Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1998, Síða 337

Súrálstankur á Grundartanga - hönnun og framkvæmd 335
Skriðmótunum er lyft með hjálp vökvatjakka sem festir eru við stálokana. í gegnum
tjakkana ganga klifurstangir, 25 til 32 mm rúnnjárn, sem tjakkarnir klifra upp eftir. Lyftigeta
tjakkanna er að jafnaði 3 til 6 tonn. Tjakkarnir eru tengdir við vökvadælu sem fer í gang með
reglulegu millibili og lyftast þá allir tjakkarnir jafnt um 1,5 til 3,0 sentimetra. Útbúnaður
tjakkanna er þannig að þeir geta aðeins færst upp eftir klifurstöngunum. Stangirnar eru ýmist
steyptar inn eða endurnotaðar.
Við efri brún móta er komið fyrir vinnupalli sem festur er við okana og færist hann upp
með mótunum þegar þau lyftast. Breidd vinnupalla miðast við þá vinnu sem á þeim fer fram
og venjuleg breidd er um 1,5 til 2,0 metrar. Undir vinnupallinum er komið fyrir hengivinnu-
palli og frá honum er fylgst með steypuyfirborðinu þegar það kemur undan mótunum. Ef eft-
irvinna er ráðgerð, svo sem pússun yfirborðs og/eða notkun steypuþekju, fer hún fram á
hengivinnupallinum. Algengt er að klæða ytri hengivinnupallinn af til að hlífa nýrri steyp-
unni við áhrifum veðurs.
Járnagrind neðsta hluta veggja sem steypa á með skriðmótum er komið fyrir á hefð-
bundinn hátt áður en mótunum er lokað. Eftir að skrið mótanna er hafið er járnagrindin
bundin samhliða steypuvinnunni. Lengd járna takmarkast af aðstæðum hverju sinni en
algengt er að hafa öll járn 4 til 6 metra. Lóðréttum járnum er haldið á réttum stað með að-
stoð leiðara sem komið er fyrir í um 2 til 3 metra hæð yfir efri brún móta. Lárétt bending er
bundin undir lyftiokunum og þarf því að þræða láréttum járnum inn undir okana. Ef urn
eftirspennt mannvirki er að ræða þá er eftirspennuköplum og/eða ídráttarrörum kornið fyrir
samhliða járnbendingunni.
Nauðsynlegt er að athuga vel staðsetningu klil'urjárna með tilliti til allra innsteyptra hluta
þannig að engir árekstrar verði. Allt járn þarf að klippa og beygja áður en uppsteypa hefst.
Hönnun járnbendingar og allra innsteyptra hluta þarf að aðlaga að mótakerfinu.
Steinsteypan sem notuð er verður að henta skriðmótaaðferðinni.. Tryggja þarf að steypan
leggist vel og að storknun verði hvorki of hröð eða hæg. Til að steypan leggist vel er notað
flot og æskilegt sigmál er 200 til 250 mm. Steypan er lögð niður í allt að 20 sentimetra
þykkum lögum og er hvert lag víbrað saman við næsta lag fyrir neðan. Stöðugt eftirlit er haft
með því hvar í mótunum storknun steypunnar á sér stað. Miðað er við að storknun verði um
15 centimetrum yfir neðri brún mótanna. Færist storknunin ofar í mótin er hætta á að steypan
loði við þau og yfirborð hennar rifni.
Hraði uppsteypunnar stjórnast alfarið af því hversu langur tími líður frá því að steypan
er hrærð þar til hún byrjar að storkna. Til að halda jöfnum hraða þarf steypuframleiðsla og
afhending að vera rnjög stöðug. Miklu máli skiptir að hitastig steypunnar sé stöðugt og
algengt er að nota um 20 stiga heita steypu. Steypan er ýmist sett í mótin beint úr steypusílói
eða í millisíló á vinnupöllum og dreift þaðan með hjólbörum.
Sérstakt vatnshallamálskerfi er notað til að fylgjast með láréttri legu skriðmótanna.
Fylgst er með lóðréttri legu mótanna með lóðum eða leisermælitækjum.
Uppsteypa
Uppsteypa skeljar tanksins á Grundartanga hófst 5. nóvember og henni lauk á 16 sólar-
hringum. Þá höfðu mótin skriðið upp um 48 nretra og um 2000 m3 af steypu verið frarn-
leiddir. Áður höfðu undirstöður tanksins verið steyptar á hefðbundinn hátt.