blaðið - 28.12.2005, Blaðsíða 31

blaðið MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 2005
SAMSKIPTI KYWJAWWA I 31 ~
Samkynhneigð, tvíkynhneigð og klœðskipti fyrr á öldum:
Hvað var Plató að pœla?
Samkynhneigð hefur, eins og allar aðrar hvatir sem hafa með kynlíf og kynferði að gera, alltaf verið til
í mannlegu samfélagi. Oftast hefur þó verið litið framhjá henni eða þá að hún hefur verið bæld niður og
gerð að refsiverðu athæfi.
í suraum tilfellum hefur samkyn-
hneigð verið tekin föstum tökum og
úr henni soðið saman einhverskonar
kerfi sem hefur þá verið viðurkennt
innan þess samfélags sem á í hlut. I
90% tilfella hefur verið um samkyn-
hneigð á milli karlmanna að ræða.
Goðsögnin um grísku hommana
Grikkir til forna voru hrifnir af sam-
böndum á milli karlmanna og hófu
þau á sérstakan stall þó að þeir væru
lítt hrifnir af endaþarmsmökum.
Um leið litu þeir svo á að þeir sem
stunduðu slíkt kynlíf færu niður
á stall kvenna og innflytjenda, en
það fólk þótti ekki eins göfugt og
karlmaðurinn hvíti í öllu sínu veldi.
Grikkir álitu að eina sambandið
þar sem tveir jafningjar ættu í hlut
væri samband á milli tveggja karla
og var því skipt þannig að annar tók
að sér að vera elskhuginn en hinn
elskandinn,.
Elskandinn var oftast töluvert
eldri en elskhuginn og hlutverk
hans var að gera elskhugann “sið-
ferðislega fullkominn” með því að
mennta hann og upplýsa um ýmsar
göfugar dyggðir. Samfarir þeirra
fóru þannig fram að annar klemmdi
lim hins á milli læranna og horfðust
félagarnir í augu á meðan. Þetta átti
að lyfta báðum á háan stall og gera
þá fullkomna í jafnræði sínu.
Plató var, eins og aðrir samtíma-
menn sínir, ekki hrifinn af kyn-
mökum sem færu “alla leið”. Hann
taldi að með því að láta undan kyn-
löngun sinni myndi karlmennskan
minnka og hugsanlega eyðast upp.
“Líkaminn á undir öllum kringum-
stæðum að vera þræll skynseminnar
og ástir á milli tveggja karlmanna
ættu að vera til þess að frelsa sálir
þeirra beggja,” sagði Plató annars
hugar um leið og hann þuklaði upp-
handleggsvöðva elskhuga síns.
Þriðja kynið
Þegar fólk fæðist tvítóla á okkar
tímum er því næstum því alltaf
“kippt í liðinn” með viðeigandi
skurðaðgerðum. Okkur mannfólk-
inu líkar það ekki að mannvera sé
hvorki karl né kona þó svo að skap-
ari okkar virðist sjá góða ástæðu
til þess að láta fólk fæðast svoleiðis.
Enska orðið yfir tvítóla manneskju
er Hermafrodite, en Hermafródítus
var afkvæmi guðanna Hermes og
Afróditu og sá kappi taldist hvorki
karl né kona. Það hefur lengi tíðk-
ast í mörgum trúarbrögðum að
viðurkenna tvíkynja verur sem guð-
legar og virðingarverðar, en þegar
þetta raunverulega gerist í mann-
heimum þá er oftast annað uppi á
teningnum.
Týndir tvítóla hlekkir
Plató reyndi að útskýra undarlega
togstreitu kynjanna í leikriti sínu
Symposium. Þar lætur hann Aristop-
hanes segja sögu frá því að í árdaga
mannkyns hafi þrjár tegundir af
verum gengið á jörðinni; karlkyns,
kvenkyns og tvítóla. Allar þessar
verur voru einskonar siamstvíburar,
með fjóra fætur og fjóra handleggi.
Þessar verur urðu svo valdamiklar
að Seifur ákvað að skilja þær að í
tvo hluta. Líkamshlutar karlkyns
veranna urðu að hommum, líkams-
hlutar kvenkyns veranna urðu að
lesbium og tvíkynja verurnar sem
voru klofnar í tvennt, breyttust ann-
ars vegar í karlmenn sem girnast
konur og eru þeim um leið ótrúir og
kvenhlutarnir urðu að samskonar
kvenmönnum. Þetta átti að útskýra
undarlega hegðun okkar í ástar-
málum. -Við erum tvítóla verur að
leita í uppruna okkar!
Kristur var hvorki kona né karl
Sú hugmynd að frelsari okkar hafi
sjálfur verið tvítóla er þekkt víða um
heim, m.a í Norður- og Suður-Amer-
íku, Afríku, Ástralíu og á Miðjarðar-
hafseyjum. Hér á Vesturlöndum og í
Austurlöndum nær, hefur hugmynd-
inni um tvíkynja Guð verið eytt með
ýmsum ráðum, en þó má enn rekja
þetta aftur í bækur gyðinga og dul-
spekifólks innankristninnar. Ihebr-
eskri frásögn um uppruna mann-
kynsstendur
skrifað að
Guð hafi
s k a p a ð
fyrsta mann-
inn tvítóla.
