Bændablaðið - 16.10.2001, Blaðsíða 19

Bændablaðið - 16.10.2001, Blaðsíða 19
Þriðjudagur 16. október 2001 BÆNDABLAÐIÐ 19 Mirlýiiig og bmpar VIÐHALD LAMPA Flestar bilanir í lömpum leiða til þess að ekki kviknar á perunni. Algengasta bilunin er að startarinn er ónýtur. Framleiðandi lampanna hefur mælst til þess að pera sem er í lampa þar sem startari er ónýtur sé ekki notuð aftur. I flestum dlfellum eyðileggur peran startarann, þar sem hún er þá gölluð eða ónýt. Því miður hefur borið nokkuð á þessu undanfarin þrjú ár vegna þess að framleiðendur peranna hafa verið að breyta þeirn. Þær breytingar hafa sem sagt ekki verið til góðs, en nú lítur út fyrir að framleiðendur séu búnir að yfirstíga þessi vandamál. Þéttar geta gefið sig í lömpunum og þegar það gerist eykst rafmagnstaka lampanna. Þá geta leiðslur og öryggi hitnað. Ef rammt kveður að þessu fara jafnvel öryggi að slá út. Til að finna þessa bilun þarf helst að mæla rafmagnstöku lampanna (Amper). Þessi bilun er ekki algeng, en þó hefur hún aðeins sést. Að lokum getur ballest (straumfesta) gefið sig, en það er mjög sjaldgæft. Þá kviknar ekki á perunni. Því miður er ýmislegt sem bendir til þess að perur endist mjög misjafnlega. Sérstaklega virðist þetta fara eftir framleiðsluseríu eða framleiðslutíma peranna. Margar gamlar perur virðast endast mjög vel og mælast vel í ljósmælingu. Það er því margt sem bendir til að ekki borgi sig alltaf að skipta út öllum perum í einu. En til að gera sér betur grein fyrir þessu, þarf að Ijósmæla alla Iampa áður en skipt er um perur. A grundvelli mælinganna er svo ákveðið hvort henda skuli öllum perunum sem skipt er út fyrir nýjar. Vegna þess hve ljósmagn frá hverjum lampa er háð spennu (V) og hversu breytileg hún er milli garðyrkjustöðva, setur maður gjaman nýja pem í einn eða tvo lampa og notar mælingar á þeim sem viðmiðun. Hversu hreinir lamparnir eða skermurinn er, sern og aldur lampanna, hefur áhrif á Ijósmagn. Hvatning: Bændur, lítið upp til lampanna, lýsa þeir allir, eru þeir hreinir? ER LÝSINGIN NÆG? Vert er að minna á hve hröð þróunin í gróðurlýsingu hefur verið. Ljósmagn hefur aukist, þ. e. fleiri lampar á hverja flatareiningu eru nú notaðir samanborið við Nú er kominn sá tími að garðyrkjubœndur kveiki á Ijósum því daginn erfarið að stytta. Að ýmsu ber að huga við notkun þessara gróður- Ijósa, t.d. þessu: Viðhald lampa. Er lýsingin nœg ? Erspennan á rafmagninu eðlileg, 225 - 230 Volt? Er hœgt að fanga Ijós semfer til spillis með endurkastsdúk? Vera á varðbergi gagnvart hitasveiflum þegar Ijósfara á/ af. lýsingu fyrir 15 árum. Fyrstu árin var mikið rætt um rétta uppsetningu lampa til að fá sem jafnasta dreifingu Ijóssins. Nú þegar íjöldi lampa hefur aukist, og þeir eru mun þéttar en áður, hefur þessi þáttur minna að segja. Lamparnir eru svo þétt í dag að þeir skara lýsingarsvæði hvers annars og dreifingin verður mjög jöfn fyrir gróðurhúsið í heild. Fyrstu árin eftir að lýsing hófst var gjarnan verið að lýsa 5.000 - 7.000 lux. Nú lýsa menn gjaman 13.000 - 15.000 lux í rósum og 15.000 - 22.000 lux í gúrkurn og tómötum. Gjarnan er rætt um uppsett afl í wöttum í gróðurhúsum. Þá eru lögð saman wött allra lampanna (400 eða 600 w larnpar) og deilt í útkomuna með flatarmáli hússins. Með þessu fæst út hversu mörg wött við notum til lýsingar á hverjum fermetra hússins. Sú þumalfingurregla er gjarnan notuð í dag að margfalda wöttin með 110 til að fá út Lux-magnið. 'í- iiÍyl . í C V t'.'