Neytendablaðið - 01.04.1989, Qupperneq 18

of hátt
kjúklingaverð
Undanfarin ár hefur mikið
borið á málflutningi Neytenda-
samtakanna sem beinist gegn
einokun og óeðlilegum verð-
hcekkunum í kjúklinga- og
eggjaframleiðslu. Finnst
sumum nóg um þá umrœðu og
telja að samtökin hafi ekkert
annað baráttumál. Fyrirþá sem
ekki hafa fylgst náið með
málunum, er hér á eftir rifjað
upp hvers vegna svo mikil
áhersla er lögð á þennan mála-
flokk. Einnig er Jóhannes
Gunnarsson formaður samtak-
anna inntur eftirþvíhver staðan
í málinu er nú.
Forsaga málsins er í stuttu máli sú að
árið 1981 var sett reglugerð um kjarnfóð-
urskatt á kjúklinga-, eggja- og svínakjöts-
framleiðslu, sem Neytendasamtökin mót-
mæltu ásamt framleiðendunum sjálfum.
Tilgangurinn með því að setja á kjarnfóð-
18
urskatt í upphafi var sá að efla samkeppnis-
stöðu kindakjöts gagnvart fugla- og svína-
kjöti, vegna minnkandi neyslu kindakjöts
og með setningu búvörulaganna 1985 var
kerfið fest enn meir í sessi. Þá var heimil-
uð framleiðslustjórnun á fugla- og svína-
kjöti og þáðu kjúklinga- og eggjafram-
leiðendur það í janúar 1988, þegar reglu-
gerð þess efnis var undirrituð og kvóti
settur á framleiðsluna. Kvótinn miðast við
að þeir sem voru í greininni ákveðið við-
miðunarár, munu skipta með sér fram-
leiðslunni í framtíðinni. Þeir eiga fram-
leiðsluréttinn, sem getur gengið kaupum
og sölum, og öðrum er gert illmögulegt að
hefja framleiðslu, þar sem þeir myndu
ekki fá endurgreiddan hluta af kjarnfóð-
urgjaldi eins og hinir.
Svínakjötsframleiðendur hafa hins veg-
ar ekki enn tekið upp framleiðslustjórn-
un.
Mikil offjárfesting og
brask meö kvóta
„Undanfarið hefur mikil offjárfesting
átt sér stað í þessum greinum, sérstaklega
í kjúklingaframleiðslunni. Framleiðslu-
getan og sláturhúsin eru hvergi nærri
fullnýtt,“ sagði Jóhannes Gunnarsson
þegar hann var beðinn að skýra út hina
miklu áherslu sem Neytendasamtökin
hafa lagt á þetta mál.
„Reyndar hafa eggjaframleiðendur
einnig staðið í offjárfestingum. Gleggsta
dæmið um það er eggjadreifingarstöðin
ísegg sem var geggjuð fjárfesting, enda
stóð það fyrirtæki engan veginn undir sér
og var lagt niður. Flokkunarvélin sem
keypt var til fyrirtækisins var svo stór að
hún hefði rúmlega dugað öllu landinu.
Neytendasamtökin töldu mjög óæskilegt
að einokun kæmist á dreifingu eggja, enda
hefur það sýnt sig að tilkoma dreifingar-
stöðva, í hvaða grein sem er, leiðir til
hærra verðs til neytenda.
Þeir framleiðendur sem hafa rekið hag-
kvæm bú hafa hagnast mikið, þrátt fyrir
að offjárfesting hafi dregið þar talsvert úr.
Þeir hafa fest sig vel í sessi og eru vel
tryggðir í framtíðinni bæði hvað varðar
framleiðslurétt og verð fyrir afurðirnar.
Sumir hafa meira að segja snúið sér að
annars konar atvinnureksri en auðgast
samt sem áður á framleiðslunni því kvóta-
kerfið býður upp á mikið brask þar sem
eigendur kvóta geta leigt hann og hætt
sjálfir að framleiða."
Viðmiöunarbúið mjög
óhagstætt
Ástæðan fyrir því að Neytendsamtökin
hafa nú rekið óvenju harðan áróður gegn
þeirri þróun sem átt hefur sér stað í fram-
leiðslu kjúklinga- og eggja, og hugleitt að
fara út í neyslustöðvun er sú, að í skjóli
einokunar hefur verð hækkað mjög mikið
undanfarið eða um 120% á eggjum og
95% á kjúklingum, meðan framfærsl-
uvísitalan hækkaði aðeins um 40%.
„Neytendasamtökin verða að vera á
varðbergi þegar um svona miklar hækkan-
ir er að ræða og jafnvel grípa til aðgerða,“