum Ríósamn-
ingsins frá 1992 að skráningu og
verndun erfðaauðlinda í búfé.
Um árabil hafa Búfjárræktarsam-
band Evrópu (EAAP) og Norræni
genbankinn fyrir húsdýr (NGH)
unnið að þessum málum og nú er
Matvæla- og landbúnaðarstofnun
Sameinuðu þjóðanna (FAO) að
gera alheimsátak til að vernda
búfjárkyn, stofna og eiginleika
(8, 9, 10). íslenskir bændur hafa
um aldir ræktað og nytjað ís-
lenska sauðfjárkynið sem land-
námsmenn fluttu hingað og þeir,
sem stýrt hafa opinberu ræktun-
arstarfi í góðri samvinnu við
bændur um áratuga skeið, hafa
dregið fram verðmætustu eigin-
leika fjárins án þess að ganga á
líffræðilega fjölbreytni, eftir því
sem best er vitað. Þótt megin
stefnan sé að rækta afurðasamt fé
með mikil kjötgæði í samræmi
við EUROP kjötmatskerfíð er
viðhaldið mikilli fjölbreytni í lit-
um og ferhymt fé er til á ýmsum
stöðum. Sérstaklega er hugað að
ræktun forystufjár, sem er ein-
stakt á heimsvísu, og til að renna
styrkari stoðum undir það starf
var Forystufjárræktarfélag Is-
lands stofnað vorið 2000 (11,
12). Það er mjög hvetjandi og
tilefni til bjartsýni hve ræktunar-
starfið er í miklum blóma því að
virk nýting kynsins er besta leið-
in til að viðhalda því. Þar kemur
til gott samstarf sauðfjárbænda
og búvísindamanna, og vaxandi
áhugi á íslenska fénu erlendis
skapar nýja möguleika, hvort sem
verið er að flytja út kynbótafé,
sæði eða fósturvísa (13, 14, 15).
Við þurfum þó að halda vöku
okkar vel í þessum efnum því að
íslenska sauðfjárkynið er sannar-
lega mikil náttúmauðlind sem
hentar sérlega vel til sjálfbærs
búskapar. Vert er að minna á að
ekki hefur verið mótuð ákveðin
stefna um verndun satíðfjár og
annarra tegunda búfjár í landinu
(10) og því hefur ekki verið gerð
verndunaráætlun fyrir kynið. Það
verk er orðið brýnt og jafnframt
tel ég að endurskoða þurfi þau
lagaákvæði sem lúta að innflutn-
ingi sauðfjár og annars búfjár.
Þannig verði verndunaraðgerðir
teknar fastari tökum þegar leitað
er eftir innflutningi sem stofnað
getur í hættu tilvist hins innlenda
kyns. Þá þyrftu að vera tiltæk
skýr ákvæði um verndunarmat,
sbr. umhverfismat (9). Það er
vissulega í anda sjálfbærrar þró-
unar að beita slíkum fyrirbyggj-
andi aðgerðum.
Aðbúnaður, fóðrun og beit
Með setningu reglugerðar um
eftirlit með aðbúnaði sauðfjár
o.fl. nr. 80/2000 (16) var styrkari
stoðum skotið undir eftirlit með
sauðfjárbúskap miðað við nútíma
búskaparhætti. Þar sem inni-
stöðutími er víða langur hér á
landi var lögð áhersla á húsvist-
arþáttinn og í reglugerð um
forðagæslu, eftirlit og talningu
búfjár nr. 86/2000 (17) vom sett-
ar fram skýrari reglur um ásetn-
ing o.fl. Allt stuðlar þetta að
góðri meðferð fjárins og virðingu
fyrir velferð þess. Ég tel þó sér-
staka ástæðu til að teknar verði
til athugunar þær miklu breyting-
ar sem orðið hafa á flutningi slát-
urfjár á seinni ámm. Líkt og gerst
hefur t.d. í Bretlandi hefur slátur-
húsum fækkað stórlega, hér úr 58
í 17 á undanförnum 20 ámm.
Fyrrum var algengt að flutnings-
tími væri aðeins 1-2 klukku-
stundir. Þótt flutningatækin séu
betri en áður er þetta neikvæð
þróun en þó er ástandið trúlega
betra en í sumum nágrannalönd-
unum. Hér kemur einnig til aukin
hætta á útbreiðslu búfjársjúkdó-
ma. Vitað er að í Evrópusam-
bandinu er á döfinni að leyfður
hámarksflutningstími sauðfjár og
| 20 - Freyr 2/2002