Þannig gat
Adam fætt
Evu af sér...
og fyrst Guð
var hvorki
karl né kona og skapaði manninn
í sinni mynd, þá hlaut Guð að vera
tvíkynja. Rithöfundurinn og guð-
spekifræðingurinn Jakob Boheme
(1575-1624) var mikill áhrifavaldur
þeirrar skoðunar að Jesús Kristur,
sonur Guðs, hefði sjálfur verið tví-
kynja líkt og faðir hans, þar sem
karlkyns og kvenkyns eðlisþættir
mættust í fullkominni einingu í sál
hans. Sjálf getum við dregið álykt-
anir af teikningum og málverkum
sem gerð hafa verið af frelsaranum
þar sem hann oftar en ekki, líkist
meira fíngerðri konu með skegg en
rúmlega þritugum karlmanni sem
var þar að auki smiður.
Allt er leyfilegt í listum og trú
Klæðskiptingar hafa lengi átt sinn
fasta sess i leikhúsi. í hefðbundnu
Japönsku leikhúsi tiðkast það að karl-
menn leiki konur. Þeir eru kallaðir
Onnagata. Því var haldið fram af
frægasta Onnagata japana að kona
gæti aldrei leikið konu eins vel og
karlmaður því hún væri ómeðvituð
um þá eiginleika sem gera hana að-
laðandi sem konu. Karlmaður ætti
auðveldara með að líkja eftir henni;
ýkja hreyfingarnar og þokkann sem
hún hefði til að bera. í mörgum leik-
ritum Shakespear er hefð fyrir því
að konur leiki ákveðin hlutverk karl-
manna og Pétur Pan hefur nánast
undantekningarlaust verið leikinn
af konu. Grínistar hafa ekki vílað
það fyrir sér að vippa sér í kven-
hlutverk. M.a gerði Monthy Python
hópurinn það á mjög skemmtilegan
hátt og það sama má segja um Fóst-
bræður. í dag er það orðin vinsæl
skemmtun hjá almenningi að venju-
legir karlmenn bregði sér í drag á
skemmtunum og fáir sjá neitt at-
hugavert við það. Allir sitja bara og
berja sér á lær með tilheyrandi bak-
föllum því það þykir voða fyndið að
sjá karlmann í kvenfatnaði. Raunin
er önnur þegar menn vilja gera þetta
að lífstíl sínum i daglegu athæfi og
störfum. Þá verða þeir undantekn-
ingarlaust fyrir aðkasti.
Óður til klæðskiptinga
Klæðskipti leikstjórans Ed Wood
eru löngu
orðin fræg.
Sérstaklega
eftir að
gerð var um
kvikmy nd
sem skart-
aði Johnny
Depp í aðal-
hlutverki. Ed
fannst gott
að bregða sér í kvenmannsföt. Sér-
staklega angórupeysur. Togstreita
hans varð svo mikil að hann gerði
um þetta mynd sem hann kallaði
Glen or Glenda og var hún eins-
konar óður til klæðskiptinga. Þar
nýtti hann sér ýmis rök máli sínu til
stuðnings: Ef Guð hefði ætlað mann-
inum að fljúga þá hefði hann skapað
okkur með vængi, en nú hefðum við
smíðað flugvélar og allir væru meira
en lítið sáttir við þær. Tímarnir
breyttust og mennirnir með. Konur
væru farnar að ganga í buxum og
vinna karlmannsverk. Hvers vegna
ættu þá ekki karlmenn að klæðast
kvenmannsfötum? Honum tókst
svo vel upp með áróður sinn að sam-
starfsfólk hans kippti sér ekki upp
við það að hann mætti til vinnu í
angórupeysu og með hárkollu, enda
eflaust umburðarlyndur hópur.
Manneskja en ekki "kyn"
Margir mannfræðingar nútímans
halda því fram að klæðskiptihneigð
sé einskonar árás á þá hugmynd
að mannleg hegðun verði að vera
flokkuð sem annaðhvort karlmann
leg eða kvenleg. Að eiginleikar
manneskjunnar eigi ekki að þurfa
að lúta að þessum flokkunum. Þetta
útskýrir að mörgu leiti þá hefð að
umbreyta kynjahlutverkunum í
mörgum helgiathöfnum mismun-
andi trúarbragða, því um leið og
kynjahlutverkið hefur verið tekið og
því snúið við eða eytt, þá fær sjálfið
að brjótast fram og vera frjálst: Þá
er einstaklingurinn einfaldlega per-
sóna, en ekki karlmaður eða kven-
maður sem neyðist til að lúta að
þeim hegðunarlögmálum og þeim
kröfum sem eru gerðar hans í þessu
samhengi.
margret@bladid. net
99..............................................
Sjálfgetum við dregið ályktanir af teikningum og mál-
verkum sem gerð hafa verið af frelsaranum þar sem hann
oftar en ekki, líkist meira fíngerðri konu með skegg en
rúmlega þrítugum karlmanni sem varþar að auki smiður."