.'jrf jjl'J Dæmi 130 w/m2 x 110 = 14.300 lux. Þetta er ekki svo fjarri réttu lagi að ekki rnegi notast við það til viðmiðunar. Hvatning: Bændur, eruð þið með næga lýsingu til að fá sem mest út úr þeirri fjárfestingu sem til hefur verið stofnað? ER SPENNAN Á RAFMAGNINU EÐLILEG? Það lætur nærri að fyrir hvert 1% fall í spennu missum við 3% ljós. Sé spenna 10% lægri en eðlilegt sé missum við 30% af ljósi lampans. Það er því mjög mikilvægt að bændur fái þá spennu sem telst eðlileg, þ.e. 225 - 230 Volt . Eg vil eindregið hvetja bændur til að mæla eða láta mæla spennuna hjá sér þegar öll ljós eru kveikt. Síðastliðinn vetur bar mjög á misbrestum á þessu sviði. Þá sáurn við spennufall niður í 216 volt sem er nærri 7% frá 230 Volturn. Viðkomandi bóndi fékk þá um 21% minna ljós frá sínum lömpum en eðlilegt væri. Einnig sáum við spennuhækkun, 256 Volt, þegar öll ljós voru kveikt. Svo há spenna styttir líftíma lampanna og peranna auk þess sem önnur tæki í garðyrkjustöðinni geta skemmst. Til að mæta örlítið mismunandi spennu eru sumir lampanna útbúnir þannig að hægt er að velja tengi í þeirn fyrir t.d. 220 / 225 / 230 Volt. Skal þá nota það tengi í lömpunum sem næst kemst þeirri spennu sem er þegar öll ljós eru kveikt. Hvatning: Bændur, fylgist með spennunni, þetta er dýr rekstrarvara! FANGA UÓS SEM FER TIL SPILLIS MEÐ ENDURKASTSDÚK A jöðrum lýsingarinnar, fram með öllum veggjum, hafa menn Ólöf segir að þau í Vogum reki ásamt fleirum tjaldsvæði og gisti- skála sem staðsettur er þarna heima. Gistiskálinn rúmar 34 manns. Þeir sem kaupa gistingu og morgunverð fá morgunmatinn í kaffistofunni í fjósinu og geta oftast fylgst með mjöltunum á meðan. Þetta þykir fólki dálítið sérstakt og er mjög ánægt, og ekki síst útlendingarnir sem fæstir hafa komið í gripahús áður. Ólöf segir að varðandi veitingar leggi þau áherslu á heimagert, t.d er hvera- bakað rúgbrauð, reyktur Mývatns- silungur, soðið brauð og vöfflur með rjóma á boðstólum. „ Eftir .i.iji iföid cgalL'lötlit 13 an'i.M'u.l'i séð að gróður vex minna. Hægt er að auka vöxt hans með því að hengja ifpp endurskinsdúk Dúkurinn varpar því ljósi aftúr inn í gróðurinn sem annars tapast út um veggi. Ekki er mikill mælanlegur munur á endurvarpi hvítra dúka og áldúka. Þessir dúkar skítna og rifna með aldrinum og þurfa því endurnýjunar við. Ljósmengun er nýtt orð sem heyrist nú æ oftar. Bændur þurfa einnig að taka tillit til þess. Hvatning: Bændur nýtið ljósið eins vel og kostur er! HITASVEIFLUR í GRÓÐURHÚSUM VIÐ LJÓS Á/AF Lamparnir gefa frá sér hita. Þessi aukna lýsing í styrk leiðir til mikillar hitamyndunar í gróðurhúsum. Við þetta eykst þörf fyrir loftræstingu. Gluggar eru meira opnir en áður meðan á lýsingu stendur. Eins og allir vita er nauðsynlegt að gefa kolsýru með lýsingu. En með aukinni glugga- opnun verður þetta vandasamara og nær ógerlegt að stjórna því nema með sjálfvirkum stýritækjum sem taka tillit til glugganna. Þegar ljósin slokkna, fellur hitinn í húsunum meðan hitakerfið er að mæta þeirri sveiflu. A þessum tíma gætir oft mikils loftraka í húsunum, sem aftur eykur hættu á rnyndun sveppa sem gjarnan ráðast á plönturnar. Einnig gerist það oft að hitinn frá lömpunum leiðir til að hitakerfi slekkur á sér þegar hitinn úti er tiltölulega hár. Þá getur komið upp sú staða að loftraki er of mikill allan tímann meðan lýsing er á. Þessu þurfa bændur að bregðast við. Þá geta viftur í húsunum hjálpað mikið og einnig hefur verið gripið til þess ráðs að láta hitarörin ekki kólna alveg, heldur vera sívolg. Hvatning: Bændur, fylgist með hitasveiflum og loftraka ásamt kolsýru. Hjalti