Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.03.2009, Blaðsíða 19

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í mars 2009
„Hann sagði um daginn, ó Dísa mín..“ Ég kann
því miður engin deili á Dísu en ættfræðingurinn Pétur
Zóphoníasson hefði vafalaust farið létt með að rekja
ættir hennar.
„Ég tefli um ást þína, en ef að bara hún næðist..“
Afi var taflmaður. Hann hefur greinilega teflt líka um
ástir kvenna. Hann var aðalhvatamaður að stofnun
Taflfélags Reykjavíkur árið 1900 og ókrýndur skák-
kóngur íslendinga fyrsta áratug aldarinnar. Viðbrögð
Dísu í bragnum koma ekki alveg heim og saman við
þær fregnir sem ég hef haft af kvennamálum afa. Mér
skilst að konur hafi yfirleitt fallið flatar fyrir honum
í orðsins fyllstu merkingu. Ég kýs því að líta á svar
Dísu sem látalæti. Hún hefur sennilega viljað láta
hann ganga á eftir sér.
„Því þú ert asni og aulagrey." þetta fær alls ekki
staðist að mínu mati. „sem allur leikur á þræði..“
Þessi lína er óljós en ótrúlegt er að sjálfur æðstitempl-
arinn og bindindisfrömuðurinn hafi verið timbraður.
„Þú þykist greindur og gáfaður..“ Það hefur ekki
verið að ástæðulausu sem honum hefur þótt það, „en
grettur ertu og nefljótur og svo freklega frammynt-
ur..“ Afi var ekki smáfríður en einstaklega sjarmer-
andi maður,
„og svo freklega frammyntur. Það finna hljótum
við bæði..“ Síðasta línan þykir mér benda til þess að
afi hafi unnið skákina við Dísu.
Öllum sem með afa bjuggu ber saman um að hann
hafi verið skemmtilegur á heimili. En hann fékk líka
góða þjónustu. Hann fékk nýþveginn og stífaðan
flibba og mansjettur á hverjum morgni og það hvarfl-
aði aldrei að honum að skipta sjálfur um skyrtuhnappa
í þeim, og amma braut sokkana hans á sérstakan hátt
til að hann ætti auðveldara með að komast í þá.
Kvöldmaturinn var borinn inn til hans á bakka og
ég man vel eftir silfurskeiðinni vænu sem hann borð-
Pétur Zóphoníasson eða „Hann Svarti Pétur á sólun-
um....“
aði með. Ég spurði móður mína oft hvort afi hefði
ekki verið sjaldan heima og hvort amma hefði ekki
oft átt erfitt með allan barnahópinn. „Hún elskaði
pabba og dáði alla tíð“, svaraði mamma, „og hann
var alltaf heima á jólunum“. „Hann var mesti Jóla-
maður sem ég hefi þekkt“,segir Brynleifur um hann.
Þótt ég hafi ekki þekkt Pétur Zóphoníasson mikið þá
þekkti ég móðursystkini mín öll þeim mun betur. Ég
ólst upp í faðmi stórrar og hlýrrar fjölskyldu þar sem
móðursystkini mín gegndu stóru hlutverki.
Fyrir þetta vil ég þakka um leið og ég bið bless-
unar öllum niðjum og venslafólki Zóphoníasar Hall-
dórssonar og Jóhönnu Soffíu Jónsdóttur um alla
framtíð.
Guðfinna Ragnarsdóttir:
„Þú berð líka ábyrgð66
Útdráttur úr erindi fluttu í Þjóðskjalasafninu á Norræna skjaladeginum 8. nóvember sl.
Allir eiga sér ættir og ættarsögu og allir leita uppruna
síns, allir vilja vita deili á föður og móður, öfum og
ömmum og jafnvel enn lengra aftur. Ræturnar skipta
okkur öll svo miklu máli.
Ættfræðin er eins og orðið ber með sér allur fróð-
leikur um ættina; sögur og sagnir, einkenni bæði til
munns og handa, útlit og lundarfar, hæfileikar og gáf-
ur, sjúkdómar, veikleikar og styrkur, fróðleikur um
búsetu og líf forfeðranna, ættargripir, myndir, störf,
áhugamál, nöfn og fleira.
Fyrir mér hefur vakað tvennt í mínu ættfæðigrúski,
í fyrsta lagi að safna saman öllum þeim ættarfróðleik
sem ég kemst yfir varðandi ættirnar mínar og í öðru
lagi að bera þá vitneskju áfram á ýmsu formi til næstu
kynslóða, m.a. með því að vekja áhuga ættmenna
minna á sögu okkar og uppruna. Þetta er verðugt
verkefni sem mér þykir afar vænt um.
Margt gerist á mannsævinni og við skiljum eft-
ir okkur langa slóð gagna og ótal skjöl og skráðar
heimildir. Hver snepill getur verið dýrmætur púslbiti
í heildarsöguna. Ég fyllist andakt þegar ég fer hönd-
um um fallegu fermingarkortin hans föður míns: De
bedste önsker pá konfirmationsdagen og Du finner
lycken pá din vej. Allt upp á dönsku! Hvað þá ferm-
ingarvottorðið frá 1926, undirritað af Benedikt Sveins-
syni og stimplað með stimpli Þjóðskjalasafns Islands.
http://www.ætt.is
19
aett@aett.is