Bændablaðið - 16.10.2001, Qupperneq 16

16
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. október 2001
Um sogjatna og
soghæfi mjaltakerfa
Við mælingu á soghæð mjalta-
kerfa sýnir mælirinn mismuninn á
andrúmsloftsþrýstingi og þeim
þrýstingi (undirþrýstingi) sem inni
í hinu mælda kerfi er.
Sogjafninn svokallaði hleypir
andrúmslofti inn í kerfið lil að
viðhalda réttum þrýstingi ef afköst
sogdælunnar verða of mikil, svo
sogkraftur kerfisins hækki ekki
umfram ástillta soghæð.
Margir halda að hvissið í
sogjafnanum stafi af því að hann
sé að hlása út, en því er þveröfugt
farið, hann er að draga inn loft
utan kerfis.
A hinn veginn leitast hann við
að loka fyrir loft inn á kerfið séu
afköst sogdælunnar svo knöpp að
soghæð kerfisins fari fallandi undir
mjöltum, t.d. vegna of margra
mjaltatækja eða mikils leka inn á
kerfið af einhverjum orsökum.
Það er góðs viti ef hvissar vel í
sogjafnanum undir mjöltum.
Það merkir einfaldlega að
afköst sogdælunnar eru rífleg og
einhver aukaafköst eru tiltæk
ef með þarf t.d. ef kýr
sparkar af sér eða ef illa
tekst til við ásetu með 0
tilheyrandi loftinnsogi
við hylkin.
Enn og einu sinni
er vert að minna á að
henda ætti gömlu
lóðsogjöfnunum þar
sem þeir eru enn til
staðar og setja í staðinn
membrujafna sem er mun
stöðugri en gamli lóðjafn-
inn auk þess að vinna rétt við
mun meiri afköst sogdælu en sá
gamli.
Mœling
Ef sogmælir sýnir 48 kpa þýðir
það í raun að undirþrýstingurinn
inni í kerfinu er 52 kpa þar sem
þrýstingur andrúmsloftsins er
nálægt 100 kpa við sjávarmál.(kpa
= kílópaskal)
Athugið að hækkandi tala inni
í kerfinu þýðir minni sogkraft
(vacum)
Nokkrar sveifiur og sumar
allstórar verða á
andrúmsloftsþrýstingi eftir veður-
fari þannig að 100 kpa talan er
nálægt meðaltali
Þýstingur andrúmsloftsins er
síðan nokkru lægri þegar komið er
nokkur hundruð metra yfir
sjávarmál, lækkar um ca. 1 kpa við
hverja 80 metra hækkun frá
sjávarmáli.
Dærni unt mismun-
andi aðstæður:
Þar sem
loftþrýstingur er lægri
(í aukinni hæð yfir
sjávarmáli) þarf ástillt
soghæð í raun að vera
lægri til að ná fram
sama undirþrýstingi og
við sjávarmál.
A bæ einum nálægt
sjávarmáli er þrýstingur
andrúmslofts um 100 kpa. Soghæð
hálínu rörmjalta-kerfisins á
bænum er stillt er á 48 kpa sem
merkir 52 kpa undirþrýsting inni í
kerfinu.
Kúabú í Mývatnssveit stendur í
um það bil 270 metra hæð yfir
sjávarmáli.
Þar er þrýstingur andrúms-
loftsins nálægt því að vera 3 kpa
lægri en við sjávarsíðuna eða
u.þ.b.97 kpa.(nokkuð sveiflukennt,
þó líkt og við sjávarmál) sem
merkir í raun að þar ætti að stilla
soghæð hálínu mjaltakerfis á 45
kpa til að vera með sama und-
irþrýsting og í kerfinu á bænum
við sjávarsíöuna þar sem stillt var
á 48 kpa.
Sarni regla gildir að sjálfsögðu
um láglínu og fötukerfi.
Því væri fræðilega rétt að
lækka ástillta soghæð mjaltakerfa
á bæjum sem standa ofar en ca.
200-250 metra yfir sjávarmáli.
Kristján Gunnarsson.
mjólkureftirlitsmaður.
Norðurmjólk
Ný skýrsla
um mjalta-
er kontin skýrsla um
mjaltaþjóna, en hún var
unnin af LBH, Rala og
Hagþjónustu landbúnaðarins.
1 skýrslunni er f jallað um
sögu og þróun mjaltaþjóna
allt til dagsins í dag. Þá tekur
skýrslan á tæknilegum
þáttum ólíkra mjaltaþjóna,
samspili dýra og tækja og
kostnaðarþætti. I lokaorðum
höfunda, sem eru þeir Torfi
Jóhannesson, Lárus
Pétursson og Birgir Oli
Einarsson, segir: "Megin-
niðurstaða þessarar sarnan-
tektar er að sjálfvirk
mjaltakerfi eru tæknilega
skilvirk og þau geta skilað
búinu meiri mjólkurfram-
leiðslu af viðunandi gæðuni,
fyrir minni vinnu. Velferð
kúnna versnar örugglega ekki
þótt þær séu mjólkaðar í
mjaltaþjóni, og ákvcðnar
vísbendingar eru um að ef
kerfið virkar vel, þá batni
velferð gripanna, niiðað við
mjaltir í mjaltabás. Hægt er
að nýta sumarbeit samhliða
sjálfvirkum mjöltum, en það
krefst þess að beitilandið sé
nálægt fjósinu. Mjaltir í
sjálfvirkum mjaltakerfum eru
hins vegar nokkuð dýrari en
mjaltir í mjaltabás, að
minnsta kosti ef miðað er við
eins-klefa einingu. Næsta víst
er að munurinn væri mun
minni ef miðað væri við 120
kúa einingu, þar sem tveir
klefar væru notaðir. Á móti
þessum viðbótarkostnaði
kemur sveigjanlegur
vinnutími og vinnuléttir."
