Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.03.2009, Blaðsíða 6

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í mars 2009
Ullarklettur, klettadrangi sem skagar fram í Hvítá beint neðan undan Hömrum. Elstu heimildir um nafnið eru frá 1433
er lík Jóns Gerrekssonar biskups rak á land í víkinni við Ullarklett. Þar var þvegin ull fram á miðja síðustu öld af Vest-
urbæjarbóndanum Eyjólfi Guðmundssyni. Myndin er tekin á hlaðinu á Hömrum. Eyjafjallajökull og Tindfjaliajökull
í baksýn. (Ljósmynd Guðfinna Ragnarsdóttir)
Lofts, maka Guðrúnar Finnsdóttur, (Hamra - Finns)
þó svo að sú tenging sé ekki í íslendingabók.
Haukur Olafsson fæddur um 1225, (íslendinga-
bók segir um 1200.) sonur Ólafs Svarts-sonar.
í Sturlungasögu segir: „Suður þar kom til móts við
Gizur jarl, Gizurr glaði og Haukr frá Hömrum, son
Ólafs Svartssonar ok enn nokkrir menn aðrir.“ Þetta
gerist 1264 þegar Þórður Andrésson, „síðasti Oddaverj-
inn“, bræður hans og liðsmenn ætluðu sér að knésetja
Gissur Þorvaldsson. Þegar bræðurnir og þeirra menn
koma ríðandi og sækja að Gissuri við Hvítá ná þeir að
særa hann lítillega, en Gissur glaði og Haukur Ólafsson
ríða þétt við hlið Gissurs, sitt hvoru megin með brugð-
in sverð, „ok fylgdu honum vel ok drengilega." Þeir
sluppu með því að sundríða Hvítá og þaðan héldu þeir
niður að Tungu og bjuggust til varnar í kirkjunni.
Haukur hefur tekið við búi af föður sínum fyrir
1264, en þá er faðir hans búsettur að Esjubergi. Ekki
er vitað um niðja Hauks né maka.
Eins og sjá má eru mikil tengsl á milli þriggja
ábúenda á Hömrum, þ.e. Hamra-Finns, Ólafs Svarts-
sonar og Hauks Ólafssonar og eins eru mjög sterkar
líkur á að Finnur prestur og Hamra-Finnur hafi verið
skyldir. Til marks um það er Finnsnafnið, sem var
fágætt á fyrri hluta 12. aldar. Samkvæmt þessu hefur
stórbýlið Hamrar verið í sömu ætt eða ættartengslum
lengst af þjóðveldistímanum, sem lauk 1262 og lík-
lega all nokkuð fram yfir hann, en alls óvíst hversu
lengi, hér vantar allar heimildir.
Eftirtektarvert er hversu margir Svartssynir koma
fram hér að ofan sem eru fæddir í kringum 1200.
Engar tengingar á milli þessara aðila er að finna í
Islendingabók og er það miður, því skyldleikinn er
greinilega fyrir hendi, nærveran ein gefur það sterkt
til kynna, auk augljósra villna í bókinni. Engir for-
eldrar finnast heldur. Skoðum þetta ögn betur:
Loftur Svartsson, tengdasonur Hamra-Finns, sagð-
urfæddurum 1185 (ísl.bók).
Þormóður Svartsson tengdasonur Hamra-Finns
sagður fæddur um 1215 (Isl.bók). Þetta er rangt, nær
væri um 1200 eins og skrásetjari sögu Gufuness telur.
Ólafur Svartsson, ábúandi á Hömrum, sagður
fæddur um 1170 (ísl.bók), nær væri 1195.
Narfi Svartsson, samherji Ólafs í Örlygsstaðabar-
daga fæddur um 1215.
Loftur, Ólafur og Þormóður eru allir á svipuðum
tíma á Hömrum, þ.e. þegar Loftur og Þormóður sækja
sér þangað kvonfang. Ólafur og Þormóður eru nábúar
um 1260, Ólafur á Esjubergi og Þormóður á Gufunesi.
Atli Eyjólfsson sagður fæddur um 1190 bjó að
Gufunesi, bróðir hans var Svartur Eyjólfsson sagður
fæddur um 1190. Fæðingarár þeirra er ágiskun ein og
ég tel þá fædda nokkru fyrr, eða um 1170, þeir eru
nefndir til sögunnar 1216 þegar Jórunn, forrík kona,
sem hélt bú á Gufunesi ásamt Atla, dó 1216. (Sturl-
unga II bls. 72 )
Allar líkur eru á að Loftur, Ólafur og Þormóður
hafi verið bræður og faðir þeirra verið Svartur Eyj-
ólfsson. Narfa undanskil ég enda tengist hann ekki
Hömrum á beinan hátt, tel líklegt að hann tengist
manni að nafni Svartur Narfason f. um 1170 sem bjó
á Ströndum.
Faðir Svarts Eyjólfssonar var Eyjólfur Óblauðsson
sagður fæddur um 1160 og í einhverju ættartali er
hann talinn hafa verið bóndi á Esjubergi. Til að gera
langa upptalningu stutta líta ættartengslin þannig út.
1. Eyjólfur Óblauðsson f. um 1150. Maki ókunnur.
(Bjó að Esjubergi ?).
2. Svartur Eyjólfsson. f. um 1170. Maki ókunnur.
(Bræður: Atli í Gufunesi og Eiríkur.)
3a Þormóður Svartsson f. um 1200. Kvæntist dótt-
ur Hamra-Finns, Þóru Finnsdóttur.
3b Loftur Svartsson f. um 1190. Kvæntist dóttur
Hamra-Finns, Guðrúnu Finnsdóttur.
3c Ólafur Svartsson f. um 1195. Maki ókunnur.
Bóndi á Hömrum og Esjubergi.
Fjórtánda öldin
Ekkert hef ég fundið í rituðum heimildum um Hamra
frá þessu tímabili, því miður, en líklega hafa afkom-
endur eða skyldmenni Hauks Ólafssonar tekið við
búskapnum af honum.
http://www.ætt.is
6
aett@aett.is