G. Lúðvíksson, tœkniráðunautur, Frjó ehf. nýliðið sumar sem hefur verið mjög gott hvað ferðaþjónustu hér í sveitinni varðar teljum við hiklaust að þessi tilraun okkar með fjósið hafi tekist og það sem við bjóðum upp á hér styðji hvað annað" sagði Ólöf. Þess skal getið að lokum að fjósið í Vogurn er hefðbundið fjós. Básar eru 16, kálfastíur eru fyrir um 20-25 kálfa og mjaltabás. Á jörðinni er einnig búið með sauðfé, en í Vogum er félagsbú. Að búskapnum standa auk Olafar maður hennar Jón R. Sigurjónsson og bróðir hennar, Leifur Hail- grímsson og fjölskylda. /ÖÞ. • L/ ugön Lbl: JíluO Málstofur við Garðyrkjuskólann Þróun orkunotkunar í garðyrkju Garðyrkjumiðstöðin að Reykjum hefur ákveðið að efna til málstofa u.þ.b. einu sinni í mánuði yfir vetrartímann við Garðyrkjuskólann. Málstofurnar verða þannig skipulagðar að fenginn er fyrirlesari sem heidur erindi um efni sem er ofarlega á baugi hverju sinni í garðyrkju og skyldum greinum. Flutningur erindisins tekur um 30 mín en síðan er fundargestum boðið að leggja fram spumingar og athuga- semdir um efnið í u.þ.b. 30 mín. Umræðufundir sem þessir eru líflegir og gagnlegir og eru allir hvattir til að mæta. Björn Gunnlaugsson, tilrauna- stjóri Garðyrkjuskólans, ríður á vaðið fimmtudaginn 18. október kl. 16:00 í húsakynnum Garð- yrkjuskólans á Reykjum, Ölfusi, og flytur erindi sem hann nefnir Þróun orkunotkunar í garðyrkju en meðhöfundur erindisins er Magnús Á. Ágústsson, ráðu- nautur. Samkvæmt spá um orku- notkun í garðyrkju sem Björn og Magnús hafa tekið saman fyrir Orkuþing 2001 mun draga veru- lega úr heildar orkunotkun í garð- yrkju frant til ársins 2011. í spánni er gert ráð fyrir verulegum breytingum á framleiðsluháttum í ylræktun grænmetis og blóma sem kann að leiða til mikillar samþjöppunar í greininni. Er ekki að efa að sú framtíðarsýn sem höfundar draga upp er líkleg til að skapa miklar umræður. Aðgangur er ókeypis og öllum heimill. Boðið verður upp á kaffi. Talsverð aðsökn að lerðamannafjösinu að Vogum í Hflývatnssveít „Þetta er annað sumarið sem við gefum ferðafólki kost á að koma í fjósið og fylgjast með mjöltum og þeim verkum sem tilheyra. Það er talsverð aðsókn í þetta, sérstaklega þegar verið er að vinna eitthvað við kýrnar. En vegna þeirra sjúkdóma sem herjað hafa í Evrópu tókum við þá ákvörðun að fólk fær ekki að fara inn í sjálft fjósið heldur fylgist með því sem fram fer gegnum gler og sér mjólkina þar sem hún fer eftir rörunum í gegnum kaffistofuna á leið sinni í mjólkurtankinn. Svo geta þeir sem vilja smakkað mjólk, ýmist kalda eða volga, og flestum finnst hún góð.” sagði Ólöf Hallgrímsdóttir bóndi á Vogum í Mývatnssveit þegar tíðindamaður blaðsins forvitnaðist um þá nýjung sem aðilar Vogabúsins fóru út í þegar þeir árið 1998 byggðu nýtt fjós með það fyrir augum að hafa það opið fyrir ferðamenn. Til sölu Still R-6025 árg. 1995 rafmagnslyftari Meö húsi, mastur þre- falt+snúningur Verö kr 800.000 án vsk Still R-6025 árg. 1990 rafmagstyftari Meö húsi,mastur tvöfalt +hliðarfærsla Verö kr 490.000 án vsk Hyster 2,5 tonn árg. 1996 rafmagslyftari. Mastur, tvö- falt +vökvaúttak á gaffla- plani. Verö kr 750.000 án vsk JCB 3D-4T. Servo 1991 Notuö 6250 vst. Verö kr. 1.300.000- án/vsk Case 580 K 1993 Notuö 5152 vst. Verö kr. 1.200.000- án/vsk Hyster 2,5 T Diesel 1991 Notuö 9660 vst. Verö kr. 400.000- án/vsk Yanmar B15 1998 Notuð 1548 vst. Verö kr. 950.000- án/vsk VÉIAVER" Lágmúla 7 Reykjavík Sími 588-2600 Akureyri Sími 461-4007 www.velaver.is i I

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.