Skýrsluna er að finna í heild
sinni á vef LK (www.naut.is) /
SS
Breyflng á ásetningshluffalli vegna
undanpágu írá útflutningsskyldu
Landbúnaðarráðuneytið
hefur auglýst breytingu á
reglugerð nr. 524/1998 sem
felur í breytingu á ásetnings-
hlutfalli vegna undanþágu frá
útfiutningsskyldu. Hlutfallið
var 0,7 kindur á móti hverju
ærgildi greiðslumarks.
Samkvæmt gildandi samningi
um framlciðslu sauðfjárafurða
miðast þetta hlutfall við 7000
tonna sölu á innan-
landsmarkaði á næstliðnu
almanaksári og tekur breyt-
ingum frá 0,7 í réttu hlutfalii
milli sölu kindakjöts á
innlendum markaði á
næstliðnu ári og 7000 tonnum.
Sala á árinu 2000 nam
rösklega 7.200 tonnum og því
er ásetningshlutfallið nú
hækkað í 0,72 kindur á
ærgildi. Þetta ásetningshlutfall
gildir fyrir ásetning í haust og
kemur til endurskoðunar á
næsta hausti eftir sömu reglu.
Leifur Guðmundsson, bóndi í Klauf í
Eyjafirði:
Bpeytt Qús,
betri aústafla
Leifur Guðmundsson í Klauf í
Eyjafirði er einn af þeirn
kúabændum sem hafa farið út í að
breyta hjá sér fjósinu og bæta við
það til hagræðingar. Fjósið sem
Leifur breytti var byggt af föður
hans árið 1963 og eitthvað hafði
verið bætt við það síðar. Samtengd
fjósinu var þurrheyshlaða sem var
byggð 1958 en hana tók Leifur
undir mjaltabás og gjafaaðstöðu.
„Við þurftum að byggja örlitla
viðbyggingu en fjósið sjálft nýtti
ég bara fyrir legubása fyrir kýrnar.
Ég er með fjórar raðir eins og áður,
en ekki lengur með fóðurganga og
kýrnar ganga lausar. 1 fjósinu er
síðan fiórsköfukerfi. Ég gef enn
dálítið af þurrheyi sem ég geymi í
annarri hlöðu. Hún er í framhaldi
af hinni hlöðunni og því þægilegt
við að eiga. Síðan gef ég að
sjálfsögðu hey úr rúllum auk
kjarnfóðurs," segir Leifur.
Hann segir að það séu tveir
samtengdir og tölvutengdir
kjarnfóðurbásar. Kúnum er að
sjálfsögðu gefið kjarnfóður cftir
nyt og til að stýra því er hver kú
með tölvukubb um hálsinn sem
tengist tölvu sem stýrir því hvað
þær fá rnikið. Þær sem orðnar eru
geldar fá ekkert kjarnfóður. Hinar
kýrnar fá kjarnfóðurgjöf fjórum til
fimm sinnum á dag eftir því hve
vel þær mjólka.
„Það er gaman að sjá hvað þær
passa vel upp á það sjálfar að fá
skemmtinn sinn, maður þarf ekki
að hafa áhyggjur af því. Hinar sem
ekkert mjólka verða útundan."
-Hvað ertu með marga hausa í
fjósi?
„Það eru 40 hausar í fjósi og
þar af 34 mjólkandi en þetta er
alltaf dálítið hlaupandi upp og
niður."
-Ertu að hugsa um að stækka
við þig?
„Eg veit ekki hvað skal segja.
Fjósið getur framleitt um 200
þúsund lítra og miðað við að hver
kú mjólki um 5 þúsund lítra þá
erum við að tala um 40 mjólkandi
kýr. En ég er nú ekki með full-
virðisrétt fyrir svo mikið, heldur
fyrir um 160 þúsund lítra."
-Hver er mesta breytingin við
að fá svona fjós?
,,Ég býst við að nytin í kúnum
hækki eitthvað vegna þess hve
þeim líður betur við að ganga
lausar og fá sinn kjamfóður-
skammt reglulega. Þær virðast
hraustari og spenastig er alveg úr
sögunni. En svo er það auðvitað
vinnuaðstaða mannfólksins sem
gerbreytist. Allt bogur við mjaltir
og það erfiði sem því fylgir er úr
sögunni eftir að mjaltabásinn kom.
Hann var tekinn í notkun fyrir
rúmu ári síðan en breytingunum á
fjósinu var lokið í byrjun október í
fyrra. Ég vona að þetta verði líka
til þess að við mannfólkið endumst
betur við þetta." sagði Leifur
Guðmundsson
Dráttavélar og
jarðvinnslutæki
Ghibli
80/90/1OO
T f-ÆÆJTZLÆ Mythos
90/100/110 Ocltafivc
130/145/165/180 Deltasix
Pinnatætarar 2,5 - 6m
Taðdreífari 8 - 12t.
G.SKAPTASQN S CO
Tunguháls 5
sími 577 2770